Փաստ ինֆո

Նորակոչիկներին առանց մարտական պատրաստության ռազմադաշտ ուղարկելու մասին վաշտի հրամանատարի՝ դատարանում հնչեցրած սկանդալային հայտարարությունների առնչությամբ տուժող կողմի պահանջով հարուցվել է վարույթ։

ՀՀ դատախազությունից «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում հայտնեցին, որ վարույթը նախաձեռնվել է ՀՀ քրեական օրենսգրքի 549-րդ և 550-րդ հոդվածների 3-րդ մասով, այն է՝ պատերազմի ժամանակ իշխանազանցությունը կամ իշխանության չարաշահումը և զինվորական պաշտոնեական անփութությունը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է մարդու մահ։

Նշենք, որ հանցագործության մասին հաղորդման հիմքը եղել է պատերազմի ժամանակ մարտադաշտն ինքնակամ լքելու մեջ մեղադրվող գումարտակի հրամանատար Իշխան Վահանյանի գործով դատարանում որպես վկա հարցաքննված Հայկազ Գրիգորյանի ցուցմունքը։

Մասնավորապես, վաշտի հրամանատար Հայկազ Գրիգորյանը դատարանում հայտարարել է, որ վաշտը, որն ուսումնական էր, կազմված՝ նորակոչիկներից, մարտական պատրաստություն չէր անցել, իբրև թե կորոնավիրուսի համավարակի հետևանքով, անգամ զենքից օգտվել չէին սովորել, միանգամից երդմնակալության արարողություն է եղել, եղել են նաեւ զինծառայողներ, որոնք նույնիսկ չեն էլ երդվել։ Փաստացի գիտակցելով, որ նորակոչիկները պատրաստ չեն մարտին, չգիտեն զենքից օգտվելու ձեւերը, վերադասի կողմից տրված հրամանով՝ նրանց զինել են ինքնաձիգերով, 120 փամփուշտով և ուղարկել՝ մարտադաշտ։ Ավելին՝ պատասխանելով զոհված և անհետ կորած զինծառայողների իրավահաջորդների հարցադրումներին՝ հաստատել էր, որ լսել է, որ Հադրութի դպրոցում՝ հրետակոծության ժամանակ զորքին թույլ չեն տվել դուրս գալ դպրոցից, հորդորել են՝ ներս մտնել այն պայմաններում, երբ դպրոցի միակ ապահով վայրը՝ նկուղը, զբաղված էր և նորակոչիկները չէին կարղ այնտեղ պատսպարվել։

Գումարտակի հրամանատար Իշխան Վահանյանի՝ մարտադաշտը լքելուց հետո, ըստ վկայի, իրենք չորս սպա են մնացել, 200 զինծառայող է եղել, ինքը և սպաներից մեկը՝ Վազգեն Վարդանյանը, զինծառայողների մի մասին վերցրել են՝ կազմակերպել նահանջը, իսկ մյուս զինծառայողներից տեղեկություն չեն ունեցել, ընդ որում, թե ինչու են ինքը և Վարդանյանը, լինելով առավել բարձր կոչումով սպա, զորքը թողել մենակ՝ դատարանում պարզաբանել չօր կարողացել։ Զինծառայողների մի մասը, որոնք ճիշտ ճանապարհը չեն գտել՝ կամ գերեվարվել էին, կամ զոհվել, կամ էլ՝ ծանր վիրավորում ստացել։ Նա նաև խոստովանել է, որ չորս հրամանատարով չեն կարողացել հավաքել զորքը, այն ցաքուցրիվ է եղել, իսկ գործողությունների պլան որպես այդպիսին չեն ունեցել։ Ընդ որում, նշված վկան՝ Հայկազ Գրիգորյանը, միակը չէր, որը փաստացի խոստովանել է դատարանում նաև իրենց մեղավորությունը, սակայն գործով միակ ամբաստանյալը, չգիտես ինչու, Իշխան Վահանյանն է։

Ավելին, պարզվում է, վկան նման ցուցմունք տվել էր նաեւ նախաքննության ընթացքում, սակայն զինվորական քննչական վարչությունը, զինվորական դատախազությունը նորմալ էին համարել, որ նորակոչիկներին առանց զենք բռնել սովորեցնելու ուղղարկել էին ԱԹՍ-ների դեմ կռվելու։ Համենայն դեպս՝ 2022 թվականի սեպտեմբերի 12-ի դատական նիստում, երբ տուժող կողմի ներկայացուցիչ Գրիգորյանը փորձեց պարզել՝ արդյո՞ք որևէ ընթացք տրվել է Հայկազ Գրիգորյանի դատաքննական վերը հիշատակված ցուցմունքին, դատախազ Գևորգ Ավետիսյանն հայտարարել էր, թե նշված վկայի ցուցմունքն առկա է եղել նախաքննության արդյունքում դատարան ուղարկված գործի նյութերում եւս, գործը դատարան է ուղարկվել՝ Վահանյանի մասով և մեղադրող կողմը հարկ չի համարում որևէ գործողություն կատարել:

Հանրային մեղադրող-դատախազի այս հայտարարությունը, բնականաբար, չէր կարող գոհացնել իրենց որդիներին կորցրած ծնողներին ու տուժողների իրավահաջորդների ներկայացուցիչ Գուրգեն Գրիգորյանը դատական նիստում հայտարարել էր, որ առանձին հանցագործության մասին մասին հաղորդում կներկայացնեն, քանի որ, իրենց գնահատմամբ, Հայկազ Գրիգորյանի ցուցմունքում նկարագրված գործողությունները, ակնհայտորեն, հանցագործության մասին տարրեր են պարունակում։

Հետագայում հայտնի դարձավ, որ 44-օրյա պատերազմի ընթացքում Խուռհատ սարում զոհված և անհետ կորած զինծառայողների ծնողները ներկայացր են հանցագործության մասին հաղորդում, ինչի հիման վրա էլ ՀՀ քննչական կոմիտեում նախաձեռնվել է քրեական վարույթ։

Տուժողների իրավահաջորդների ներկայացուցիչ Գուրգեն Գրիգորյանը «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում հայտնեց, որ նշված վարույթի շրջանակներում զոհված և անհետ կորած զինծառայողների ծնողները տուժողի իրավահաջորդներ դեռևս չեն ճանաչվել, որևէ գործողություն դեռևս չի իրականացվել։ Փոխարենը պատրաստվում են ևս մեկ հաղորդում ներկայացնել՝ ՀՀ գլխավոր դատախազություն՝ գեներալ Կարեն Առուստամյանի գործողությունների վերաբերյալ։

Գեներալ Կարեն Առուստամյանը, որը պատերազմի ժամանակ այն դիվիզիայի հրամանատարն էր, որի հրամանատարության ներքո գտնվել է նորակոչիկների վաշտը, որպես վկա դատարանում հարցաքննվելիս նշել էր, թե իրեն չի զեկուցվել կապի միջոցի բավակայության և զորքի ոչ կանոնավոր նահանջի մասին, իսկ օրեր անց այդ մասին իմանալուց հետո հնարավորություն չի ունեցել որևէ գործողություն իրականացնել՝ զինծառայողների դուրսբերման ուղղությամբ։

«Ամսի 3-ին պաշտպանության տեղամասի թիկունքային մասում, որտեղ ունեցել ենք հրետանավորներ, հակատանկային միջոցներ, զեկուցել են, որ 5-րդ գումարտակի մեկ վաշտը նահանջել է, հրամանատարական կազմի կոնկրետ պարզաբանում չի եղել, թե ինչու է այդպիսի որոշում կայացվել։ Անձնակազմը տեղափոխվել է Հադրութ, ամսի 4-ին արդեն 9-րդ կիլոմետրի ձախթեւյան ճանապարհից առաջնային ղեկավարման կետը, որտեղ ես եմ եղել, առաջնային ղեկավարման կետը եղել է 5-րդ գումարտակի բնագծում՝ մի քիչ ձախ դեպի Ֆիզուլիի կողմում։ Ոչ իմ կողմից, ոչ հրամանատարի կողմից չի եղել թույլտվություն, սակայն այնտեղից գիշերվա ժամը 1-ից 2-ի կողմերը զեկուցել են, որ մնացած անձնակազմը նահանջ է կատարում, ցուցում եմ տվել զորամասի հրամանատարին, որ շտապ ներկայանան զորամասի շտաբի տեղակալները, գնացել եմ այնտեղ, հանդիպել եմ նրանց, իրենք արդեն իրենց պաշտպանության շրջանից 2-3 կմ հետ են եկել, նահանջել էին»,- նշել էր նա՝ հավելելով. «Անձնակազմը թրջված վիճակում է եղել, բարոյալքված վիճակում է եղել։ Ցուցում եմ տվել, որ առաջին խրամատին հաջորդող խրամատ գնալ, ես էլ մոտ 400-500 մետր քայլել եմ, հետ եմ վերադարձել իմ ղեկավարման կետ։ Որոշ ժամանակ անց ինձ հայտնի է դարձել, որ այդ անձնակազմը էլի նահանջել է»։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո