ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ
Ռազմի դաշտում ձայնը կորցրած երաժիշտ զինվորը վերականգնել է խոսքը, ամուսնացել. հարսի պարի համար երաժշտությունն անձամբ է գրել. բացառիկ բացահայտումներ է անում. Պատերազմի մասին իմացել են սեպտեմբերի 25-ին 12/26/2021 18:59 | ԼՐԱՀՈՍ
Կոմպոզիտոր-դաշնակահար Գարիկ Շարոյանը 44 -օրյա պատերազմից հետո որոշել է ստեղնաշարին հանձնել պատերազմի ժամանակ ունեցած ապրումները։ Կիսատ գրված ստեղծագործությունը նվագելիս, հնչյուններն ստիպում են վերապրել և երաժշտության միջոցով փոխանցել զգացողությունները։
«Փաստինֆո»-ին Գարիկը պատմել է, որ Կոնսերվատորիան ավարտելուց հետո պետք է ծառայեր զինված ուժերի երաժշտական դասակում, սակայն վիճակահանությամբ քաշեց Հադրութը, պայմանով, որ մեկ ամիսից պետք է տեղափոխվի։ Պատերազմը խախտեց ամեն ինչ։ Ընդամենը 1,5 ամսվա նորակոչիկը զինված ուժերում երաժշտական գործիքները փոխարինեց զենքով:
«Սեպտեմբերի 25-ին իմացանք, որ կռիվ պետք է լինի։ Պոլկը բարձրացավ դիրքեր։ Կոնկրետ մեր մոտի դիտակետից նայեցինք, ահռելի մեծ քանակի զինտեխնիկա էին բերում. լուրջ բան էր սկսվելու։ Մենք արթուն էինք նույնիսկ սեպտեմբերի 27-ին։ Սովորական հերթափոխ չէր»,- պատմել է Շարոյանը։
Սովորական չէր 27-ի առավոտը` չնայած մինչև վերջին վայրկյանը Գարիկը չէր հավատում, որ պատերազմ կսկսվի։ Առավոտյան՝ սովորույթի համաձայն, որոշել էին սուրճ խմել։ Այդ ժամանակ ընկերներին փորձում էր հուսադրել, սակայն դեռ խոսքը չավարտած լսվեցին առաջին կրակոցի ձայները։ Պատերազմն սկսվել էր։
Երիտասարդը պատմել է, որ իրականում թշնամին առաջին օրվանից էլ օգտագործել է ֆոսֆոր պարունակող արգելված զենքեր։ Պատերազմի ականատեսը հիշում է՝ ինչպես է կրակն իր աչքի առաջ վայրկյանների ընթացքում բոցավառվել ու տարածվել ամբողջ դիրքով։
«Ամենասկզբից էլ լարված էր։ Ամսի 27-ին` ժամը 7-ից մինչև 5-ը անդադար կռիվ ենք տվել։ Սիգարետ ծխելու ժամանակ էլ չկար։ Մի քանի օր գիտակցության չէի գալիս։ Իմ հրետանու մոտի սնարյադը վերջացել էր, գնացել էի 4-րդի մոտից բերելու։ Որ հետ եկա, կրակի բոց տվեց միանգամից դիմացս։ Ես ընկա, սննարյադը ձեռքիցս ընկավ։
Կրակը տարածվում էր։ Գոռում էի՝ պաժառա։ Մեր թաքստոցը մեր խրամատն էր, բայց չէինք կարող թաքնվել։ Բաց դաշտ էր՝ ծառ էլ չկար։ Ընկերս պառկած էր, գնացի քաշեցի ու իրար հետ վազեցինք, 50 մետրի չափով հեռվացել էինք նույն թմբի վրա սնարյադ ընկավ, Պարզ է արդյունքը»։
Գարիկը նրբազգաց է ու մանկուց ֆոբիա ուներ արյունից։ Երկու օր շարունակ անգիտակից է եղել։ Պատերազմի արհավիրքը Գարիկի մոտ խոսելու դժվարություններ առաջացրեց, հերթափոխի դուրս չէր գալիս։ Հոկտեմբերի 10-ն ամենադաժանն էր հրետանավորների համար՝ թշնամին ռմբակոծում էր։ Գարիկն այդ օրը ծանր վիրավորվեց։ Վախից ու չդադարող պայթյունների ձայներից անզգայացել էր, կորցրել հիշողությունն ու խոսելու ունակությունը։ Երկու օր անց՝ ընկերները նրան Ֆիզուլի են տեղափոխել։
«Հետ գնալու հրաման մենք շուտ ենք ունեցել։ Ասում էին՝ պեխոտայով առաջ են եկել, բացի մեզնից Դ 20-ն էլ էր աշխատում։ Մենք հետ չենք գնացել, մինչև վերջ մնացել ենք։ Ամսի 10-ին շատ ուժեղ ռմբակոծեցին։ Այդ օրը վիրավորվեցի՝ կանտուզիա ստացա, խոսելու հետ խնդիրներ ունեի՝ չէի խոսում առհասարակ։ Մնացածը ընկերներս են պատմել։ Երկու օր պոստում եմ եղել էդ վիճակով, հնարավորություն չեն ունեցել իջեցնելու՝ շրջափակման մեջ են եղել։ Հիշում եմ՝ ֆիզուլիում արթանցա, ոչինչ չէի հիշում։
Գլխիս ուժեղ ցավ ունեի։ Վիրավորներով պադվալում էինք, չգիտեի գերի եմ, թե չէ։ Ոչ մեկին չեմ ճանաչել։ Ծանոթ մարդ չկար։ Մեկից հեռախոս ուզեցի, որ կապվեմ հարազատներիս հետ՝ չստացվեց։ Ինձ շփոթեցին ուրիշի հետ՝ անուն կարդացին ու նստեցրեցին բժշկական մեքենան, տարան Ազոխ։ Հասանք այնտեղ ու դիմավորեցին բժիշկները հագուստ ու սնունդ տվեցին ինձ»։
Հարազատների հետ կապի դուրս են եկել Ազոխում գտնվող բուժքույրերը։ Գարիկը վերջին օրերից շատ բան չի հիշում՝ հիշում է միայն, որ հոսպիտալի վերածված Ազոխի դպրոցում էին, բուժքույրերի խնամքի տակ, սակայն այդտեղ էլ երկար մնալ չհաջողվեց։
«Ժամը 10-ի կողմերը խուճապ սկսվեց։ Լարված էր վիճակը։ Դուրս ենք եկել մթության մեջ, լույս չէր վառվում։ Թուղթ ցույց տվեցի երևանցի մի տղայի, բուժքրոջ անունը վրան գրված էր։ Հարազատներս կապի էին դուրս եկել ու ասել, կողքից հեռու չգնամ, մինչև իրենց ասած մարդը մոտենա։ Մենք տեղափոխվեցինք Ստեփանակերտ, այնտեղից էլ ինձ բերեցին Երևան»։
Մայրաքաղաք վերադառնալուն պես Գարիկը հույս ուներ, որ հույզերն ու վնասվածքները կկարգավորվեն։ Խոսքը վերականգնելու համար երկար բուժում ստացավ։ Սակայն անասելի ցավը կրկնվում էր, կրկին կորուստների մասին լուրեր ստանում։ Ընկերներից շատերը զոհվեցին։
«Նորից ապրելու և ստեղծագործելու հույսը Գարիկին ստիպեց ապրել ու պայքարել, շնչել ու անվերջ նվագել, նոտաների միջոցով արտահայտել հույզերը։ Ոչինչ կյանքում պատահական չի լինում, նա էլ ամեն ինչ կապում է ճակատագրի հետ։
«Իմ ու ընկերոջս՝ Կոլյայի ծանոթությունը ճակատագրական էր։ Ինձ ասել էին 2 ամիս ծառայությունից հետո կշարունակես մուզվոդում։ Կոլյային երկրորդ հրետանի էին տարել, ինձ՝ հրետանի առաջին։ Ծառայությունը երկրորդ հրետանիում խիստ էր, մեր մոտ՝ հեշտ։ Ասացի տեղափոխվում եմ ընկերոջս մոտ։ Ինձ ասացին բարդ է այնտեղ, հետո կփոշմանես։ Դա ճակատագրական էր, քանի որ առաջին հրետանիում չնայած ծառայությունը հեշտ էր, բայց պատերազմում զոհեր շատ են ունեցել։ Երկրորդում մեր ծառայությունը բարդ էր՝ բայց չզոհվեցինք։ Ծառայության ժամանակ Աստծո ներկայությունը շատ եմ զգացել։ Փայտից ճաշարան ունեինք, գնացել էի այնտեղից ջուր վերցնելու, ճանապարհին շշով զենքի յուղ կար, մտածեցի տանեմ բլինդաժ նոր գնամ ջրի, թե հակառակը։ Գնացի բինդաժ ու այդ ժամանակ սնարյադը ընկավ ճաշարանի վրա։ Հիմա մտածում եմ՝ Աստված նայել է երեսիս»։
Շատ հարցերի պատասխաններ չի գտել, շատ հարցերի հետ էլ հաշտվել դեռևս չի կարողանում։ Մեկ ամսվա զինծառայողը դիրքերում չպետք է մնար, նույնիսկ կես տարվա զինծառայողը այդքան գիտելիք չուներ՝ դիմակայելու այդ ամենին։ Իր համար կրկնակի բարդ էր։ Որպես հայրենասեր տղա նշում է ՝ անընդունելի էր պատերազմի նման ավարտը։
«Կռվի ժամանակ շատ չէի մտածում կյանքի մասին, ինչքան ձեռքերս ու ականջներս չկորցնեմ, ամեն պայթյունից հետո նայում էր՝ բան չլիներ։ Մենք ինքներս մեզնից, մեր մշակույթից ոնց որ հեռվացել ենք։ Օտարին ենք ձգտում, բայց այնքան լավ ազգ ենք, մեր ազգը տաղանդավոր է, որ մերը պահենք, միահամուռ լիենք, ուժեղ կլինենք, բայց ներսից է բորբոքվել ամեն ինչ»։
Գարիկը ծառայությունից հետո կրկին տրվել է մասնագիտությանը՝ նոտաներն օգնում են կամաց-կամաց ջնջել վատ հիշողությունները, մոռանալ ու վերստին ներքուստ ներդաշնակ ապրել։ Ասում է ՝ արվեստն ավելի ուժեղ զենք է, քան իսկական զենքը, պետք է գնահատել ու պահել, քայլել առաջ։ Գարիկը շուտով կդառնա 23 տարեկան, հոկտեմբերին ընտանիք է կազմել, ու հպարտությամբ է նշում՝ հարսի պարի համար երաժշտությունն ինքն է գրել։
Գարիկը նրբազգաց է ու մանկուց ֆոբիա ուներ արյունից։ Երկու օր շարունակ անգիտակից է եղել։ Պատերազմի արհավիրքը Գարիկի մոտ խոսելու դժվարություններ առաջացրեց, հերթափոխի դուրս չէր գալիս։ Հոկտեմբերի 10-ն ամենադաժանն էր հրետանավորների համար՝ թշնամին ռմբակոծում էր։ Գարիկն այդ օրը ծանր վիրավորվեց։ Վախից ու չդադարող պայթյունների ձայներից անզգայացել էր, կորցրել հիշողությունն ու խոսելու ունակությունը։ Երկու օր անց՝ ընկերները նրան Ֆիզուլի են տեղափոխել։ «Հետ գնալու հրաման մենք շուտ ենք ունեցել։ Ասում էին՝ պեխոտայով առաջ են եկել, բացի մեզնից Դ 20-ն էլ էր աշխատում։ Մենք հետ չենք գնացել, մինչև վերջ մնացել ենք։ Ամսի 10-ին շատ ուժեղ ռմբակոծեցին։ Այդ օրը վիրավորվեցի՝ կանտուզիա ստացա, խոսելու հետ խնդիրներ ունեի՝ չէի խոսում առհասարակ։
Մնացածը ընկերներս են պատմել։ Երկու օր պոստում եմ եղել էդ վիճակով, հնարավորություն չեն ունեցել իջեցնելու՝ շրջափակման մեջ են եղել։ Հիշում եմ՝ ֆիզուլիում արթանցա, ոչինչ չէի հիշում։ Գլխիս ուժեղ ցավ ունեի։ Վիրավորներով պադվալում էինք, չգիտեի գերի եմ, թե չէ։ Ոչ մեկին չեմ ճանաչել։ Ծանոթ մարդ չկար։ Մեկից հեռախոս ուզեցի, որ կապվեմ հարազատներիս հետ՝ չստացվեց։ Ինձ շփոթեցին ուրիշի հետ՝ անուն կարդացին ու նստեցրեցին բժշկական մեքենան, տարան Ազոխ։
Հասանք այնտեղ ու դիմավորեցին բժիշկները հագուստ ու սնունդ տվեցին ինձ»։ Հարազատների հետ կապի դուրս են եկել Ազոխում գտնվող բուժքույրերը։ Գարիկը վերջին օրերից շատ բան չի հիշում՝ հիշում է միայն, որ հոսպիտալի վերածված Ազոխի դպրոցում էին, բուժքույրերի խնամքի տակ, սակայն այդտեղ էլ երկար մնալ չհաջողվեց։
«Ժամը 10-ի կողմերը խուճապ սկսվեց։ Լարված էր վիճակը։ Դուրս ենք եկել մթության մեջ, լույս չէր վառվում։ Թուղթ ցույց տվեցի երևանցի մի տղայի, բուժքրոջ անունը վրան գրված էր։ Հարազատներս կապի էին դուրս եկել ու ասել, կողքից հեռու չգնամ, մինչև իրենց ասած մարդը մոտենա։ Մենք տեղափոխվեցինք Ստեփանակերտ, այնտեղից էլ ինձ բերեցին Երևան»։ Մայրաքաղաք վերադառնալուն պես Գարիկը հույս ուներ, որ հույզերն ու վնասվածքները կկարգավորվեն։ Խոսքը վերականգնելու համար երկար բուժում ստացավ։ Սակայն անասելի ցավը կրկնվում էր, կրկին կորուստների մասին լուրեր ստանում։ Ընկերներից շատերը զոհվեցին։
«Նորից ապրելու և ստեղծագործելու հույսը Գարիկին ստիպեց ապրել ու պայքարել, շնչել ու անվերջ նվագել, նոտաների միջոցով արտահայտել հույզերը։ Ոչինչ կյանքում պատահական չի լինում, նա էլ ամեն ինչ կապում է ճակատագրի հետ։ «Իմ ու ընկերոջս՝ Կոլյայի ծանոթությունը ճակատագրական էր։ Ինձ ասել էին 2 ամիս ծառայությունից հետո կշարունակես մուզվոդում։ Կոլյային երկրորդ հրետանի էին տարել, ինձ՝ հրետանի առաջին։ Ծառայությունը երկրորդ հրետանիում խիստ էր, մեր մոտ՝ հեշտ։ Ասացի տեղափոխվում եմ ընկերոջս մոտ։ Ինձ ասացին բարդ է այնտեղ, հետո կփոշմանես։
Դա ճակատագրական էր, քանի որ առաջին հրետանիում չնայած ծառայությունը հեշտ էր, բայց պատերազմում զոհեր շատ են ունեցել։ Երկրորդում մեր ծառայությունը բարդ էր՝ բայց չզոհվեցինք։ Ծառայության ժամանակ Աստծո ներկայությունը շատ եմ զգացել։ Փայտից ճաշարան ունեինք, գնացել էի այնտեղից ջուր վերցնելու, ճանապարհին շշով զենքի յուղ կար, մտածեցի տանեմ բլինդաժ նոր գնամ ջրի, թե հակառակը։ Գնացի բինդաժ ու այդ ժամանակ սնարյադը ընկավ ճաշարանի վրա։ Հիմա մտածում եմ՝ Աստված նայել է երեսիս»։ Շատ հարցերի պատասխաններ չի գտել, շատ հարցերի հետ էլ հաշտվել դեռևս չի կարողանում։ Մեկ ամսվա զինծառայողը դիրքերում չպետք է մնար, նույնիսկ կես տարվա զինծառայողը այդքան գիտելիք չուներ՝ դիմակայելու այդ ամենին։ Իր համար կրկնակի բարդ էր։
Որպես հայրենասեր տղա նշում է ՝ անընդունելի էր պատերազմի նման ավարտը։ «Կռվի ժամանակ շատ չէի մտածում կյանքի մասին, ինչքան ձեռքերս ու ականջներս չկորցնեմ, ամեն պայթյունից հետո նայում էր՝ բան չլիներ։ Մենք ինքներս մեզնից, մեր մշակույթից ոնց որ հեռվացել ենք։ Օտարին ենք ձգտում, բայց այնքան լավ ազգ ենք, մեր ազգը տաղանդավոր է, որ մերը պահենք, միահամուռ լիենք, ուժեղ կլինենք, բայց ներսից է բորբոքվել ամեն ինչ»։ Գարիկը ծառայությունից հետո կրկին տրվել է մասնագիտությանը՝ նոտաներն օգնում են կամաց-կամաց ջնջել վատ հիշողությունները, մոռանալ ու վերստին ներքուստ ներդաշնակ ապրել։ Ասում է ՝ արվեստն ավելի ուժեղ զենք է, քան իսկական զենքը, պետք է գնահատել ու պահել, քայլել առաջ։ Գարիկը շուտով կդառնա 23 տարեկան, հոկտեմբերին ընտանիք է կազմել, ու հպարտությամբ է նշում՝ հարսի պարի համար երաժշտությունն ինքն է գրել։
Հարակից հրապարակումներ`
Տեսանյութեր
04/12/2024 15:02 Մտանք ակումբ, Մովսիսյանն ու Ամիրխանյանը ծեծված ջարդված էին,միլպետը ադրբեջանցիների վայրագության մասինՏեսադարան
05/17/2022 10:49 Ոստիկանությունը բերման է ենթարկել «Դիմադրության» շարժման աղջիկ ցուցարարներին, ովքեր փակել են Երևանի փողոցներըՄամուլ
- 04/25/2024 08:19 Տարածվել ա, կարդացվել ա՝ բավարար ա, էլի․ «Հրապարակ»
- 04/25/2024 08:16 Ընդդիմադիրները հիասթափված են․ «Հրապարակ»
- 04/25/2024 08:13 Ինչ ցանել ես, այն էլ կհնձես. Ծիծեռնակաբերդում տեղի ունեցած միջադեպից հետո թերեւս, արժե թարմացնել ՔՊ-ականների հիշողությունը. «Ժողովուրդ»
- 04/25/2024 08:10 «Քարֆուրի» տերերը հեռանում են Հայաստանից․ «Հրապարակ»
- 04/25/2024 08:03 Գերիների հարցով կակտիվանան․ «Հրապարակ»
- 04/25/2024 07:53 Դեսպան չնշանակվեց, կուսակցությունն էլ, փաստացի, գոյություն չունի. «Ժողովուրդ»
- 04/25/2024 07:50 Բնակարան, մեքենա․ ի՞նչ հայտարարագիր է ներկայացրել Տավուշի նոր դատախազը. «Ժողովուրդ»
ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐ
- 03/31/2019 21:34 ԱԺ են ուղարկվել Պաշտպանի 2018 թվականի տարեկան հաղորդումը և զեկույցը
- 03/21/2019 15:23 Դավիթ Սանասարյանն իր գործունեությամբ չի նպաստել զբաղեցրած պաշտոնի նկատմամբ վստահության եւ հարգանքի ձեւավորմանը. Եզրակացություն
- 12/16/2018 12:49 Մարտի 1-ի 10 զոհերից յուրաքանչյուրն ինչ վնասվածքներից եւ ինչ հանգամանքներում է մահացել՝ ՀՔԾ-ի տարիներ առաջ հրապարակած զեկույցը
- 07/18/2018 12:48 Հրապարակվել է «Մարտի 1-ին» վերաբերող իրավական դիրքորոշում
Հարցազրույց
- 04/22/2024 20:39 Ինչ իմանամ ինչի են ականազերծում, երևի ժողովուրդ շատ է հավաքվել՝ ականազերծում են, որ չգնան թփուտների մեջ թեթևանալու ու պայթեն... Կոռնիձորի Արո
- 04/01/2024 20:09 Թուրքիայի ՏԻՄ ընտրություններն այդ երկրի ներքաղաքական կյանքի կարևոր ջրբաժանն է, Էրդողանի ժառանգներն են կրելու պայքարի դժվարությունները. Մելքոնյան
- 03/09/2024 11:02 ԱՄՆ հետ ունենք ռազմավարական երկխոսություն, որի շրջանակներում ուսումնասիրում ենք նոր ուղղություններ. Միրզոյան
- 03/04/2024 15:56 Ալիևը և իր վարչակազմը ընդմիշտ կմնան վախի մեջ, հայ զինվորականը չի համակերպվելու ունեցած կորուստների հետ․ Դավիթ Տոնոյան
Մեկնաբանություն
- 04/20/2024 20:35 Մի տարբերություն էլ կա Հայաստանի ու Վրաստանի միջև՝ Վրաստանում ինքնիշխանությունն աճուրդի հանած Սահակաշվիլին բանտում է, Փաշինյանը՝ դեռ ոչ. Թևանյան
- 04/20/2024 18:25 Ե՞րբ է Ադրբեջանը նախատեսում տիրանալ Տավուշի տարածքներին, և ի՞նչ պետք է իմանանք մենք՝ կանխելու համար. Հոխիկյան
- 04/20/2024 16:43 Տիգրան Համասյանին և համերգին կազմակերպիչներին առաջարկում եմ դադարեցնել համերգը. Իշխանյան
- 04/20/2024 14:40 Մինչև Միջանցք տալն անվանափոխվելու են Երևանի թաղամասերի անունները. Դանիելյան
Արխիվ
Արտակարգ պատահարներ
- 04/25/2024 19:49 Կիրանցում ականազերծման աշխատանքների ընթացքում վիրավորում է ստացել զինծառայող. ՊՆ-ն հաստատում է
- 04/25/2024 19:24 Կիրանցում ականի պայթյունից քաղաքացի է վիրավորվել. Հրատապ
- 04/25/2024 10:19 Ուղևորը վարորդի աչքերին քիմիական նյութ է փչել. վերջինս այրվածքներով տեղափոխվել է հիվանդանոց. shamshyan.com
- 04/24/2024 18:54 Հրդեհ Կամո գյուղում
ԸՍՏ ՕՐԵՆՔԻ
- 03/08/2024 15:00 Զազրելի դեպք Հայաստանում. սեռական բռնության է ենթարկվել 2 տարեկան երեխա. մասնագետը մանրամասնում է՝ ինչպես պաշտպանել երեխաներին (տեսանյութ)
- 01/13/2024 20:29 Տեր Թոդիկի մեթոդները վաղուց չեն գործում. դաստիարակության ու բռնության նուրբ սահմանը (տեսանյութ)
- 01/13/2022 17:55 Ինչքա՞ն է կազմում երեխայի ծննդյան կապակցությամբ տրվող նպաստը
- 05/02/2021 17:57 Կարեւոր է իմանալ. Կարմիր գծերի համար տուգանելիս` տեղում արձանագրության կազմումն այլևս պարտադիր չէ
Անցուդարձ
- 04/23/2024 22:11 Ամուսիները փորձել են մի կնոջ դավանափոխ անել դեպի իսլամ՝ ինտիմ լուսանկարների միջոցով
- 04/23/2024 00:43 Նորածին դստերը անտառում թողած կնոջը դատապարտել են 40 տարի անց
- 04/21/2024 22:49 Կինը հոր օգնությամբ վրեժ է լուծել դավաճան զուգընկերոջից
- 04/19/2024 23:53 Հայտնել են երջանիկ կյանքի համար սեքսի իդեալական հաճախականությունը
Հետաքրքիր է իմանալ
- 04/16/2024 18:04 Տիեզերական աղբն ընկել է Երկրի վրա ու ծակել տան տանիքը
- 04/15/2024 18:24 Հայտնաբերվել են մոլորակի ամենաառաջին մարդկանց մնացորդները, որոնք 1,86 միլիոն տարվա վաղեմություն ունեն
- 04/04/2024 19:00 Ծերացման դեմ պայքարում հետազոտողները նոր բացահայտում են արել
- 04/03/2024 16:05 Կինը երկվորյակներ է լույս աշխարհ բերել 22 օրվա տարբերությամբ