Փաստ ինֆո

Խաղաղությունը պարտադրված է և այն երբեք չի կարող դառնալ իրական խաղաղության երաշխիք։ Չի կարելի համակերպվել պարտադրված խաղաղության հետ։ «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասել է ազատամարտիկ Եփրեմ Մարգարյանը։

«Խաղաղության երաշխիք չկա։ Այն ինչ պարտադրված է, ոչ ապագա կա, ոչ էլ կյանք։ Ճիշտ է, մենք այնպիսի ռեսուրսներ չունենք, որ նորից ետ վերադարձնենք խաղաղությունը։ Մի ժամանակ մենք էինք խաղաղությունը պարտադրում, հիմա ոնց որ թե անիվը պտտվել է դեպի իրենց կողմը։ Ես պարտվողի հոգեբանությամբ չեմ ուզում ապրել։ Օրերից մի օր արդարությունը կվերականգնվի, հայկական ԶՈւ-երը հետ կբերեն այն, ինչ ուներ։ Եթե պետք է համակերպվենք խաղաղության պայմանագրին, շատերը կբռնեն օտարության ճամփան, որովհետև իրենք պարտավորված չեն կարող ապրել»։

Մարգարյանը այսօրվա խնդիրների հիմքը փնտրում է 30 տարի առաջ գործած սխալներում։ 1994 թ-ին Ադրբեջանը պարտվեց, բայց չստորագրեց խաղաղության պայմանագիր, որովհետև Հայաստանը դա չստիպեց։ Մարգարյանը դրա համար մեղադրում է ՀՀ առաջին նախագահին։

«Ի սկզբանե ասել եմ՝ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը համար առաջին դավաճանն է։ Մինչև այս իշխանությունները հասնելը, նա բոլոր հնարավորությունները ուներ Ադրբեջանի հետ կնքելու այն կապիտուլյացիան, որը մենք այսօր պարտադրված ենք կնքել։ Նա կնքեց զինադադար, որովհետեւ հաշվարկները լավն էին։ Թուրքամետ ծերուկը լավ հասկացավ ինչը, որից հետո էր, կնքեց զինադադարը, իսկ դա ժամանակավոր բնույթ էր կրում, իսկ ժամանակի առումով հնձեցինք այն, ինչ ցանեցինք։ Չենք մոռանում նաև այն, երբ իրեն ասացին, որ զինադադարի համար կգնդակահարեն, ասաց, որ չեն գնդակահարի՝ հայերը դավաճաններին սիրում են։ Հիմա զինադադարը վերածվեց պարտադրանքի ու խաղաղության պայմանագրի ստորագրելուն։ Չես անում դու, կանի մեկ ուրիշը»,- ասաց ազատամարտիկը։

Պատերազմի մասնակից Մարգարյանը նշեց, որ այսօր կարծես մեր իշխանությունները պարտությունից հետո ծնկաչոք խաղաղություն են աղերսում, ինչի հետ չեն հաշտվի շատ հայրենասերներ։ Մարգարյանը ցավով նշում է, որ այսօր հասարակությունը համակերպվել է տեղի ունեցածի հետ ու չի դիմադրում։

«Ինձ թվում է, ազգային զարթոնք չկա։ Բոլորը քնած են, շատերը մեռյալ գոտում են՝ անտարբեր են կատարվածի հանդեպ, կարևորը թոշակը, աշխատավարձը բարձր լինի, ֆինանսական ու տնտեսական մասը ապահովված լինի, մնացածը՝ հեչ։ Պետականամետ մտածելակերպը շատերի միջից է բացակայում, ուստի չեմ զարմանա, որ մեծամասնությունը դուրս գա ու գոռա, որ պարտադրված կապիտուլյացիային ու խաղաղությանը համաձայն են։ Ազգը լավ բառ է, սուրբ է, ամբոխի մեջ կային մարդիկ, որ ասում էին՝ «լավ է թուրքը գա մեզ սպանի, քան նախկինները հետ գան», եկել է էդ ժամանակը, մոտ է։ Շատ հայրենասեր տղերք ոտքի են կանգնելու, որովհետև չեն հանդուրժելու այս ամենը ու կատարվելիքը, հավատացած եմ դրանում»։

Անդրադառնալով պատերազմից մեկ տարի անց էլ Ադրբեջանից և Թուրքիայից հնչող հայտարարություններին, խաղաղության կոչերին, Մարգարյանը հավելեց, որ խաղաղություն մուրում են նրանք, որ չգիտեն խաղաղության գինը։ Խաղաղության գինը գիտի միայն կռված անձը՝ արյամբ, ընկերների կորստով։ Կարծում է նաև, որ ամեն ինչ կախված է Թուրքիայում առաջիկայում սպասվող ընտրությունների հետ։

«Շուտով Թուրքիայում ընտրություններ են, երկրները պետք է ակտիվանան, ամեն գնով անցկացնեն էրդողանին, բայց կարծում եմ չի ընտրվի, քանի որ ծանրագույն չարիք է ՝ կախված ժողովրդի գլխին։ Սրանք միայն էրդողանի փիառշիկներն են, ովքեր նրան ուզում են տեսնել սուլթանական գահին։ Այնպես չէ, որ Ադրբեջանի վիճակն էլ լավ է, հաղթած է։ Մենք հիմա պետք է հասկանանք, որ սա ճակատամարտ էր, որը պարտվեցինք, բայց պատերազմում չենք պարտվել։ Պատերազմը ավելի գլոբալ է, մենք լուրջ չենք ընդունում, ազգովի սիրում ենք ամեն ինչ վերջին պահին անել։ Երբ որ 2019-ին Ալիևը ասում էր՝ իր հարցը կլուծի ռազմական ճանապարհով՝ մենք ծիծաղում էինք, բայց հակառակորդին թերագնահատել պետք չէ, պետք է վերլուծել ամեն տողատակը իսկ մենք դա չենք անում։ Այսօր մեզ համար լավ է՝ թեկուզ հետո ջրհեղեղ սկզբունքով ենք առաջնորդվում»։

Շատերը՝ հատկապես ռազմական գործին տիրապետողները հայտարարում են, թե պատերազմը չի ավարտվել։ Մարգարյանը համամիտ է, սակայն կարծում է, որ Իրանի՝ Ադրբեջանի հետ սահմանին զորքի կուտակումը կարող է Համաշխարհային պատերազմի հիմք դառնալ։ Հայաստանը գուցե հենց այդ ժամանակ էլ կրկին պատերազմի շեմին կանգնի։

«Իրանը ռազմական տրամադրվածություն ունի՝ պատրաստ է կռվի մեջ մտնել և դա մեսիջ է Ադրբեջանին ու Թուրքիային։ Եթե նման բան եղավ՝ որպես ՆԱՏՕ անդամ կխառնվի Ամերիկան։ Եթե այդպես եղավ, ՌԴ-ն էլ Իրանի կողքին միջազգային հարթակներում կանգնած միակ երկիրն է՝ կխառնվի Ռուսաստանը։ Միգուցե երրորդ համաշխարհայինի սկիզբը լինի։ Գերտերությունների մեջ բախումներում ոտքի տակ գնալու ենք՝ Աստված ինչ կկամենա՝ կկամենա։ Ոնց կդասավորվի մեր ճակատագիրը՝ հարցական է։ Կոնկրետ լուծում ու ճիշտ դիվանագիտություն չկա, ամեն ինչը հարցականի տակ է դրված։ Խոսքը ու գործն էլ են տարբեր»,- եզրափակեց ազատամարտիկը։

Աղբյուր` Փաստինֆո