Փաստ ինֆո

Հայ-թուրքական հարաբերությունների վերականգման մասին խոսելիս՝ պետք է հիշել, որ Հայաստանը չի եղել այն կողմը, որը վերջ է տվել այդ հարաբերություններին, դա եղել է Թուրքիան, որը մոտ 30 տարի առաջ դադարեցրել է փոխհարաբերությունները Հայաստանի հետ: «Փաստինֆո» -ի հետ զրույցում նման տեսակետ հայտնեց քաղաքագետ Ալեքսանդր Մարգարովը:

Զրուցակիցը հիշեցրեց, որ հայ-թուրքական սահմանի փակումը եղել է Թուրքիայի նախաձեռնությունը, որն էլ հարաբերությունները վերականգնելու համար 3 նախապայման է դրել՝ Թուրքիայի տարածքային ամբողջականության ճանաչումը, Ցեղասպանության հարցի շուրջ գործողությունների դադարեցումը և Արցախյան խնդրի իրենց ձեռնտու ձևով կարգավորումը.

«Հայկական կողմը նախաձեռնել էր այն, ինչ հայտնի է որպես «ֆուտբոլային դիվանագիտություն», Հայաստանը չէ, որ փակել է այն դռները, որոնք բաց են եղել երկու երկրների միջև: Հայաստանը չի էլ ժխտել, որ պատրաստ է կարգավորել հարաբերությունները Թուրքիայի հետ՝ առանց նախապայմանների»,-ասաց փորձագետը և հավելեց, որ հարաբերությունների վերականգնման մասին խոսելիս՝ մենք պետք է տեսնենք նաև պատրաստակամություն մյուս կողմերից, որոնք ներգրավված են գործընթացում.

«Այդ պատրաստակամությունը Հայաստանի կողմից երբեք չի թաքցվել, բայց Թուրքիայի կողմից արձագանքը չի եղել հուսադրող»,-ասաց Մարգարովը:

Հարաբերությունների կարգավորման դեպքում Թուրքիան մշտապես նախապայմաններ է դրել, որոնք որևէ կերպ չեն բխել հայկական կողմի շահերից:

Հարցին՝ արդյո՞ք Թուրքիան այժմ պատրաստ է հարաբերությունների կարգավորման՝ առանց որևէ նախապայմանի, փորձագետը նշեց, որ Թուրքիայի դիրքորոշումը և մոտեցումներն այս առումով էականորեն չեն փոխվել.

«Մենք գիտենք Հայաստանի նախկինում հնչեցված դիրքորոշումը, որ պատրաստ ենք հարաբերությունները վերականգնել՝ առանց նախապայմանների, մենք գիտենք այսօրվա հայտարարությունը, որ Հայաստանը կրկին պատրաստ է հարաբերությունների վերականգնմանը, սակայն չունենք Թուրքիայի արձագանքը սրա վերաբերյալ, ինչից կարող ենք ենթադրել, որ նախապայմաններն ուժի մեջ են և չեն բավարարվել, կամ նրանք դեռ քննարկման փուլում են՝ արձագանքելու վերաբերյալ: Թուրքիայի դիրքորոշումը և մոտեցումներն այս առումով շարունակական բնույթ են կրում, էականորեն չեն փոխվել: Այս երեք հարցերից մենք ունենք զգալի փոփոխություններ Ղարաբաղյան ճակատում, բայց չենք կարող ասել, որ հարցը փակված է, որովհետև մենք ունենք ձևավորվող այլ ստատուս-քվո, շարունակում ենք ունենալ չլուծված Արցախյան խնդիր, այսինքն՝ պրոթուրքական ցանկության ոլորտում պատասխան այս հարցը չի ստացել»,-ասաց փորձագետը:

Այսօր ՀՀ ՄԻՊ Արման Թաթոյանի և հայ իրավապաշտպանների կողմից ներկայացվեցին սահմռկեցուցիչ փաստեր, թե ինչ խոշտանգումների են ենթարկվել հայ գերիները Ադրբեջանում:

Այս ամենի ֆոնին Նիկոլ Փաշինյանը Կառավարության այսօրվա նիստին հայտարարեց, թե Հայաստանը պատրաստ է Ադրբեջանի հետ խաղաղ գործընթաց սկսելուն և ճանապարհների ապաշրջափակման հարցը քննարկելուն:

Թե այս դեպքում ՀՀ իշխանությունն ի՞նչ երաշխիքների հիման վրա է խոսում թշնամու հետ խաղաղ գործընթաց սկսելու մասին, Ալեքսանդր Մարգարովն ընդգծեց, որ հայկական կողմը, նախևառաջ պետք է առաջ քաշի այն պայմանները, որոնք ուղղված են լինելու պետության անկախության և սուվերենության ապահովմանը.

«Առաջին փաստն այն է, որ Ադրբեջանը շարունակում է հանդես գալ որպես պետություն, որը խախտում է միջազգային հումանիտար նորմերը՝ գերիների հանդեպ վերաբերմունքի հետ կապված: Անհրաժեշտ է դիմել միջազգային դատական ատյաններ՝ ստանալու համապատասխան գնահատական և դատավճիռ, որն ուղղված է լինելու և՛ պետության, և՛ կոնկրետ մարդկանց դեմ, քանի որ պետությունն այս խոշտանգումները կոնկրետ մարդկանց ձեռքով է իրականացնում, որոնք էլ գիտակցում են, որ գործողություններ են իրականացնում, որոնք չեն համապատասխանում միջազգային հումանիտար իրավունքի: Ինչ վերաբերում է Ադրբեջանի հետ խաղաղ բանակցությանը, այս գործընթացը կամա, թե ակամա սկսվեց նոյեմբերյան իրադարձություններից հետո: Այս բանակցային գործընթացի ժամանակ անհրաժեշտ է առաջ քաշել այնպիսի պայմաններ և պաշտպանել այն դրույթները, որոնք որպես հիմք են հանդես գալիս՝ պետության անկախության և սուվերենության ապահովման համար»,-ասաց քաղաքագետը:

Զրուցակիցը նաև ընդգծեց, որ այս փաստերից ելնելով՝ Ադրբեջանի հետ բանակցելիս պետք է հաշվի առնել , թե ինչ բնույթի կերպարի հետ գործ ունենք, որը վստահություն չի ներշնչում: Ըստ Մարգարովի՝ այս գործողությունները ամենևին հիմք չեն ստեղծում միջպետական հարաբերությունների կարգավորման համար.

«Դրանք միայն ցույց են տալիս, որ այդ գործողությունների և Ադրբեջանի նախագահի խոսքի մեջ առկա են հակահայկական, քսենոֆոբ բնույթի արտահայտություններ: Այս ամենը առողջ նույնիսկ անառողջ հիմք չեն ստեղծում բանակցային գործընթացնի համար»,-ասաց Մարգարովը:

Քաղաքագետը նաև նշեց, որ խաղաղ գործընթաց սկսելու վերաբերյալ հայտարարությունները ցույց են տալիս, որ Հայաստանը հանդես է գալիս կառուցողական մոտեցումներով, որպես երկիր , որը կարևորում է տարածաշրջանային անվտանգությունը և խաղաղությունը, մյուս կողմից, միևնույն ժամանակ ընդգծեց, որ ոչ կառուցողական դիրքերից հանդես է գալիս Ադրբեջանը, ինչի մասին էլ փաստում է գերիների նկատմամբ վերաբերմունքը.

«Մեր պատրաստակամությունը հանդիպում է մյուս կողմի ոչ կառուցողական քայլերին, հայատյաց, քսենոֆոբիկ հայտարարություններին, որը չպետք է հիմք ստեղծի մեր կողմից ակնկալվող կառուցողական երկխոսության համար: Այն ինչ մենք ուզում ենք հակառակորդից, մենք տեսնում ենք, որ դա տեղի չի ունենում, իսկ եթե մենք պատրաստ ենք, մյուս կողմը պատրաստ չէ, բնականաբար՝ գործողությունը չի հասնելու արդյունքի »,-ասաց Մարգարովը:

Հիշեցնենք, որ Նիկոլ Փաշինյանն այսօր հայտարարեց, որ սեպտեմբերի 21-ին՝ ՀՀ անկախության օրվա առթիվ հրապարակում մասշտաբային և գունագեղ տոնակատարություն տեղի կունենա: Այս որոշումը քննադատությունների տեղիք տվեց, հատկապես առաջացրեց, 44-օրյա պատերազմի և զոհերի ծնողների բարկությունը:

Հարցին՝ արդյոք հետպատերազմյան իրավիճակում կար սրա անհրաժեշտությունը և սա չի արվում հասարակությանը պատերազմի հետևանքները մոռացության տալու նպատակով, զրուցակիցն ասաց.

«Ես չեմ կարծում, որ մեր հասարակությունը կարող է մոռանալ մոտ 4000 զոհերի և 10.000 վիրավորների մասին, որոնք իրենց կյանքի և առողջության հաշվին պաշտպանել են երկիրը:Մյուս կողմից՝ անկախության 30-ամյակի առթիվ՝ նրան արժանին պետք է մատուցվի, իսկ արժանին մատուցելիս պետք է հաշվի առնել այն հանգամանքը, որ մենք ունենք 30 տարվա ընթացքում ձևավորվող ինքնիշխան պետություն ունենք, մյուս կողմից պետք է հաշվի առնել ստեղծված իրավիճակը: Այս երկուսի արանքում գուցե բարդ է միանշանակ որոշում ընդունել , բայց անհրաժեշտ է գտնել համապատասխան ձևաչափ և չմոռանալով մեկը՝ արժանին մատուցել մյուսին »,-ասաց Մարգարովը:

Աղբյուր` Փաստինֆո