Փաստ ինֆո

«Փաստ» օրաթերթը գրում է. «lenta.ru-ն իր «Ինչպե՞ս է Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմի պարտությունը փոխել ուժերի հարաբերակցությունը հայկական քաղաքականությունում» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ հունիսի 20-ին Հայաստանի քաղաքացիները կընտրեն խորհրդարան: Արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններին նախորդել է երկարատև քաղաքական ճգնաժամը՝ կապված Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմում պարտության հետ: lenta.ru-ն փորձել է պարզել, թե ինչպես է պատերազմը ազդել ուժերի հարաբերակցության վրա Հայաստանում: Հայկական սփյուռքն ամենամեծերից մեկն է աշխարհում: Բուն հանրապետությունում ապրող հայերը մի քանի անգամ պակաս են, քան արտերկրում: Դա լուրջ ազդեցություն ունի հայերի ազգային ինքնության վրա:

Հայրենասիրությունը շատ բնորոշ է հայկական սփյուռքին: Նույնիսկ տասնամյակներ շարունակ արտերկրում բնակվելով՝ նրանք շարունակում են ուշադիր հետևել իրենց հայրենի երկրի նորություններին: Դա լավ ցույց է տվել նաև Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության աշնանային սրացումը: Սփյուռքը զգալի նյութական օգնություն է հավաքել և ուղարկել հայրենիք: Բացի դա, միայն ռուսաստանյան հայկական սփյուռքը հայտարարել է, որ Ռուսաստանից մոտ 20 հազար հայ պատրաստ է կամավոր կերպով մեկնել հակամարտության գոտի: Սակայն սփյուռքի օգնության շնորհիվ պատերազմում շրջադարձային պահ չի եղել: Փաստն այն է, որ 2018 թվականին թավշյա հեղափոխության ալիքի վրա իշխանության եկած Նիկոլ Փաշինյանի վարչապետության օրոք երկրի պաշտպանության հարցը քաղաքականացվել էր: Նրա օրոք փոխվել են անվտանգության ծառայության երեք ղեկավարներ (նկատի ունեն մինչև պատերազմը ժամանակահատվածը «Փաստ»), որոնցից վերջինը, ըստ ռազմական փորձագետ Եվգենի Կրուտիկովի, եղել է զուտ քաղաքական նշանակում (խոսքը Արգիշտի Քյարամյանի մասին է-«Փաստ»):

Բացի այդ, Կրուտիկովը նշում է, որ Հայաստանի զինված ուժերի գլխավոր շտաբն է ենթարկվել սպայական կազմի զանգվածային հեռացումների: «Վերջին մեկ տարվա ընթացքում հայկական զինված ուժերի և Մոսկվայի կապը խզվել է, և դա արվել է Հայաստանի քաղաքական ղեկավարության նախաձեռնությամբ», - նշել է ռազմական փորձագետը: Միևնույն ժամանակ, չնայած երկրի պաշտպանական բյուջեի համեստությանը, պատերազմից առաջ հայկական զինված ուժերը լիովին պատրաստ են եղել մարտական գործողությունների: Ըստ Global Firepower կազմակերպության, այն կազմել է 45 հազար մարդ: Եվս 200 հազար մարդ եղել է պատրաստված ռեզերվում: Եվ գրեթե 1,5 միլիոն հայ տարիքային և առողջական վիճակով պիտանի է եղել զինվորական ծառայության:

Գործող իշխանությունների տրամադրության տակ է եղել 320 տանկ, 750 հետևակի մարտական մեքենա, ավելի քան 200 հրետանային կայանք, 16 ցամաքային հրթիռային համակարգ և 70 համազարկային կրակի հրթիռային համակարգեր: Այնուամենայնիվ, բանակի զորակոչը դադարեցվել է ռազմական գործողությունների երրորդ օրը, չնայած այդ ընթացքում հավաքվել է անձնակազմի միայն կեսը, իսկ ռազմաճակատ հասածները ականատես են եղել Լեռնային Ղարաբաղի պաշտպանության վերաբերյալ քաոսային և անկանոն որոշումներին: Ինչո՞ւ է ամեն ինչ այդպես եղել: Սա այն հարցն է, որը զոհվածների ծնողներն արդեն մի քանի ամիս է՝ տալիս են Փաշինյանին ու նրա կնոջը՝ Աննա Հակոբյանին: Պատահական չէ, որ Փաշինյանի կինն է հայտնվել երկրի հիասթափված բնակիչների ուշադրության կենտրոնում: Հայ գեներալների բազմաթիվ վկայությունների համաձայն, Աննա Հակոբյանը բանակի հրամանատարներին հատուկ հրամաններ տալու իրավասություն է ունեցել: Ըստ ռազմական փորձագետ Եվգենի Նորինի, Փաշինյանը պատանդ է դարձել իր նախապատերազմյան քաղաքականությանը և հասարակական կարծիքին:

Նա իր կերպարը հիմնականում կառուցել է նրա վրա, որ ինքը հայկական քաղաքականության մեջ չի պատկանում «ղարաբաղյան կլանին», անձամբ կապված չէ Լեռնային Ղարաբաղի հետ և ընդունակ է հակամարտության խաղաղ կարգավորման: Բայց պարադոքսալ կերպով հենց Ղարաբաղի հարցում ազատական Փաշինյանին ստիպել են գործել ավելի արմատական, քան ցանկացած ազգայնականի, քանի որ հակառակ դեպքում դա վերջ կդներ նրա քաղաքական կարիերային: Եվ, որպես պոպուլիստ քաղաքական գործիչ, նա նախընտրել է գործել՝ ելնելով իր սեփական վարկանիշի շահերից: Դիվանագիտական տեսակետից ևս Հայաստանը պակաս խոցելի չի եղել, քան զուտ ռազմական տեսակետից: Փաշինյանը, իհարկե, այնտեղ ևս իրեն չի դրսևորել լավագույն կողմերով:

«2018 թվականին նա եկել է ալիքի վրա: Այժմ նա դատապարտված է դիտել, թե ինչպես է այդ ալիքը տանում իրեն դեպի ժայռերը՝ ջախջախման», - նշել է ռազմական փորձագետ Նորինը: Պատերազմից անմիջապես հետո Փաշինյանը որոշել է իր մարտավարական սխալների համար պատասխանատվությունը գցել Ռուսաստանի, ապա զինված ուժերի վրա: Ի պատասխան՝ զինվորական ողջ ղեկավարությունը միաձայն պահանջել է Փաշինյանի հրաժարականը՝ մեղադրելով նրան անգործունակության ու ադեկվատության բացակայության մեջ: Այլ գործոններ ևս յուղ են լցրել զինված ուժերի հետ այդ հակամարտության կրակին: Իշխանությունները մինչ հիմա չեն կարողանում նշել զոհված և գերեվարված հայ զինվորների ճշգրիտ թիվը: Ըստ ամենայնի, ողբերգության մասշտաբները շատ ավելի մեծ են, քան հայտարարվել է: Սխալների ճնշող «ուղեբեռը», որն, ի միջի այլոց, հանգեցրել է նաև տարածքային կորուստների, դեռ գործող վարչապետին չի հասցրել հատակին:

Նա դեռ հույս ունի լավ արդյունքների հասնել առաջիկա արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններում, այդ թվում՝ ընտրական օրենսդրության մեջ կատարված փոփոխությունների շնորհիվ, որոնք նա վերջին պահին է անցկացրել խորհրդարանով: Փաշինյանը միշտ շեշտել է ժողովրդավարական բարեփոխումների կարևորությունը, որոնք, ըստ էության, կրճատվել են հենց իր կողմից իշխանությունը կորցնելու իրական վտանգի պատճառով: Անձնական վերահսկում, պոպուլիզմ և մեկ անձի շուրջ իշխանության կենտրոնացում. սա այն ամենն է, ինչի մեջ նա մեղադրում էր իր նախորդներին, բայց հիմա այդ ամենը կարելի է ասել նրա մասին:

Նրա քարոզարշավը ընթանում է նվազող քաղաքական կողմնակիցների, ընտրողների շրջանում անվստահության և օտարերկրյա գործընկերների մոտ ցածր հեղինակության ֆոնին: Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը արդեն երրորդ անգամ է զրուցել Փաշինյանի գլխավոր մրցակից Ռոբերտ Քոչարյանի հետ, որի վարկանիշը շարունակում է աճել: Քոչարյանի աշխատակազմի ղեկավար Վիկտոր Սողոմոնյանը բացատրել է, որ զրուցակիցները քննարկել են իրավիճակը տարածաշրջանում և հայ-ռուսական հարաբերությունները: Անգամ այս ձևակերպումը բավական է հասկանալու համար, թե ում վրա է խաղադրույք կատարել Կրեմլը»:

Աղբյուր` Փաստինֆո