Փաստ ինֆո

«Վերջին պատերազմի ընթացքում զոհված զինծառայողների վերաբերյալ, ամենաշատը, որ այսօրվա դրությամբ այս կառավարությունը կարող է հստակ ասել այն է, թե, նրանցից քանիսն են մեկնել ռազմաճակատ և, թե քանիսն են վերադարձել: Իսկ թե չվերադարձածներից քանի՞սն են գտնվում գերության մեջ, քանի՞սն են զոհված և քանիսն՝ անհետ կորած, նրանք չեն կարող ասել, որովհետև ողջ պատերազմի ընթացքում այնպիսի փնթի կերպով են աշխատել, որ հիմա, նույնիսկ, չեն կարողանում հստակ հաշվարկներ անել»,- «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասել է քաղաքագետ Թևան Պողոսյանը եւ ավելացրել. «նայելով այս իշխանության որդեգրած քաղաքականությանն ու վարքագծին, չի կարելի բացառել, որ մեր զինվորների ճակատագիրը, մեծ իմաստով, նրանց չի էլ հետաքրքրում: Հետևաբար, թե նրանցից քանի՞սն ի՞նչ կարգավիճակ ունեն այսօր, այս իշխանությունների համար կարևոր խնդիր չէ, հակառակ պարագայում, մենք պատերազմից հետո բոլորովին այլ իրողության ականատես կլինեինք»։

Ինչպես արդեն տեղեկացրել ենք՝ «Փաստինֆո»-ն մի քանի հարցումներ է ուղարկել ՀՀ պաշտպանության նախարար Վաղարշակ Հարությունյանին, ՀՀ փոխվարչապետ Տիգրան Ավինյանին՝ խնդրելով թվային տվյալներ զոհված, անհետ կորած եւ գերի ընկած հայորդիների վերաբերյալ, սակայն նշված գերատեսչությունները տարբեր պատճառաբանություններով մերժել են տեղեկատվության տրամադրումը՝ համարելով այն մերթ պետական գաղտնիք, մերթ ծառայողական, մերթ անհատական տվյալ, մերթ էլ այդ տվյալների հրապարակումն ուղղակի համարելով ոչ նպատակահարմար։ Թեւան Պողոսյանի դիտարկմամբ՝ այս իշխանությունը նույնիսկ վախենում է հայտնել զոհերի իրական թիվը: «Փոխվարչապետ Տիգրան Ավինյանը հայտարարում է, թե մեր զոհերի քանակը չի կարող գերազանցել 4000-ն, այնինչ, իրական պատկերը բոլորովին այլ թվերի մասին է խոսում»,- ասել է նա:

Թևան Պողոսյանը նկատում է՝ զոհվածների հստակ թիվը հնարավոր է պարզել միայն այն ժամանակ, երբ կա կոնկրետ ցուցակ՝ թե ովքեր են եղել առաջնագծում, նաև՝ առկա է նահատակների ճանաչված դիերը, բայց անկազմակերպ և փնթի իշխանությունները, նույնիսկ այսպիսի համադրությամբ, հասարակությանը բարեխիղճ կերպով տեղյակ չեն պահում իրականությունը. «Ես հիշում եմ, գտնվել էր զինծառայողներից մեկի ձեռքի մի հատվածը, որին գրանցել էին զոհվածների ցուցակում, այն պարագայում, երբ տվյալ զինծառայողը մարտական գործողությունների ժամանակ կորցրել էր միայն թևի մի հատվածը, և, բարեբախտաբար, կենդանի էր մնացել: Միգուցե Ադրբեջանը հայկական կորուստների վերաբերյալ ավելի հստակ տվյալներ ունենա, քան այս իշխանություններն են: Համենայն դեպս, անտեղ կա գերեվարվածների կոնկրետ թիվ և նահատակված զինծառայողների որոշակի քանակով մարմիններ, որոնց նրանք տիրապետում են»,- ասում է Թևան Պողոսյանը:

Հարցին՝արդյո՞ք Ադրբեջանից Հայաստան տեղափոխված նահատակների հարյուրավոր մարմինների հետվերադարձը չի խառնում հայկական կողմի՝ առանց այն էլ անորոշ հաշվարկներն ու իրավիճակը՝ կապված անհետ կորածների և գերեվարվածների թվաքանակի մասով, այն պարագայում, երբ իշխանությունները պաշտոնապես հայտարարում են, թե զոհերի թիվը չի կարող գերազանցել 4000-ը, սակայն, հայկական կողմին փոխանցված հարյուրավոր դիերի քանակից դատելով, կարելի է ասել, որ այդ թիվը անհամեմատ ավելի մեծ է, Թևան Պողոսյանը նկատում է՝ հայկական կողմի նահատակների մարմինների և դրանց թվաքանակի հետ կապված հարցերն ադրբեջանական կողմին բացարձակ հետաքրքիր չեն: Ադրբեջանը քաղաքական հաշիվներ ունի և առաջնորդվում է բացառապես իր երկրի շահերով: Ի վերջո, ըստ քաղաքագետի, ադրբեջանական կողմը, նույնպես, ահռելի զոհեր ունի, գուցե շատ ավելի շատ, քան Հայաստանը և այս իմաստով Ադրբեջանում նույնպես ամեն ինչ հստակ պարզեցված չէ:

Հիշեցնենք, որ երեկ երեկոյան Մարտունու շրջանի Կարմիր Շուկա-Շեխեր համայնքների խաչմերուկում Ադրբեջանը հայկական կողմին է փոխանցել ռազմական գործողությունների ընթացքում զոհված զինծառայողների 106 աճյուններ: Բոլոր մարմիններն անճանաչելի են: Ենթադրվում է, որ դիերը նախապես հուղարկավորված են եղել և արտաշիրիմումից հետո փոխանցվել են Վարանդայի (Ֆիզուլի), Հադրութի և Ջրականի (Ջաբրայիլ) շրջաններից:

Նշենք նաև, որ հրադադարից հետո որոնումների արդյունքում հայտնաբերված կամ Ադրբեջանի կողմից հայկական կողմին փոխանցված դիերի ընդհանուր թիվն այս պահի դրությամբ 1485 է: Բացի այդ՝ հայկական կողմը փետրվարի 16-ի դրությամբ հաղորդել է 2312 զոհի անուն, իսկ ՌԴ պաշտպանության նախարարությունը հայտարարել է, որ անհետ կորածների խնդրով 2392 մարդ է դիմել ռուս խաղաղապահներին։

Հեղինակ՝ Նվարդ Մանվելյան

Աղբյուր` Փաստինֆո