Փաստ ինֆո

ԱԺ ինքնալուծարման իրավական կառուցակարգերն այսօրվա գործող Սահմանադրության մեջ հստակ գործում են։ ԱԺ «Իմ քայլը» խմբակցության 88 պատգամավորները հրաժարվում են մանդատներից, համամասնական ցուցակի անդամներն էլ դիմում են գրում և դուրս են գալիս ցուցակից, ինչից հետո ԱԺ-ն լուծարված է։ Էլ Սահմանադրություն փոխելը ո՞ր մի անհեթեթությունն է։ Այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց սահմանադրական իրավունքի մասնագետ Վարդան Այվազյանը։

Ինչպես արդեն տեղեկացրել ենք՝ ԱԺ իշխող ուժը՝ «Իմ քայլը» խմբակցությունը, պատրաստվում է շրջանառության մեջ դնել սահմանադրական փոփոխությունների նախագիծ, համաձայն որի՝ ԱԺ-ին կվերապահվի ինքնալուծարման գործառույթ՝ առանց վարչապետի հրաժարականի։ Գործող կարգավորումների համաձայն՝ խորհրդարանը կարող է լուծարվել, երբ վարչապետը հրաժարական է տալիս և խորհրդարանին երեք անգամ չի հաջողվում նոր վարչապետ ընտրել, բայց Նիկոլ Փաշինյանը հրաժարական տալ չի պատրաստվում ու նախընտրում է արտահերթ ընտրություններ անցկացնել՝ պահպանելով իր վարչապետի աթոռը։

Սահմանադրական իրավունքի մասնագետ Վարդան Այվազյանը «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում նշեց, որ դա մեկանգամյա ակտի համար ցանկանում են սահմանադրական փոփոխություն կատարել՝ ցանկալի արդյունքի համար, ինքն անհեթեթություն է, որովհետև տեսականորեն ճգնաժամի դեպքում ԱԺ ոչ մի պատգամավոր չի ցանկանա իր մանդատը վայր դնել։ Սահմանադրագետի դիտարկմամբ՝ ԱԺ լուծարումը նախատեսվում է քաղաքական ճգնաժամի առկայության պարագայում և ԱԺ-ին՝ ինքնալուծարման որոշում կայացնելու իրավունքի վերապահումն անհեթեթություն է և հակասում է ժողովրդավարության սկզբունքին։ Սահմանադրագետն ընդգծեց, որ նման համակարգային հակամարտությունը լուծելու համար գոյություն ունի նախագահի ինստիտուտը, մասնավորապես, որպես Սահմանադրության երաշխավորման և պետականության ամբողջականության ինստիտուտ նախատեսված է հանրապետության նախագահը, և, եթե անգամ պետք է նման խնդիր լուծվեր, պետք է նման իրավունք վերապահվի Հանրապետության նախագահին։

«Ի՞նչ է նշանակում ԱԺ-ն Սահմանադրությամբ իրավունք ստանա, որոշում կայացնի և ինքնալուծարվի»,- նշեց սահմանադրագետը՝ հավելելով, որ եթե ԱԺ լուծարման իրավունքը վերապահեին նախագահին, կհասկանայինք, որ այդ սահմանադրական փոփոխություններն ինչ-որ իմաստ ունեն։

Սահմանադրագետը նաև մատնանշեց գործող Սահմանադրությամբ առկա ԱԺ ինքնալուծարման իրավական կառուցակարգերը, համաձայն որոնց՝ խորհրդարանական մեծամասնությունը՝ «Իմ քայլը» խմբակցության բոլոր պատգամավորները կարող են վայր դնել մանդատները, իսկ համամասնական ցուցակում գտնվող մարդիկ կարող են դիմում գրել՝ ցուցակից դուրս գալու վերաբերյալ, ինչից հետո խորհրդարանն ինքնալուծարվում է։ Սահմանադրագետը պարզաբանեց, որ խոսքը միայն խորհրդարանական մեծամասնության՝ մանդատներից հրաժարվելու մասին , իսկ ընդդիմադիրների դեպքում ԱԺ-ն չի լուծարվի։ ԱԺ-ն դառնում է անիմաստ, երբ պատգամավորների կեսից ավելին չկա, այսինքն՝ երբեք քվորում չի լինի և նիստեր չեն գումարվի, իսկ ընդդիմության կողմից մանդատները վայր դնելու դեպքում այդ մեծամասնությունը պահպանվում է։

Ինչ վերաբերում է ռազմական և արտակարգ դրության պայմաններում նման նախագծի շրջանառությանը, Այվազյանը նշեց, որ իշխանությունների երեքամյա գոյության և գործունեության փորձն այնպիսին է, որ մենք անհեթեթությունից, անտրամաբանությունից և անբարոյականությունից բացի ուրիշ ոչինչ չենք տեսել։ Սահմանադրագետը կիսում է մտավախություններն առ այն, որ նախագիծը դրվում է շրջանառության մեջ ռազմական դրության պայմաններում, քանի որ ռազմական դրությունը վերացնելու պարագայում՝ մինչև նշված սահմանադրական փոփոխությունները կարող է բարձրացվել անվստահություն հայտնելու և հրաժարական պահանջելու հարցը։

«Որևէ տրամաբանություն մինչ օրս չենք տեսել, օրինակներն էլ բազում են՝ սկսած սահմանադրական ընթացակարգերի խախտմամբ Սահմանադրություն փոխելը, ՍԴ դատավորներին աշխատանքից ազատելը և այլն։ Հիմա նույն տրամաբանությամբ շարունակվում է անտրամաբանական վիճակը, որի վրա ես արդեն չեմ զարմանում, որովհետև մեր պետականության կործանման վերջին փշրանքներին ականատես եղանք նոյեմբերի 9-ի այդ խայտառակ փաստաթղթով։ Դրանից հետո ինչ հիմարություն էլ անեն՝ զարմանալ չի կարելի։

Կարելի է ցանկացած անտրամաբանական հիմարություն համարել որպես սպասելի, կանխատեսելի երևույթ»,- նշեց Այվազյանը։

Դիտարկմանը՝ կարող ենք արձանագրել, որ նման փոփոխություններ են արվում՝ Նիկոլ Փաշինյանի իշխանությունը պահելու համար, Այվազյանն արձագանքեց. «Իհարկե։ Ամեն ինչ էլ նախատեսում են, որ ինքն արտահերթ ընտրությունների համար ունենա վարչական լծակներ և կարողանա կեղծել ընտրությունները։ Հակառակ դեպքում՝ ընթացակարգը հստակ կա Սահմանադրության մեջ, ինքն այդ ընթացակարգով չէ՞ դարձավ վարչապետ։ Երկու անգամ հրաժարականից հետո վարչապետ չընտրեց ԱԺ-ն՝ մեծամասնությամբ, մեխանիկորեն իրավունքի ուժով լուծարվեց, գնացին արտահերթ ընտրությունների։ Հիմա այդ մեխանիզմը կա, նորից Սահմանադրություն փոխելը, որ պատգամավորները մեծամասնությամբ նման որոշում կայացնել՝ աբսուրդ է։ Կոլեկտիվ որոշում կայացնել, որ ինքնալուծարվում են, նման բան չի լինում։ Որևէ տրամաբանության մեջ չկա դա»։

Անդրադառնալով ՍԴ դիմելու հարցին՝ Այվազյանը նշեց, որ ցանկացած փոփոխության համար ՍԴ դրական որոշումը պահանջվում է, այսինքն՝ առանց ՍԴ դրական եզրակացության նման փոփոխություն չեն կարող կատարել, հակառակ դեպքում՝ կրկին կլինի սահմանադրական կոպիտ խախտումներով Սահմանադրություն։

Ինչ վերաբերում է այն հանգամանքին, որ իշխանությունները պարբերաբար մեղադրում են նախկին իշխանություններին, ՍԴ նախկին նախագահ Հրայր Թովմասյանին՝ իրենց ձեռնտու Սահմանադրություն գրելու համար, սակայն այսօր իրենք են շարունակում կոպիտ խախտումներով Սահմանադրություն փոփոխել՝ մեկանգամյա օգտագործման ակտերի համար, Այվազյանը նշեց, որ ի սկզբանե չենք ունեցել հեղափոխություն, ունեցել ենք՝ իշխանափոխություն, իսկ այսօր արդեն կարող ենք վստահորեն ասել, որ ունեցել ենք իշխանության բռնազավթում։

«Իշխանություն բռնազավթողների համար գործող Սահմանադրությունն իդեալական միջավայր է ստեղծում՝ կոմֆորտ գուտում գտնվելու համար, իսկ եթե իսկապես իրական, արժեքային հեղափոխություն լիներ, ապա վաղուց կունենայինք նոր Սահմանադրություն, որն այսօրվա իշխանությունները պետք է մշակեին և ներկայացնեին հանրաքվեի, ինչը երբեք չի լինի, որովհետև Սահմանադրությունը միջակությունների խնդիր չէ, իսկ մեր իշխանությունները միջակություններից շատ ավելի ցածր են և նման խնդիր չեն կարող լուծել»,- նշեց Այվազյանը։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո