Մեր դարավոր նյութական ժառանգությունը թողել ենք թշնամուն՝ փաթեթով ու փնթի

ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ

Բոլորը

04/20/2024 18:02 Ղազարյան, մատով իմ հետ չխոսաս․ պահեստազորի գնդապետը՝ ՆԳ նախարարին (տեսանյութ) 04/20/2024 16:43 Տիգրան Համասյանին և համերգին կազմակերպիչներին առաջարկում եմ դադարեցնել համերգը. Իշխանյան 04/20/2024 16:36 Մեր հողն եմ ուզում.85-ամյա տատիկը պայքարում է հայի հողի համար (տեսանյութ) 04/20/2024 16:29 Ոչ մի մետր չունենք հանձնելու. արդեն շուրջ 6 ժամ է արդեն Կիրանցի բնակիչները շարունակում են փակ պահել գյուղի ճանապարհը 04/20/2024 16:09 Հաջորդը լինելու են ևս 4 գյուղեր, հետո՝ Սյունիքի միջանցքը, հետո՝ էլ Հայաստան չի լինի. Արթուր Խաչիկյան 04/20/2024 15:56 Մերձմոսկվայում ադրբեջանցի գործարարի են սպանել հենց կնոջ աչքի առաջ. տեսախցիկներն արձանագրել են պահը (տեսանյութ) 04/20/2024 15:41 Սամվել Վարդանյանը ցույց է տվել խոշտանգման դեպքի վայրը, պարզվեց այն փակ տարածք է, պատկանում է ԳԱԱ-ին 04/20/2024 15:33 Տարածքային փոփոխությունների հարցը կարող է բացառապես լուծվել հանրաքվեով. սահմանադրագետ 04/20/2024 15:14 Տավուշում առաջնորդվել են 1991 թ-ի քարտեզով. ըստ այդմ՝ Սյունքիում, Շորժայում, Վայոց ձորում Ադրբեջանը պիտի տարածքներ վերադարձնի. Ռուբեն Գալչյան 04/20/2024 15:08 Մեզանից վրե՞ժ եք ուզում լուծել, սահմանը զինվորը գծել ա արյան գնով, ի՞նչն եք հետ տալիս. Կիրանցի բնակիչը՝ Վահե Ղազարյանին 04/20/2024 14:49 Արգավանդի մի շարք հասցեներում երեկվանից դադարեցվել է գազամատակարարումը 04/20/2024 14:40 Մինչև Միջանցք տալն անվանափոխվելու են Երևանի թաղամասերի անունները. Դանիելյան 04/20/2024 14:33 Արտակարգ դեպք՝ Երևանում. կինը տղային իր փոխանցելիս ընկել է հորը. shamshyan.com 04/20/2024 14:26 Կեսօրից հետո առանձին շրջաններում սպասվում է կարճատև անձրև և ամպրոպ, տեղ-տեղ հնարավոր է նաև կարկուտ 04/20/2024 14:18 Հային քնած ժամանակ սպանող ադրբեջանցուն ուզում են բերեն Կիրանցի դպրոցի մոտ տեղակայեն, իրավիճակը լարված է. Իշխանյան (տեսանյութ) 04/20/2024 14:05 Ռուսական հենակետերը դուրս կգան Տավուշից. Փաշինյանը հայտարարել է, թե առաջնագիծ չի լինելու, այլ՝ սահման (տեսանյութ) 04/20/2024 13:49 Փաշինյանը բացում է խաղաքարտերը. կոնկրետ մի թվականի քարտեզով չի իրականացվելու սահմանազատումը (տեսանյութ) 04/20/2024 13:38 Ադրբեջանում հացի փռի աշխատողները դանակահարել են միմյանց. կա 1 զոհ 04/20/2024 13:22 30 հազար պոտենցիալ գող, կրիմինալ, փնթի ու անգրագետ, պոտենցիալ ագենտներ, ահաբեկիչներ՝ երկիրը ներսից պայթեցնող զանգված. Տերտերյան 04/20/2024 13:17 Անհետ կորած տղամարդու դին գտել են Ջրվեժի ձորում՝ նեխած ու հոշոտված. shamshyan.com 04/20/2024 13:05 Ոսկեպարում արձանագրվել է այն, ինչ պայմանավորվել ենք, Կիրանցում աշխատանքային դետալների մեջ շատ չենք խորացել. Փաշինյան 04/20/2024 12:59 Էական ձեռքբերում է Հայաստանի համար. Փաշինյանը՝ Տավուշում տարածքները հանձնելու մասին 04/20/2024 12:57 Երեկվա փաստաթուղթը ծնվեց նենգաբար. գուցե Բրյուսելներում հենց դա՞ էր համաձայնեցվում՝ զիջումներ գովասանքի դիմաց. Հովհաննիսյան 04/20/2024 12:54 Չի կարող լինել ժողովրդին ահաբեկող իշխանություն. Բագրատ սրբազանը դիմել է իրավապահներին 04/20/2024 12:41 Առաջին անգամ սեղանի շուրջ Հայաստանն ու Ադրբեջանը լուծել են հարց. Փաշինյան (տեսանյութ) 04/20/2024 12:22 Վերջ չկա. Հաջորդ «կայարանը» Ազատամուտ և Կայան գյուղերն են, հետո՝ Տիգրանաշենը. Էդգար Էլբակյան 04/20/2024 12:15 Դրամահավաք՝ Արցախի մշակույթի պահպանման համար 04/20/2024 12:05 Լարված իրավիճակ Կիրանցում. սահմանազատման արդյունքում գյուղը կիսվելու է. բնակիչները կրկին ճանապարհ են փակել 04/20/2024 11:49 Մի՜ հավատացեք բանսարկուներին. Հայաստանի գյուղերից, տարածքներից զիջելու մասին ցանկացած խոսակցություն լկտի սուտ է. ԱԺ փոխխոսնակ 04/20/2024 11:44 Ու բանակը հավի նման լքելո՞ւ է դիրքերը. քաղաքագետ 04/20/2024 11:25 Ներուժի լարումով համախմբվել է պետք, չկարողացա՞նք, ուրեմն սաղս էլ նույն «զիբիլն» ենք. Շարմազանով 04/20/2024 11:21 Բացահայտվել է «Սևան ազգային պարկ» ՊՈԱԿ-ում առանձնապես խոշոր չափերով հափշտակությունների և փողերի լվացման բազմադրվագ դեպքը 04/20/2024 11:10 Տավուշի հետ կապված «առաջին ծաղիկները» 44-օրյա պատերազմից անմիջապես հետո արդեն տեսանելի էին. Աբրահամյան 04/20/2024 11:03 Էրեբունիում 8-րդ դասարանցին պնևմատիկ ատրճանակից կրակել է 9-դ դասարանի երկու երեխաների վրա. shamshyan.com 04/20/2024 10:55 Երեկվա քամին ծառեր է շրջել, տանիքներ պոկել 04/20/2024 10:42 Բաքվում 21-ամյա երիտասարդը խանդի հողի վրա սպանել է սիրած աղջկան 04/20/2024 10:25 Արմավիրի մարզում 38-ամյա տղան դանակի մի քանի հարվածով սպանել է հորը. shamshyan.com 04/20/2024 10:18 Փակ ավտոճանապարհներ կան 04/20/2024 10:13 Մինչև լուսաբաց ավելի քան 300 տավուշեցիներ փակ են պահել Վրաստան տանող միջպետական ճանապարհը 04/20/2024 10:08 Արարատի մարզում ապօրինի ընդերքօգտագործման հետևանքով պատճառված 13 մլն 736 հազար դրամի վնասն ամբողջությամբ վերականգնվել է 04/20/2024 08:45 Տավուշում իրավիճակը սրվում է. գիշերը տարբեր բնակավայրերի բնակիչները հավաքվել են Բաղանիս-Կիրանց հատվածում 04/20/2024 08:23 Արամ Սարգսյանի մտերիմին 1 բուլդոզերի համար 700 հազար դոլար են տվել․«Հրապարակ» 04/20/2024 08:18 Արցախի վերնախավը հավաքվել էր․ «Հրապարակ» 04/20/2024 08:13 Փաշինյանի հերթական նվերը՝ Ադրբեջանի․ «Հրապարակ» 04/20/2024 08:10 Տավուշում սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացը բխում է նոյեմբերի 9-ի փաստաթղթից. «Ժողովուրդ» 04/20/2024 08:07 Վահագն Հովակիմյանն ու ՄԻՊ-ը կգնան ԱԺ․ «Հրապարակ» 04/20/2024 08:05 Մինչ Տավուշի հողերի հանձնման հարցն էր լուծվում , Փաշինյանը բեմականացում էր վայելում․«Հրապարակ» 04/20/2024 07:41 Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողով հանձնված գրությունների մեծ մասը ՀՀԽ անդամների այլ վճարովի աշխատանքի անհամատեղելիության վերաբերյալ են. «Ժողովուրդ» 04/20/2024 07:31 Թաթուլ Ասիլյանի տան վրա արձակված կրակոցի գործը օդից է կախված․ միակ կասկածյալի խափանման միջոցը փոխվել է. «Ժողովուրդ» 04/20/2024 07:28 82 մլն 168 հազար դրամ 1080 ծառի համար, որից տնկվել է մոտ 400-ը․ Երեւանի քաղաքային իշխանությունները ձախողել են . «Ժողովուրդ»

04/19/2024 08:18 Ինչո՞ւ ուղղաթիռով․ «Հրապարակ» 04/19/2024 22:56 Լարված իրավիճակ. Ոսկեպարի ու Բաղանիսի բնակիչները փակել են ճանապարհը 04/19/2024 07:55 Հիվանդանոցներում պետպատվերով բուժումները կասեցվել են. քաոս. «Ժողովուրդ» 04/20/2024 08:45 Տավուշում իրավիճակը սրվում է. գիշերը տարբեր բնակավայրերի բնակիչները հավաքվել են Բաղանիս-Կիրանց հատվածում 04/20/2024 15:56 Մերձմոսկվայում ադրբեջանցի գործարարի են սպանել հենց կնոջ աչքի առաջ. տեսախցիկներն արձանագրել են պահը (տեսանյութ) 04/18/2024 18:56 Սամվել Վարդանյանի գրավի գումարը հավաքելու համար ունեինք 2 օր, բայց անհրաժեշտ գումարը հավաքվեց 6 ժամում. Ռուբեն Մելիքյան 04/20/2024 11:03 Էրեբունիում 8-րդ դասարանցին պնևմատիկ ատրճանակից կրակել է 9-դ դասարանի երկու երեխաների վրա. shamshyan.com 04/20/2024 10:25 Արմավիրի մարզում 38-ամյա տղան դանակի մի քանի հարվածով սպանել է հորը. shamshyan.com 04/19/2024 18:35 Իսրայելի օդային հարձակումն Իրանի վրա իրականացվել է Նախիջևանից և Ղարաբաղից. լրատվամիջոցներ 04/19/2024 20:29 Վանաձորի իր տանը հայտնաբերվել է ՊՆ զորամասի ջոկատի հրամանատարի դի․ Shamshyan.com 04/18/2024 20:47 Ծնողին պատասխան տալ չի լինում, դա բոլորս էլ գիտենք՝ ինձ մորթեն էլ, քերթեն էլ՝ դրան պատասխան չկա, արյան պատասխան չկա, գործն անփոխատույց գործ է․ Վահանյանի ցուցմունքը՝ դատարանում 04/19/2024 21:50 Իրանի դեսպանը՝ Ադրբեջանի տարածքից Իրանին հարվածելու լուրերի մասին (տեսանյութ) 04/18/2024 19:55 Փաշինյանի այցից հետո՝ Բերքաբերի և Ոսկեպարի բնակիչներն իրար դեմ են դուրս եկել. Բերքաբերից զանգում՝ ասում են՝ ինչի՞ եք մեր գյուղի հողերի վրա աչք դրել 04/19/2024 16:45 Ալիևը մեկնում է Մոսկվա. հայտնի է՝ ինչ են բանակցելու Պուտինի հետ 04/19/2024 12:01 Իսրայելական ԱԹՍ-ները Թավիրզ կարող էին հասնել միայն եթե արձակված լինեին օկուպացված Արցախի տարածքից. իրանագետ 04/19/2024 00:00 Թուրքիայում 2-րդ երկրաշարժն է գրանցվել 04/20/2024 15:08 Մեզանից վրե՞ժ եք ուզում լուծել, սահմանը զինվորը գծել ա արյան գնով, ի՞նչն եք հետ տալիս. Կիրանցի բնակիչը՝ Վահե Ղազարյանին 04/18/2024 19:39 Կայծակը հարվածել է Երեւան-Դուբայ չվերթն իրականացնող օդանավին (տեսանյութ) 04/18/2024 23:38 Կինը բժշկի այցի շնորհիվ բացահայտել է ամուսնու դավաճանությունը 04/20/2024 16:43 Տիգրան Համասյանին և համերգին կազմակերպիչներին առաջարկում եմ դադարեցնել համերգը. Իշխանյան

Մեր դարավոր նյութական ժառանգությունը թողել ենք թշնամուն՝ փաթեթով ու փնթի 11/28/2020 16:30 | Վերլուծություններ

Արցախ աշխարհի բացառիկ նյութական մշակույթի անհամար հուշարձանները, որ ադրբեջանական գաղութացումից ազատագրվել էին անցյալ դարավերջին մեր հերոսների ազատագրական պայքարի շնորհիվ, կրկին քաղաքակրթությունից մղոններով հեռու ադրբեջանական գաղութատիրության տակ է անցնելու ՀՀ-ԱՀ-ՌԴ եռակողմ, մեր կողմից՝ Փաշինյանի ձեռամբ ստորագրված՝ կապիտուլյացիոն համաձայնագրի արդյունքում։ Ըստ այդմ՝ Ադրբեջանի վերահսկողության տակ են անցնում Արցախի հանրապետության բազմաթիվ արժեքավոր պատմաճարտարապետական հուշարձաններ։ ՈՒշագրավ է, որ ինչպես բնակավայրերի դեպքում, այս դեպքում ևս դեռ շատ հարցեր հստակեցված և պարզորոշ չեն։ Մնում է ըստ Արցախի շրջանների դիտարկել՝ այն տրամաբանությամբ, որ թշնամուն հանձնած շրջաններում առկա հուշարձաններն անցնում են թշնամուն։

Իհարկե, այս փաստն ինքնին ճակատագրական է, քանի որ մենք արդեն իսկ մեր աչքի առաջ ունենք, թե Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված Լեռնային Ղարաբաղում ինչպես են «պահպանվել» հայկական հուշարձանները։ Բայց ոչ միայն խորհրդային շրջանում և արցախյան առաջին պատերազմի տարիներին են ադրբեջանցիները մշակութային եղեռն իրականացրել մեր արժեքների հանդեպ։ Հին Ջուղայի հայկական գերեզմանոցը՝ աշխարհի մշակութային ժառանգության մաս կազմող իր բացառիկ խաչքարերով ադրբեջանցի զինվորների ձեռամբ ոչնչացվեցին, փշուր-փշուր արվեցին՝ այսպես կոչված քաղաքակիրթ աշխարհի բարեկիրթ նախատինքի ներքո։ Ընդ որում, դա 2006 թվականն էր, երբ միջազգային կառույցներն ավելի զգայուն էին, արձագանքելու մակարդակով առնվազն, իսկ այսօր հաճախ նույնիսկ դա չկա։

Արցախի 4000-ից ավելի հուշարձանների լուսանկարները և չափագրումները հուշարձանագետ Սամվել Կարապետյանը դեռ խորհրդային տարիներից էր սկսել՝ հատ-հատ անցնելով բոլոր շրջաններով ու գյուղերով։

Նրա խոսքով՝ «1979 թվականից ի վեր, բայց հատկապես 1993-1996 թթ. ՀՃՈՒ Հիմնադրամի նախաձեռնությամբ ուսումնասիրվել են Քարվաճառի (Քյալբաջար), Քաշաթաղի (Լաչին), Քաշունիքի (Ղուբաթլի), Կովսականի (Զանգելան), Ջրականի (Ջաբրայիլ), Վարանդայի (Ֆիզուլի), Բայլականի, Ակնի (Աղդամ), Աղջաբեդու, Թարթառի (Միրբաշիր) և Պարտավի (Բարդա) շրջաններում իրականացված որոնողական և հետազոտական աշխատանքների ընթացքում հայտնաբերված պատմական հուշարձանները:

Ընդհանրապես, Արցախի բոլոր հուշարձանների ներկա վիճակն է փաստագրված, սակայն ճանաչելով քաղաքակրթությունից հեռու բարբարոսին, ի մտի ունենք՝ Ադրբեջանն Իրան չէ, որտեղ հայկական հուշարձանների հանդեպ պետական հոգածություն լինի։ Նաև՝ սրա ավագ եղբոր՝ Թուրքիայի օրինակն ունենք՝ Արևմտյան Հայաստանում տարեցտարի մենք կորցնում ենք հայկական հուշարձանները։ Հայի հետքը մաքրում են։

Անշուշտ, այս բոլոր փաստերն ունենալով հանդերձ, ամեն հնարավոր բան պիտի անենք՝ հենվելով միջազգային կոնվենցիաների վրա, օգտագործելով բոլոր համապատասխան ատյանները, որպեսզի մշակութային եղեռնի զոհ չդառնան մեր հուշարձանները։ Սակայն պատերազմական այս օրերին ազերի բարբարոսները հենց ոտք դրին Շուշի՝ պղծեցին Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց եկեղեցին, պայթեցրին Շուշիի Կանաչ ժամը՝ Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցին։

Բնականաբար, մեր հուշարձանները չեն կարող ապահովագրված լինել նաև յուրացումից, քանի որ քրիստոնյա աղվանների լեգենդը Ադրբեջանն արդեն վաղուց է պատմում։

Ընդ որում, քրիստոնեական արժեքավոր ճարտարապետական հուշարձաններից զատ, Արցախի Տիգրանակերտ քաղաքը՝ Տիգրան Մեծի ձեռամբ կառուցված /մթա 1-ին հազարամյակ/, որն ամբողջացնում է մշակութային մի քանի շերտ՝ բրոնզ-երկաթեդարյան, հելլենիստական-անտիկ և քրիստոնեական՝ այս խայտառակ համաձայնագրի շրջանակում կանցնի ադրբեջանցիներին։

Կանցնեն բարբարոսների վերահսկողության տակ քրիստոնեական վաղ շրջանի այնպիսի բացառիկ հուշարձաններ, ինչպիսիք են՝ Քաշաթաղի Ծիծեռնավանքի Սբ․ Գևորգ Եկեղեցին /4-5-րդ դար/, Հադրութի շրջանի Դիզափայտ լեռան Կատարո վանքը՝ (4-րդ դար), Հադրութի շրջանի Տող գյուղի մոտ գտնվող Գտչավանքը՝ /4-13-րդ դար/, Վանքասարի Սպիտակ խաչ եկեղեցին՝ (5-րդ դար)․․․ Այս ցանկը շարունակելի է։

Իսկ ցավալին այն է, որ մեր դարավոր ժառանգությունը հանձնում ենք թշնամուն՝ մի տեսակ փաթեթով ու փնթի, քանզի Հայաստանի ներկայացուցիչը ստորագրել է ոտքի վրա կազմված, բացարձակ որևէ կանոն չպահպանող համաձայնագիր, ուր որևէ կետով սահմանված չեն ինչպես ռազմագերիների վերադարձի, անհայտ կորածների որոնողական աշխատանքների ժամկետները, այնպես էլ՝ մեր հարուստ նյութական ժառանգության մաս կազմող հուշարձանների հստակ թիվն ու ցանկը։ Այսինքն, ՀՀ տվյալ պահի ղեկավարի կոտրած ձեռքով մեզ պարտադրվեց՝ «փաթեթով» մեր հայրենիքը թշնամուն հանձնելու համաձայնագիր։

Տասնյակ ու հարյուրավոր տարիներ անց էլ՝ փաստագրված պատմությունը կվկայի՝ թե ով էր, որ թշնամուն մատնեց Արցախ աշխարհի կեսից ավելին՝ Արցախը պաշտպանող հերոս զինվորներով, աննկուն բնակիչներով, շենշող քաղաք Շուշիով, մնացյալ ծաղկուն քաղաքներով ու գյուղերով, յուր բացառիկ ճարտարապետական հուշարձաններով․․․

Գտչավանք