Մեր դարավոր նյութական ժառանգությունը թողել ենք թշնամուն՝ փաթեթով ու փնթի

ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ

Բոլորը

01/20/2021 10:19 ԱԺ նիստը մեկնարկեց 20 րոպե ընդմիջումով 01/20/2021 10:00 Վայոց ձորի և Սյունիքի մարզերում, Կոտայքի մարզի Չարենցավան և Աբովյան քաղաքներում տեղում է ձյուն 01/20/2021 09:57 Էդմոն Մարուքյանն իր ծրագրերն ունի. խորհրդարանի լուծարման համար խոչընդոտներ կան. «Ժողովուրդ» 01/20/2021 09:55 «Դա գաղտնի է պահվում»․ «Իմ քայլի» պատգամավորը՝ գերիների վերաբերյալ Լավրովի հայտարարության մասին «Ժողովուրդ» 01/20/2021 09:48 Ինչ պաշտոն է նախատեսվել ՀՔԾ պետի եղբոր համար. ովքեր են մյուս թեկնածուները «Ժողովուրդ» 01/20/2021 08:39 Քարվաճառի ճանապարհով Արցախ մեկնելը պետք է հնարավոր լինի. շրջափակումն անթույլատրելի է «Ժողովուրդ» 01/20/2021 08:35 Ովքեր են կողմ քննիչ հանձնաժողովի ձեւավորմանը․ «Հրապարակ» 01/20/2021 08:32 Սյունիքի նախկին մարզպետը նոր կուսակցություն է ստեղծում. Այն գրեթե ամբողջությամբ ձեւավորված է․ «Հրապարակ» 01/20/2021 08:26 Հայաստանը չի՞ կատարում կարեւոր համաձայնագրի կետերը․ «Ժողովուրդ» 01/20/2021 08:24 Պատրոն Դավոն ու Սերժի Վաչոն. իշխանությունների սիրելին՝ մութ պատմությունների կիզակետում․ «Ժողովուրդ» 01/20/2021 08:08 Հակաիշխանական ստատուսների համար զգուծացվել են․ «Հրապարակ» 01/20/2021 08:04 Միրզոյանի՝ հատուկ ծառայությունների գործակալ լինելը՝ ընդդիմությանը չի հուզում․ «Հրապարակ» 01/20/2021 00:23 Վերջին երկու ամիսների ընթացքում Վիգենը ճնշող հիասթափության և խորը դեպրեսիայի մեջ էր. Դավիթ Սահակյանցը՝ Վիգեն Ստեփանյանի մասին 01/20/2021 00:12 Վիգեն Ստեփանյանին վերջին հրաժեշտը տեղի կունենա հունվարի 22-ին Հակոբ Պարոնյանի անվան թատրոնում 01/19/2021 23:55 Սոս Հակոբյանին հրավիրել են Ազգային անվտանգության ծառայություն բացատրություններ տալու 01/19/2021 23:46 ԱԱԾ-ն հաստատեց՝ Միրզոյանն իրենց գործակալն է, իսկ Թուրքիան չի հերքել ասվածը. Գառնիկ Իսագուլյան 01/19/2021 23:33 Դժվար է ասել, թե հայ ժողովրդի ուրիշ որ թշնամուն կհաջողվեր դատարանի նույն դահլիճում միաժամանակ հավաքել Արցախի երեք Հերոսի. Էդգար Ղազարյան 01/19/2021 23:25 Էլեկտրաէներգիայի վաղվա պլանային անջատումների հասցեները 01/19/2021 23:18 Պատկան մարմինների կողմից ոչ սրտացավ մոտեցման պատճառով մեծ թվով վթարներ են տեղի ունեցել 01/19/2021 22:47 Ադրբեջանում պահվող հայկական կողմի գերիների թիվը չհրապարակելու ՀՀ կառավարության մոտեցումն անընդունելի է. Արման Թաթոյան 01/19/2021 22:40 Ձորագլուխ գյուղի մոտակա սարը բարձրացած քաղաքացիներին օգնության են հասել փրկարարները 01/19/2021 22:23 «ԱՀ 2021թ-ի պետական բյուջեի մասին նախագիծ» Արայիկ Հարությունյանը խորհրդակցություն է անցկացրել 01/19/2021 21:49 Երեսպաշտություն. ինչպիսին որ կա. Արմեն Աշոտյան 01/19/2021 21:31 Հիշեք՝ ԴՆԹ-ով առյուծ ծնվածը միշտ և ամենուրեք պայքարում է մինչև վերջ, մինչև հաղթանակ. Արա Վարդանյան 01/19/2021 21:18 ՀՀ տարածքում կան փակ ավտոճանապարհներ. Ստեփանծմինդա-Լարս ավտոճանապարհը փակ է 01/19/2021 21:03 Շուշին առաջարկել են թուրքական աշխարհի մշակութային մայրաքաղաք հռչակել 01/19/2021 20:43 ՀՀ պաշտպանության նախարարն ընդունել է Երկրապահ կամավորականների միության վարչության անդամներին 01/19/2021 20:40 Շուշին կրկին մերը կլինի, երբ ավելի լուրջ պետություն կլինենք ու դատախազները պատվերով հերոսներ չեն դատի. Էլինար Վարդանյան 01/19/2021 20:12 «Թանկացումների այսպիսի պայմաններում, շատ ընտանիքներ ստիպված կլինեն գոյատևել բառացիորեն հաց ու ջրով». Արեն Ապիկյան 01/19/2021 20:09 ՀՔԾ-ն կարճել է Արթուր Վանեցյանին առնչվող քրեական գործը. ԱԱԾ նախկին տնօրենի արարքներում բացակայում է հանցակազմը 01/19/2021 20:04 Մյասնիկովը նշել է քաղցկեղի առաջացման գլխավոր պատճառները 01/19/2021 19:51 Ռոբերտ Քոչարյանի և մյուսների գործով մեղադրող դատախազներին վարույթից հեռացնելու միջնորդությունների վերաբերյալ դատարանի որոշումը կհրապարակվի հունվարի 22-ին 01/19/2021 19:42 ԼՂ կարգավիճակի խնդիրը պետք է առկախվի, որպեսզի ռուս խաղաղապահներն այնտեղ մնալու հիմքեր ունենան. Մելիքյան 01/19/2021 19:23 Տղամարդու կեցվածքի մեջ ինձ համար ամենաանընդունելին լաչառությունն է, գոռգոռալը. Քոչարյանը՝ դատախազին 01/19/2021 19:22 Շուշին թուրքին տվել են Նիկոլը, օմեգան, էրատոն ու մյուս ծածկանունավորները, այլ ոչ՝ գրավել իլհամը, մեհրիբանն ու մյուսները .Արփինե Հովհաննիսյան 01/19/2021 19:16 «Գևորգ Բաղդասարյանը» օրենքը չի պաշտպանում, այլ ուղղակիորեն պաշտանում է «Շուշին հանձնողներին»․ Ռ․ Մելիքյան 01/19/2021 19:15 Սոբչակը ֆիքսել է՝ Մարտիրոսյանի НТВ-ի եթերում «Ազերչայ» - ի գովազդից խուսափելը 01/19/2021 18:53 Արսեն Թորոսյանի նոր պաշտոնը գլխացավանք է դարձել այլ պաշտոնյաների համար. Հնարավոր են պաշտոնանկություններ 01/19/2021 18:44 Երբ ազգը չի մեծարում իր հերոսներին, մնում է առանց հերոսների. Քոչարյան 01/19/2021 18:43 Էդմոն Մարուքյանը հանդիպել է գլխավոր դատախազ Արթուր Դավթյանին.քննարկվել է գերիների հարցը 01/19/2021 18:35 Ինչի ե՞ս եմ հանձնող, ով է հանձնող, դուրս արի ասեմ. Դատախազին բարկացրեց՝ Շուշին հանձնողներից մեկն էլ դու ես հայտարարությունը 01/19/2021 18:35 Ծառուկյանը ժամանակին ասում էր, որ սով է լինելու, ժպտում էիք, իսկ հիմա ստիպված է սննդով օգնություն ուղարկել Սյունիք․ Աբովյան 01/19/2021 18:13 Արայիկ Հարությունյանը բացատրություններ պետք է տա․ Աննա Կոստանյանը դիմեց ԱԺ նախագահին 01/19/2021 18:11 Կոտայքի մարզում կատարված բնակարանային գողությունների դեպքերը բացահայտվել են . կալանավորված անձ կա 01/19/2021 18:07 Վարչապետը և Նիդերլանդների դեսպանը քննարկել են երկկողմ կապերի զարգացման օրակարգը 01/19/2021 18:01 Պետությանը պատճառվել է 5 միլիարդ 500 միլիոն դրամի վնաս․ ոստիկանության նոր բացահայտումը 01/19/2021 17:56 Արցախում պետական և տեղական կառավարման համակարգը նմանվում է սատկած, նեխած և փտած կենդանու լեշի․ Արշավիր Ղարամյան 01/19/2021 17:46 Հունվարի 19-ի ցերեկը և 19-ի լույս 20-ի գիշերը հանրապետության ողջ տարածքում սպասվում է ձյուն 01/19/2021 17:39 Մենք պատմության մեջ մնալու ենք Ազգային ժողով, որը հանձնել է Արցախի տարածքի 70 տոկոսը.Կարեն Սիմոնյան 01/19/2021 17:36 Այս պարտությունը հնարավոր է եղել Հայաստանի համապատասխան գերատեսչությունների հանցավոր անգործության պատճառով․ Բաբաջանյան

01/19/2021 18:35 Ինչի ե՞ս եմ հանձնող, ով է հանձնող, դուրս արի ասեմ. Դատախազին բարկացրեց՝ Շուշին հանձնողներից մեկն էլ դու ես հայտարարությունը 01/18/2021 14:47 ԱԱԾ-ում ծառայողական քննություն է նշանակվել՝ բացահայտելու Արարատ Միրզոյանի գործակալ լինելու ինֆորմացիայի արտահոսքի աղբյուրը 01/19/2021 00:23 Նիկոլ Փաշինյանը խոստացել է իրեն սատարելու դիմաց բանտից ազատել Գուրգեն Արսենյանի հանցագործ որդուն. Mediaport 01/19/2021 20:09 ՀՔԾ-ն կարճել է Արթուր Վանեցյանին առնչվող քրեական գործը. ԱԱԾ նախկին տնօրենի արարքներում բացակայում է հանցակազմը 01/18/2021 19:27 Առողջապահության նախարարությունը ղեկավարելու է Թորոսյանը, պատասխանատվությունը կրելու է Ավանեսյանը․ համաճարակաբան 01/19/2021 15:28 ՊՆ-ն տարածել է կեղծ տեղեկատվություն. Կառավարությունը պաշտոնապես հերքել է՝ սահմանազատման հարցերով աշխատանքային խումբ չի ստեղծվել 01/19/2021 20:04 Մյասնիկովը նշել է քաղցկեղի առաջացման գլխավոր պատճառները 01/19/2021 18:53 Արսեն Թորոսյանի նոր պաշտոնը գլխացավանք է դարձել այլ պաշտոնյաների համար. Հնարավոր են պաշտոնանկություններ 01/19/2021 08:41 «Օրենքով գողեր» Գող Ալոյի և Արսեն Երևանսկու «շնորհիվ» 30-ամյա քննիչի կոչումը բարձրացվել է «Ժողովուրդ» 01/19/2021 18:01 Պետությանը պատճառվել է 5 միլիարդ 500 միլիոն դրամի վնաս․ ոստիկանության նոր բացահայտումը 01/18/2021 21:37 ԱՀԿ-ն զգուշացրել է պատրաստվել կորոնավիրուսից 100 հազար մահվան մեկ շաբաթում 01/18/2021 18:46 Հայկ Մարությանի հարաբերությունները իշխող ուժի հետ լարված են. Նա պլանավորում է հրաժարական տալ 01/19/2021 17:17 Պաշտպանության նորանշանակ փոխնախարարը բռնվել էր Ռուսաստանում՝ մաքսանենգ ադամանդ տեղափոխելիս.քաղաքագետ 01/18/2021 22:26 Հայաստանի քաղաքացիների համար Ռուսաստան մուտք գործելու կանոնների մասին 01/20/2021 00:23 Վերջին երկու ամիսների ընթացքում Վիգենը ճնշող հիասթափության և խորը դեպրեսիայի մեջ էր. Դավիթ Սահակյանցը՝ Վիգեն Ստեփանյանի մասին 01/18/2021 19:56 21-րդ դարում ստիպված ենք տվյալներ աղերսել սեփական պետությունից վերջին պատերազմի ընթացքում զոհվածների, վիրավորների, անհայտ կորածների եւ գերիների մասին. Մինասյան 01/18/2021 17:28 Թուրք - ադրբեջանական հերթական զորավարժությունները նոր և համաշխարհային պատերազմի մարտահրավե՞ր են. Նոր պատերազմի վտանգն ակնհայտ իրողություն է .քաղաքագետ 01/18/2021 19:07 Աստված չանի երկրում նորից պատերազմական վիճակ լինի. այն մեկն ինչ արեց, որ այս մեկն ինչ անի. Սոֆյա Հովսեփյանը՝ ԱՆ նորանշանակ նախարարի մասին 01/19/2021 12:39 Մոր միակ զավակ 19-ամյա Մովսեսը կիսատ թողեց ուսումը, արվեստը. միայնակ թողեց իր «ՄԱՊԱՅԻՆ»՝ սիրելի մայրիկին՝ նահատակվելով ռազմի դաշտում 01/19/2021 23:46 ԱԱԾ-ն հաստատեց՝ Միրզոյանն իրենց գործակալն է, իսկ Թուրքիան չի հերքել ասվածը. Գառնիկ Իսագուլյան

Մեր դարավոր նյութական ժառանգությունը թողել ենք թշնամուն՝ փաթեթով ու փնթի 11/28/2020 16:30 | Վերլուծություններ

Արցախ աշխարհի բացառիկ նյութական մշակույթի անհամար հուշարձանները, որ ադրբեջանական գաղութացումից ազատագրվել էին անցյալ դարավերջին մեր հերոսների ազատագրական պայքարի շնորհիվ, կրկին քաղաքակրթությունից մղոններով հեռու ադրբեջանական գաղութատիրության տակ է անցնելու ՀՀ-ԱՀ-ՌԴ եռակողմ, մեր կողմից՝ Փաշինյանի ձեռամբ ստորագրված՝ կապիտուլյացիոն համաձայնագրի արդյունքում։ Ըստ այդմ՝ Ադրբեջանի վերահսկողության տակ են անցնում Արցախի հանրապետության բազմաթիվ արժեքավոր պատմաճարտարապետական հուշարձաններ։ ՈՒշագրավ է, որ ինչպես բնակավայրերի դեպքում, այս դեպքում ևս դեռ շատ հարցեր հստակեցված և պարզորոշ չեն։ Մնում է ըստ Արցախի շրջանների դիտարկել՝ այն տրամաբանությամբ, որ թշնամուն հանձնած շրջաններում առկա հուշարձաններն անցնում են թշնամուն։

Իհարկե, այս փաստն ինքնին ճակատագրական է, քանի որ մենք արդեն իսկ մեր աչքի առաջ ունենք, թե Խորհրդային Ադրբեջանին բռնակցված Լեռնային Ղարաբաղում ինչպես են «պահպանվել» հայկական հուշարձանները։ Բայց ոչ միայն խորհրդային շրջանում և արցախյան առաջին պատերազմի տարիներին են ադրբեջանցիները մշակութային եղեռն իրականացրել մեր արժեքների հանդեպ։ Հին Ջուղայի հայկական գերեզմանոցը՝ աշխարհի մշակութային ժառանգության մաս կազմող իր բացառիկ խաչքարերով ադրբեջանցի զինվորների ձեռամբ ոչնչացվեցին, փշուր-փշուր արվեցին՝ այսպես կոչված քաղաքակիրթ աշխարհի բարեկիրթ նախատինքի ներքո։ Ընդ որում, դա 2006 թվականն էր, երբ միջազգային կառույցներն ավելի զգայուն էին, արձագանքելու մակարդակով առնվազն, իսկ այսօր հաճախ նույնիսկ դա չկա։

Արցախի 4000-ից ավելի հուշարձանների լուսանկարները և չափագրումները հուշարձանագետ Սամվել Կարապետյանը դեռ խորհրդային տարիներից էր սկսել՝ հատ-հատ անցնելով բոլոր շրջաններով ու գյուղերով։

Նրա խոսքով՝ «1979 թվականից ի վեր, բայց հատկապես 1993-1996 թթ. ՀՃՈՒ Հիմնադրամի նախաձեռնությամբ ուսումնասիրվել են Քարվաճառի (Քյալբաջար), Քաշաթաղի (Լաչին), Քաշունիքի (Ղուբաթլի), Կովսականի (Զանգելան), Ջրականի (Ջաբրայիլ), Վարանդայի (Ֆիզուլի), Բայլականի, Ակնի (Աղդամ), Աղջաբեդու, Թարթառի (Միրբաշիր) և Պարտավի (Բարդա) շրջաններում իրականացված որոնողական և հետազոտական աշխատանքների ընթացքում հայտնաբերված պատմական հուշարձանները:

Ընդհանրապես, Արցախի բոլոր հուշարձանների ներկա վիճակն է փաստագրված, սակայն ճանաչելով քաղաքակրթությունից հեռու բարբարոսին, ի մտի ունենք՝ Ադրբեջանն Իրան չէ, որտեղ հայկական հուշարձանների հանդեպ պետական հոգածություն լինի։ Նաև՝ սրա ավագ եղբոր՝ Թուրքիայի օրինակն ունենք՝ Արևմտյան Հայաստանում տարեցտարի մենք կորցնում ենք հայկական հուշարձանները։ Հայի հետքը մաքրում են։

Անշուշտ, այս բոլոր փաստերն ունենալով հանդերձ, ամեն հնարավոր բան պիտի անենք՝ հենվելով միջազգային կոնվենցիաների վրա, օգտագործելով բոլոր համապատասխան ատյանները, որպեսզի մշակութային եղեռնի զոհ չդառնան մեր հուշարձանները։ Սակայն պատերազմական այս օրերին ազերի բարբարոսները հենց ոտք դրին Շուշի՝ պղծեցին Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց եկեղեցին, պայթեցրին Շուշիի Կանաչ ժամը՝ Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցին։

Բնականաբար, մեր հուշարձանները չեն կարող ապահովագրված լինել նաև յուրացումից, քանի որ քրիստոնյա աղվանների լեգենդը Ադրբեջանն արդեն վաղուց է պատմում։

Ընդ որում, քրիստոնեական արժեքավոր ճարտարապետական հուշարձաններից զատ, Արցախի Տիգրանակերտ քաղաքը՝ Տիգրան Մեծի ձեռամբ կառուցված /մթա 1-ին հազարամյակ/, որն ամբողջացնում է մշակութային մի քանի շերտ՝ բրոնզ-երկաթեդարյան, հելլենիստական-անտիկ և քրիստոնեական՝ այս խայտառակ համաձայնագրի շրջանակում կանցնի ադրբեջանցիներին։

Կանցնեն բարբարոսների վերահսկողության տակ քրիստոնեական վաղ շրջանի այնպիսի բացառիկ հուշարձաններ, ինչպիսիք են՝ Քաշաթաղի Ծիծեռնավանքի Սբ․ Գևորգ Եկեղեցին /4-5-րդ դար/, Հադրութի շրջանի Դիզափայտ լեռան Կատարո վանքը՝ (4-րդ դար), Հադրութի շրջանի Տող գյուղի մոտ գտնվող Գտչավանքը՝ /4-13-րդ դար/, Վանքասարի Սպիտակ խաչ եկեղեցին՝ (5-րդ դար)․․․ Այս ցանկը շարունակելի է։

Իսկ ցավալին այն է, որ մեր դարավոր ժառանգությունը հանձնում ենք թշնամուն՝ մի տեսակ փաթեթով ու փնթի, քանզի Հայաստանի ներկայացուցիչը ստորագրել է ոտքի վրա կազմված, բացարձակ որևէ կանոն չպահպանող համաձայնագիր, ուր որևէ կետով սահմանված չեն ինչպես ռազմագերիների վերադարձի, անհայտ կորածների որոնողական աշխատանքների ժամկետները, այնպես էլ՝ մեր հարուստ նյութական ժառանգության մաս կազմող հուշարձանների հստակ թիվն ու ցանկը։ Այսինքն, ՀՀ տվյալ պահի ղեկավարի կոտրած ձեռքով մեզ պարտադրվեց՝ «փաթեթով» մեր հայրենիքը թշնամուն հանձնելու համաձայնագիր։

Տասնյակ ու հարյուրավոր տարիներ անց էլ՝ փաստագրված պատմությունը կվկայի՝ թե ով էր, որ թշնամուն մատնեց Արցախ աշխարհի կեսից ավելին՝ Արցախը պաշտպանող հերոս զինվորներով, աննկուն բնակիչներով, շենշող քաղաք Շուշիով, մնացյալ ծաղկուն քաղաքներով ու գյուղերով, յուր բացառիկ ճարտարապետական հուշարձաններով․․․

Գտչավանք