«Սու-30 ՍՄ» կործանիչ ինքնաթիռների ոդիսականը - ՓԱՍՏԻՆՖՈ | Իրավական լուրեր, իրադարձություններ, վերլուծություններ, տեսանյութեր

ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ

Բոլորը

01/28/2021 00:06 Եթե Հայաստանի վարչապետը լիներ թուրքական գործակալ, կաներ այն ամենը, ինչ արվել է Հայաստանում. Ռ.Քոչարյան 01/27/2021 23:56 Պատերազմում զոհվածների 18 չհայտնած անուն. Razm.info (մաս 3-րդ) 01/27/2021 23:38 Մեխակ Արզումանյանը նշանակվել է Արցախի ներքին գործերի նախարարության ԱԻ պետական ծառայության տնօրեն 01/27/2021 23:29 «Աէրոֆլոտը» չեղարկում է մարտ-ապրիլ ամիսներին նախատեսված Մոսկվայից - Երևան թռիչքները 01/27/2021 23:21 Բիլ Գեյթսը COVID-19-ից տասնյակ անգամ ավելի վատ համաճարակ է կանխատեսել աշխարհում 01/27/2021 22:55 Վազգեն Մանուկյանն այսօր հանդիպել է մի խումբ համախոհների հետ. Քննարկել երկրի սոցիալ-տնտեսական, անվտանգային խնդիրներ 01/27/2021 22:32 Բայդենին նախազգուշացրել են կոմունիստական սպառնալիքի մասին 01/27/2021 22:19 «Ի՞նչ էր իրականում Զարիֆին ասում սրիկային». Արմեն Աշոտյան 01/27/2021 22:06 Իրանը SOS է հնչեցնում Հայաստանի ու մասնավորապես՝ Սյունիքի համար. Անդրանիկ Թևանյան 01/27/2021 21:41 Իրանի, ԱՄՆ, Թուրքիայի, Իսրայելի եւ Ռուսաստանի միջեւ Հարավային Կովկասի համար մրցակցություն է սկսվել. Ստեփան Դանիելյան 01/27/2021 21:21 Վարդենյաց լեռնանցքը կցորդիչով բեռնատարների համար դժվարանցանելի է 01/27/2021 21:12 Քրեական գործով չկա որևէ դրվագ՝ Նիկոլ Փաշինյանի դիվանագիտական անձնագրի հափշտակության մասին. փաստաբան 01/27/2021 20:50 Տիգրան Հարությունյանը նշանակվել է ԱԱԾ տնօրենի տեղակալ 01/27/2021 20:43 Հայոց բանակը՝ անցած տասնամյակների մեր ամենակայացած կառույցը, ոտքի է կանգնելու, մեջքը շտկելու է՝ ամրացնելով իր մարտական ոգին 01/27/2021 20:33 Մ2 ավտոճանապարհով երթեւեկող ՀՀ քաղաքացիները կարող են բերման ենթարկվել Ադրբեջան՝ որպես ապօրինի սահման հատողներ. փաստաբան 01/27/2021 20:16 Արման Բաբաջանյանը հայտարարել է, որ դեմ չի լինի ԱԺ-ն ինքնալուծարման տանելու «Իմ քայլի» օրենսդրական փաթեթին 01/27/2021 20:11 Արմելլա Շաքարյանը նշանակվել է Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներում Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ և լիազոր դեսպան 01/27/2021 19:59 Դատարանը կարճել է «Մարտի 1»-ի գործով տուժողների իրավահաջորդներն ընդդեմ սևազգեստ մայրերի գործով վարույթը 01/27/2021 19:51 Հակոբ Կարապետյանը չի շտապում հերքել Հայկ Մարությանի՝ ՔՊ-ից դուրս գալու մասին տեղեկությունը 01/27/2021 19:43 Վարդենիս-Մարտունի ավտոճանապարհը գործում է միայն ադրբեջանցիների համար․ հայերը 70 կմ ճանապարհը փոխարինել են 500 կմ-ով 01/27/2021 19:30 Փետրվարի 1-ից կգործի «Ճամփորդի՛ր առանց Covid-19-ի» էլեկտրոնային ծրագիրը 01/27/2021 19:22 Մեկ ամիս ՀՀ քաղաքացիները 20 անցակետով կարող են մեկնել Ռուսաստան 01/27/2021 19:17 Ռուբեն Հայրապետյանի որդու վերաբերյալ քրեական գործը կքննի դատավոր Գագիկ Պողոսյանը 01/27/2021 19:16 Տպավորված եմ դպրոցի հարուստ ավանդույթներով, ինչը շատ կարևոր է ցանկացած կրթական հաստատության համար. ԿԳՄՍ փոխնախարարը մասնակցել է ֆրանսիական կրթահամալիրում նոր դասասենյակի բացմանը 01/27/2021 18:59 Արցախը երբեք չի կարող լինել Ադրբեջանի կազմում, մոռացեք այդ մասին. Վահրամ Պողոսյան 01/27/2021 18:48 «Էրեբունի» ԲԿ-ում ծնվել է արցախյան պատերազմի ընթացքում զոհված կապիտան Անդրանիկ Հայրյանի որդին 01/27/2021 18:41 Փետրվարի 10-ից հետո շրջադարձ ենք ունենալու. ժողովրդական բողոքը կսկսի ձևավորվել, մարտին կունենանք խնդիրներ. Միհրդատ Մադաթյան 01/27/2021 18:33 Մերօրյա քաղաքական գործիչներն ավելի հետևողական են պաշտպանում թուրքերի ու ադրբեջանցիների շահերը . Գևորգ Դանիելյան 01/27/2021 18:29 Հայկ Մարությանը մասնակցել է Լենինգրադի պաշարման ավարտի տարեդարձին նվիրված արարողությանը 01/27/2021 18:25 Արա Այվազյանը Սերգեյ Լավրովի հետ քննարկել է հունվարի 11-ի եռակողմ հայտարարությունների դրույթների ամբողջական իրականացման ընթացքը 01/27/2021 18:23 Լրագրողական կազմակերպություններ. Պահանջում ենք ԱԺ աշխատակազմից արհեստական խոչընդոտներ չստեղծել լրագրողների համար 01/27/2021 18:17 Տարածաշրջանի կայունությունն ու խաղաղությունը մեր ընդհանուր հետաքրքրությունների տիրույթում է. վարչապետն ընդունել է Իրանի ԱԳ նախարարին 01/27/2021 18:15 Մեր հերոսները լարված ու անելանելի պայմաններում արագ կողմնորոշվելու շնորհիվ մարտական խնդիրները բարձր մակարդակով են կատարել 01/27/2021 17:50 Վազգեն Մանուկյանը ժամանակավոր կառավարության համար կարող է լինել լավ թեկնածու. Թովմասյան 01/27/2021 17:42 40-ամյա տղամարդում կողմից իր երեխային պատանդ վերցնելու համար քրեական գործ չի հարուցվել. ՔԿ-ի մանրամասները 01/27/2021 17:40 Հայրենիքի փրկության շարժումը համախոհության հասնելու ճանապարհային քարտեզի առաջարկ է անում 01/27/2021 17:37 Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է Տնտեսական արձագանքման ծրագրի նախագիծը 01/27/2021 17:31 Հայ-ադրբեջանական շփման գծի ամբողջ երկայնքով օպերատիվ իրավիճակը չի փոփոխվել, սահմանային միջադեպեր չեն արձանագրվել. ՊՆ 01/27/2021 17:23 Հայկ Մարությանին փոխարինելու գործընթացը համակարգվում է փոխվարչապետ Տիգրան Ավինյանի կողմից. Խաժակյան 01/27/2021 17:19 Պուտինը կոչ է արել մարդասիրական օգնություն տրամադրել Ղարաբաղին 01/27/2021 17:18 Զինծառայողներն արյուն են հանձնել 01/27/2021 17:09 Արայիկ Հարությունյանը Արցախի ոստիկանապետ եւ ԱԻՊԾ տնօրեն է նշանակել 01/27/2021 17:02 «Ալիևը թրաֆիկինգի է ենթարկել Նիկոլ Փաշինյանին».Բագրատ Եսայան 01/27/2021 17:00 Արդար ընտրությունների դեպքում «Իմ քայլը» չի ստանալու հանրության անհրաժեշտ քվեն, փորձում են հնարավոր զարտուղի ճանապարհներով պահել իշխանությունը. սահմանադրագետ 01/27/2021 16:40 Հայկ Մարությանը դուրս է եկել «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունից 01/27/2021 16:26 Հունվարի 29-ին, 30-ի գիշերը սպասվում են տեղումներ 01/27/2021 16:22 Հնարավոր է՞ր առանց պատերազմի ստորագրել այդ փաստաթուղթը. այո՛ հնարավոր էր. Թովմասյան 01/27/2021 16:18 17 ուժերին միանալու ցանկություն չունենք, մեր ցանկությունն է ստեղծել նոր ուժ. Արտակ Թովմասյան 01/27/2021 16:07 Մեր քաղաքական թիմը անպայման կմասնակցի ընտրություններին և կունենա վարչապետի իր թեկնածուն. Արտակ Թովմասյանը 01/27/2021 15:57 Ո՞նց չեք ամաչել՝ պատերազմի ժամանակ Արցախ գնալիս գործուղում եք ձևակերպել, որ օրապահիկ ստանաք. Մելիքյան

01/27/2021 19:22 Մեկ ամիս ՀՀ քաղաքացիները 20 անցակետով կարող են մեկնել Ռուսաստան 01/26/2021 18:47 Մեծամորի դիահերձարանի մոտ կայանված են «Սպայկայի» տարբերանշանով սառնարանային կցորդներ, որոնցում պահվում են զինծառայողների աճյուններ 01/26/2021 11:53 Ադրբեջանցիներն իմ պատվերով, փողի դիմաց, ձեռք են բերել Փաշինյանի դիվանագիտական անձնագիրը․ Ա․Հովհաննիսյան 01/27/2021 16:40 Հայկ Մարությանը դուրս է եկել «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունից 01/27/2021 19:43 Վարդենիս-Մարտունի ավտոճանապարհը գործում է միայն ադրբեջանցիների համար․ հայերը 70 կմ ճանապարհը փոխարինել են 500 կմ-ով 01/26/2021 14:11 Արարատում Նիկոլ Փաշինյանի և Հայրենիքի փրկության շարժման կողմնակիցների միջև բախումներ եղան 01/26/2021 21:15 Միքայել Մինասյանի ու Ռուբեն Վարդանյանի զարմանալի արդյունքը. ի՞նչ սպասել 01/26/2021 19:39 ԱԳՆ հաստատում է՝ Նիկոլ Փաշինյանի դիվանագիտական անձնագիրը հափշտակվել է 01/26/2021 20:54 Իմ հարցազրույցում մի քանի անգամ հստակ շեշտել եմ, որ փաստաթուղթն իմ ձեռքում է եղել 2020-ի նոյեմբերի 7-ից, իսկ դուք ամսի 10-ից եք խոսում. Անդրանիկ Հովհաննիսյան 01/26/2021 16:53 Ամերիկահայերը դեմ են Լիլիթ Մակունցի նշանակմանը. նրան ԱՄՆ են ուղարկում «իրենց քայլի» օլիգարխների բիզնեսներն այստեղ տեղավորելու համար․ ամերիկաբնակ լրագրող 01/26/2021 16:35 Հրապարակվել է դատարանի վճիռը. «Նիկոլ Փաշինյանը ներողություն կխնդրի Գագիկ, Գուրգեն և Արտյոմ Խաչատրյաններից» 01/27/2021 11:58 Արտակարգ դեպք Երևանում․ հետախուզման մեջ գտնվող քաղաքացին երեխայի է պատանդ վերցրել․ նրա հետ բանակցում է ՀՀ ոստիկանապետ Վահե Ղազարյանը shamshyan.com 01/27/2021 17:42 40-ամյա տղամարդում կողմից իր երեխային պատանդ վերցնելու համար քրեական գործ չի հարուցվել. ՔԿ-ի մանրամասները 01/27/2021 14:20 Պատերազմի օրերին ԱԺ նախագահի, Փաշինյանի աներձագի ու այլ պատգամավորների այցը համարվել է գործուղում․ նրանց պետբյուջեից գումար է հատկացվել 01/26/2021 19:24 Նիկոլը սկսել է վտանգավոր նոր խաղ՝ ներքաշելով բոլորին. Միքայել Մինասյան 01/27/2021 19:59 Դատարանը կարճել է «Մարտի 1»-ի գործով տուժողների իրավահաջորդներն ընդդեմ սևազգեստ մայրերի գործով վարույթը 01/27/2021 17:02 «Ալիևը թրաֆիկինգի է ենթարկել Նիկոլ Փաշինյանին».Բագրատ Եսայան 01/27/2021 10:19 Ադրբեջանը հայկական կողմին է փոխանցել եւս 31 զոհված զինծառայողի աճյուն 01/27/2021 18:41 Փետրվարի 10-ից հետո շրջադարձ ենք ունենալու. ժողովրդական բողոքը կսկսի ձևավորվել, մարտին կունենանք խնդիրներ. Միհրդատ Մադաթյան 01/26/2021 23:44 Մինչ օրը մոտենում է իր ավարտին, հայտնեմ ձեզ նոր «աչքալուսանք». Արմեն Աշոտյան

«Սու-30 ՍՄ» կործանիչ ինքնաթիռների ոդիսականը 11/26/2020 19:20 | ԼՐԱՀՈՍ

Բաց աղբյուրներից տեղեկանալով «Սու-30 ՍՄ» ծանր կործանիչ ինքնաթիռների տակտիկատեխնիկական բնութագրերին՝ պարզում ենք, որ դրանք նախատեսված են օդային մարտ վարելու և երկնքում հակառակորդի նկատմամբ գերակայություն ստանալու համար։ Այս մասին իր «Սու-30 ՍՄ» կործանիչ ինքնաթիռների ձեռքբերման նպատակահարմարության մասին հոդվածում նշել է «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության քարտուղար Գևորգ Գորգիսյանը։

«Այս ինքնաթիռները մինչև 3500 կմ հեռավորությամբ թռիչքներ կատարելու, իսկ օդում լիցքավորվելու դեպքում՝ մոտ 5200 կմ (ունի օդում լիցքավորման համակարգ), և 1500 կմ շառավղով մարտեր վարելու հնարավորություն ունեն։ Բարձրության վրա ունակ են զարգացնելու մինչև 2125 կմ/ժ, իսկ գետնին մոտ՝ 1350 կմ/ժ արագություն։

Հաշվի առնելով, որ Հայաստանի Հանրապետության օդային և ցամաքային առավելագույն հեռավորությունը կազմում է մոտ 350 կմ՝ «Սու 30 ՍՄ»-ն ՀՀ տարածքի առավելագույն հեռավորությունը կանցնի մոտ 10 րոպեում, իսկ Էրեբունի օդանավակայանից մինչև Իրանի սահման թռչելու դեպքում կանցնի 5-6 րոպեում։ Նշենք նաև, որ հակառակորդի ամենահեռավոր կետը՝ Բաքուն, գնվում է մեր օդանավակայաններից մոտավորապես 460 կմ հեռավորության վրա։

Անհասկանալի է դառնում սույն ինքնաթիռների մարտական խնդիրը և գործածության նպատակահարմարությունը։ Նշենք, որ ՀՀ տարածքի դեպքում ինքնաթիռը չի կարողանալու զարգացնել գերձայնային արագություն (ձայնի արագությունը՝ 1191 կմ/ժ)։

Ակնհայտ է նաև, որ այս ինքնաթիռների ձեռքբերման դեպքում հակառակորդը պետք է մշակի դրանց դեմ պայքարելու միջոցներ։ Ընդունված է, որ օդուժի դեմ ամենաարդյունավետ պայքարի եղանակը դրանց հարվածելն է գետնի վրա, քանի դեռ անշարժ են։

Մենք գիտենք, որ Ադրբեջանի սպառազինությունում առկա են բելառուսական «Полонез», իսրայելական «LORA» և թուրքական «SOM» հրթիռային համակարգերը, որոնք ունակ են խոցել Հայաստանի տարածքը ողջ խորությամբ՝ մինչև 300 կմ։ Նշեմ նաև, որ այս մասին հարցադրում եմ արել ՀՀ պաշտպանության նախկին նախարար Դավիթ Տոնոյանին, երբ քննարկվում էր այդ ինքնաթիռների ձեռքբերման նպատակահարմարությունը, ինչին ի պատասխան՝ նախարարը հաստատել է, որ մեր բոլոր օդանավակայանները խոցելի են հակառակորդի համար։ Նույնիսկ Google Eearth հավելվածի օգնությամբ հնարավոր է հեշտությամբ գտնել ինքնաթիռների տեղակայման վայրը և խոցել դրանք։

Տե´ս նկարները «Էրեբունի» օդանավակայանից և Գանձակի օդանավակայանից։
Պետք է նկատի ունենալ նաև, որ Ադրբեջանի ԶՈւ-ն հագեցած է հակաօդային պաշտպանության ժամանակակից համակարգերով։

Այսպիսով, ադրբեջանական ԶՈւ-ն ունակ է թույլ չտալ, որ այդ ինքնաթռիռներն օդ բարձրանան, իսկ օդ բարձրանալու դեպքում՝ խոցել։

Անդրադառնանք նաև ինքնաթիռների գնման ֆինանսական խնդրին․ 4 միավոր «Սու-30 ՍՄ» ձեռք բերելու համար մենք վճարել ենք մոտավորապես 130 մլն ԱՄն դոլար։ Ըստ տակտիկատեխնիկական բնութագրերի՝ յուրաքանչյուր ինքնաթիռի անձանակազմը (մարտական հաշվարկ) բաղկացած է երկու օդաչուից։ Պատերազմական դրության ժամանակ ամեն ինքնաթիռի համար անհրաժեշտ է ունենալ 3 մարտական հաշվարկ։ Այսինքն՝ ընդհանուր մեզ պետք է 24 օդաչու։

Առաջին կարգի օդաչու պատրաստելու համար անհրաժեշտ է, որ մեկ օդաչուն 10 տարի անընդմեջ կատարի տարեկան 100-120 ժամ թռիչք։ Թռիչքային ժամի միջին արժեքը կազմում է մոտավորապես 40 հազար ԱՄՆ դոլար, 5 տարի շահագործելուց հետո անհրաժեշտ է իրականացնել ինքնաթիռների միջին նորոգում, որը մոտավորապես կարժենա ինքնաթիռի գնի մոտավորապես 30-40%-ը, իսկ 10 տարի շահագործելուց հետո անհրաժեշտ կլինի իրականացնել հիմնանորոգում և արդիականացում, որը կկազմի ինքնաթիռի գնի մոտավորապես 50-60%-ը։

Պարզագույն հաշվարկները ցույց են տալիս, որ ինքնաթիռների ձեռքբերման, պահպանման և շահագործման համար 10 տարում մենք կծախսենք ավելի քան 900 մլն ԱՄՆ դոլար, այսինքն՝ տարեկան մոտավորապես 90 մլն ԱՄՆ դոլար։

Անհրաժեշտ է անդրադառնալ նաև ինքնաթիռների կիրառման արդյունավետությանը կամ առհասարակ՝ հնարավորություններին։ Ժամանակակից աշխարհում հարվածային ինքնաթիռը հանդիսանում է հետախուզահարվածային համալիրի ընդամենը մի տարրը։ Հետախուզահարվածային համալիրների հետախուզական տարր են հանդիսանում ամերիկյան E-2 «ՀՈԿԱՅ», E-3 «ՍԵՆՏՐԻ», թուրքական E-7, չինական KJ-2000, ռուսական A-50 և այլ «հեռավոր ռադիոլոկացիոն հայտնաբերման և կառավարման (AWACS)» ինքնաթիռները (տե´ս ինքնաթիռների լուսանկարները), որոնց գինը տատանվում է 500 մլն ԱՄՆ դոլարի սահմաններում։ Նշված ինքնաթիռերի խնդիրն է հակառակորդի օդային և ցամաքային տարածքի հետախուզությունը և թիրախների հայտնաբերումը, տեղեկատվության փոխանցումը ԶՈւ ղեկավարման կետերին՝ դրանց վրա ուղղելով հարվածային ինքնաթիռները։

Ելնելով այն իրողություններից, որ Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսական հնարավորություննները և օդային տարածքների չափերը թույլ չեն տալիս ունենալ հետախուզական նման համակարգեր, որոնք կուղղորդեն հարվածային ինքնաթիռներին՝ պետք է արձանագրել, որ «Սու-30 ՍՄ» կործանիչները հետախուզահարվածային համալիրի մաս չեն և չեն կարող արդյունավետ իրականացնել իրենց առջև դրված խնդիրը, միաժամանակ, հեշտ խոցելի թիրախ են հանդիսանում։

Ամփոփելով, կարող ենք վստահորեն նշել, որ ի սկզբանե պարզ էր՝ «Սու-30 ՍՄ» ինքաթիռների շահագործման ու պահպանման ֆինանսական բեռը ՀՀ պետական բյուջեի վրա կազմում է տարեկան մոտավորապես 90 մլն ԱՄն դոլար, միաժամանակ, դրանք գտնվում են հակառակորդի խոցման տիրույթում, իսկ լայնածավալ պատերազմական գործողությունների դեպքում կկարողանան իրականացնել խիստ սահմանափակ խնդիրներ, եթե մինչ այդ չխոցվեն հակառակորդի ՀՕՊ ուժերի կողմից։

Եվ ի վերջո, հաշվի առնելով վերոգրյալ բոլոր հանգամանքները՝ ՀՀ օդային տարածքի չափերը, մեր բոլոր օդանավակայանների խոցելիությունը, ինքնաթիռների խիստ սահմանափակ կիրառությունը, շահագործման և պահպանության մեծ ծախսերը, ի սկզբանե ակնհայտ էր, որ մենք չենք կարողանալու կիրառել այդ ինքնաթիռները պատերազմի ժամանակ։

Հետևաբար, դեռևս ՀՀ վարչապետի պաշտոնը զբաղեցնող Նիկոլ Փաշինյանը, ՀՀ ՊՆ նախկին նախարար Դավիթ Տոնոյանը, ՀՀ ԶՈւ գլխավոր շտաբի նախկին պետ Արտակ Դավթյանը, ՀՀ ԶՈւ գլխավոր շտաբի պետի տեղակալ Ստեփան Գալստյանը, ՀՀ ԶՈւ ավիացիայի վարչության պետ Գագիկ Ասլանյանը պիտի պատասխան տան, թե ինչ հաշվարկներով է իրականացվել «Սու-30 ՍՄ» ինքնաթիռների ձեռքբերումը, որոնք կիրառելի չէին լինելու պատերազմական դրության ժամանակ, բայց ՀՀ պետական բյուջեի վրա տարեկան ծախսը կազմելու էր մոտավորապես 90 մլն ԱՄՆ դոլար»,-գրել է նա։

Աղբյուր` Փաստինֆո