ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ
Վահե Հովհաննիսյան. Ոչ պետականության ճգնաժամ 11/20/2020 12:03 | Վերլուծություններ
Ինչպե՞ս ավելի ճիշտ բնութագրել այսօրվա ճգնաժամը՝ ռազմակա՞ն, քաղաքակա՞ն, հասարակակա՞ն. այն չէ։ Նույնիսկ պետականության ճգնաժամ ձևակերպումը, որն ավելի մոտ է իրականությանը, միևնույն է՝ ճշգրիտ չէ։
Այն, ինչ կատարվեց և կատարվում է Հայաստանում, մեր ոչպետականության կուլմինացիան է։ Մեր ժողովրդի, պետական ինստիտուտների, քաղաքական համակարգերի, վերնախավերի ոչպետական մտածողության և էությամբ ոչպետականության ցավալի, բայց նաև տրամաբանական արդյունքը։
Այն, որ Փաշինյանը պետք է հեռանա, և դա այդպես էլ լինելու է, և այն, որ կարող են ձևավորվել գեղեցիկ անուններով կառավարություններ՝ համաձայնության, փրկության, ժամանակավոր և այլն, դա էլ հարցի լուծում չէ, և որ կլինեն արտահերթ ընտրություններ, դա էլ հարցի լուծումը չէ, որովհետև դրանք էլ կարող են լինել անբովանդակ՝ ինչպես նախորդները, ու նորից չծնվի երկրի առաջընթացի ռեսուրսը։
Եթե Փաշինյանը պահեց իշխանությունը, մենք չենք պահելու պետությունը։ Սա աքսիոմա է։
Հայաստանը վերածվում է հակապետականության դասագրքի։ Մենք դառնում ենք դասագիրք՝ մյուս ժողովուրդների համար. ինչպես են ժողովուրդները կորցնում պետականությունը։
Մեր թշնամին վստահ է, որ մենք պետության չունակ ժողովուրդ ենք, թշնամին իր համար բոլոր որոշումները կայացրել է։ Եվ չի ուշացնելու իր հաջորդ քայլերը։
Հիմա մեզ ուշադիր հետևում է մեր դաշնակիցը. ի՞նչ արձագանք է տալիս հայ հասարակությունը արձանագրված ողբերգությանը, ի՞նչ հետևություններ է անում, ի՞նչ խնդիրներ է դնում և ի՞նչ քայլեր է սկսում իրականացնել։
Որոշ ժամանակ հետո դաշնակիցը, սա վերլուծելով, անելու է իր եզրակացությունը՝ ունա՞կ է արդյոք հայ ժողովուրդը պետություն ունենալ։ Եթե այո՝ կաշխատի մեզ հետ, եթե՝ ոչ, հետ կքաշվի։
Այս պահին հասարակությունը
չի ընկալում աղետի ողջ ծավալը,
չի ընկալում մոտալուտ ռիսկերը
չի ընկալում, որ հին Հայաստանը չկա, որ հին Արցախը չկա
չի ընկալում, որ անվտանգության խնդիրները ոչ թե վերացել են, այլ՝ նոր, շա´տ ավելի մեծ սրությամբ են կանգնել
Տանը, փողոցում Նիկոլին համատարած դավաճան ասելը դեռևս չի նշանակում, որ հայ հասարակությունն ընկալել է, թե ինչ կատարվեց և ինչ է պետք անել։ Պրոբլեմն այստեղ է։
Որպես փաստ ընդունենք, որ հանրահավաքի հարթակը նույնպես առայժմ չի կարողանում ձևակերպել իրավիճակին համարժեք բանաձևեր։ Այստեղ նույնպես էմոցիան ու աղմուկը գերիշխում են։ Սա էլ իր հերթին է բարդացնում վիճակը։ Հասկանալի է, որ պահը էմոցիոնալ է, բայց քաղաքական հարթակը պետք է քաղաքական լինի, սառը և գրագետ։
Քանի՞ անգամ մեզ դրսից պետք է բացատրեն, որ հրադադարի չեղարկման գաղափարն ինքնասպանություն է։ Քանի՞ անգամ Պուտինն ու Նարիշկինը պետք է բաց տեքստեր ասեն Հայաստանի քաղաքական հարթակներին։ Ինչո՞ւ քաղաքական հարթակը դա ինքնուրույն չի գիտակցում և այդ հենակետից չի խոսում հասարակության հետ։
Փաշինյանի հրաժարականը պահանջելիս խնդիր պետք է դնել
Բացատրել հասարակությանը, թե ինչո´ւ է դա անհրաժեշտ
Պետք է լինել բացարձակ անկեղծ և չխաղալ հանրության հույզերի վրա
Արտաքին աշխարհի համար ընկալելի ցույց տալ, որ ՀՀ նոր իշխանության հավակնողները ավանտյուրիստներ չեն և որևէ կերպ թույլ չեն տալու նոր պատերազմ և ապակայունացում տարածաշրջանում
Պետք է ի վիճակի լինեն՝ բացառապես նոր իրականության համարժեք աշխատանքային օրակարգի։
Շատ կարևոր է հանդարտ երկխոսությունը հասարակության հետ։ Համարենք՝ Փաշինյանն արդեն չկա, բայց նույն հասարակությունը հո կա։ Այն հասարակությունը, որն ուժ չգտավ 2.5 տարի դեմն առնելու Փաշինյանի բոլոր աններելի սխալների և անհեթեթ գործողությունների։ Փաշինյանը 2.5 տարում արեց պետականության հետ անհամատեղելի բոլոր քայլերը և գործողությունները, ու հասարակությունը սա հանդուրժեց։
Հետևաբար՝ հետփաշինյանական փուլի խնդիրը, և նաև արդեն այսօր, ոչ թե հասարակության ցածր որակը շահագործելն է («հրադադարի չեղարկում» կոչով կամ դավաճան գոռալով), այլ՝ հասարակության հետ դժվար երկխոսության մեջ մտնելով՝ ավելի գրագետ ապագայի կառուցումը։
Չպետք է մոռանալ, որ պետական մտածողության համատարած դեֆիցիտի պայմաններում (պետական համակարգ, իրավապահներ, քաղհասարակություն և լայն հասարակություն) 2.5 տարում Հայաստանում պետական ինստիտուտներով կառավարումը փոխարինվեց ընտանեկան կառավարմամբ։
Ֆորմալ` ունեինք քաղաքացիական հասարակություն։ Բայց ծագում է մի պարզ հարց՝ ո՞ր պետության քաղաքացիական հասարակությունն էր դա։ Հայաստանում կատարվող բոլոր անօրինականությունների, բոլոր կեղտոտ քայլերի վրա 2.5 տարի աչք էր փակվում։ Քաղաքացիական հասարակության առանցքում չկար ո´չ պետություն, ոչ հասարակություն։ Կար դրամաշնորհ տվող և պատվերներ իջեցնող։ Եվ նրանց ֆինանսապես մոտիվացված ամլությունը նույնպես այս ողբերգության առանցքում է։ Մի զանգով արդարացնում էին Փաշինյանի բոլոր անօրինականությունները և մի զանգով հարձակվում այն թիրախների վրա, որը մատնանշում էր նա։
Մեր հասարակությունն ինտերնետի և բջջային կապի դարում հանդուրժել է, որ իրեն պատերազմի 44 օրը խաբեն։ Սա ֆենոմենալ իրողություն է, սա գիտնականների ուսումնասիրման առարկան է։
Հայաստանի կարգավիճակը պատերազմի օրերին, իր կազմակերպվածության և լրջության առումով, իջեցվեց չճանաչված պետության կարգավիճակի։
Ի՞նչ անել
Ժամանակ չունենք, ունենք պետություն չունեցող հասարակության որակներ, ունենք մեծագույն վտանգներ, որոնց մասին հասարակության մեծ մասը չի պատկերացնում։
1. Հենց վաղվանից բոլոր մեդիակոմունիկացիաներն օգտագործել՝ հասարակությանը բացատրելու աղետի և առաջիկա ռիսկերի իրական պատկերը։ Պարզ ասել, որ կան անշրջելի իրողություններ, այդ թվում՝ հրադադարի պայմանները, և պետական մտածողության խնդիրը նոր իրական պայմաններից ելքեր և զարգացման հեռանկար ձևավորելն է։
2. Հնարավորինս սեղմ ժամկետներում նոր կառավարության ձևավորում, որում պետք է լինեն բացառապես գործ անելու ունակ դեմքեր։ Նաև այսպես սկիզբ դրվի ոչիշխանական քաղաքական դաշտի մաքրումը անմիտ կերպարներից։
3. Նոր կառավարության առաջին քայլերից մեկը աշխարհի հեղինակավոր ու ազդեցիկ հայերի մասնակցությամբ կոնֆերանսի կազմակերպումն է՝ համահայկական նոր օրակարգի ձևավորման համար (թե ինչու է սա կարևոր՝ կներակայացնեմ առանձին)։
4. Նոր կառավարությունը պետք է կայունացնի իրավիճակը և պատրաստի նոր ընտրություններ
5. Համահայկական նոր օրակարգի հիման վրա պետք է կազմավորվի նոր քաղաքական հոսանք, որտեղ ներառված կլինի պետական մտածողության և պրոֆեսիոնալիզմի սերուցքը։
Եթե հայ ժողովուրդը իր՝ շատ փոքրաթիվ պետական մտածողության շերտի օգնությամբ չարեց այս հետևությունը, ապա աղետն ավելի մեծ ծավալներով է գալու, և ոչ մի խաղաղապահ այլևս չի կարողանալու և չի ուզելու փրկել պետություն ունենալու անընդունակ զանգվածին։
Մեզ առջևում աննկարագրելի բարդության ու աննկարագրելի կարևորության աշխատանք է սպասում, որի բովանդակությունը շատ քչեր են պատկերացնում։ Այդ գիտակցությամբ կա´մ կհաջողվի ձևավորել հետպատերազմյան վերնախավ, կա´մ չի հաջողվի ընդհանրապես անել ոչինչ։
Վահե Հովհաննիսյան
Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
Շարունակելի
Հարակից հրապարակումներ`
Տեսանյութեր
04/12/2024 15:02 Մտանք ակումբ, Մովսիսյանն ու Ամիրխանյանը ծեծված ջարդված էին,միլպետը ադրբեջանցիների վայրագության մասինՏեսադարան
05/17/2022 10:49 Ոստիկանությունը բերման է ենթարկել «Դիմադրության» շարժման աղջիկ ցուցարարներին, ովքեր փակել են Երևանի փողոցներըՄամուլ
- 04/25/2024 08:19 Տարածվել ա, կարդացվել ա՝ բավարար ա, էլի․ «Հրապարակ»
- 04/25/2024 08:16 Ընդդիմադիրները հիասթափված են․ «Հրապարակ»
- 04/25/2024 08:13 Ինչ ցանել ես, այն էլ կհնձես. Ծիծեռնակաբերդում տեղի ունեցած միջադեպից հետո թերեւս, արժե թարմացնել ՔՊ-ականների հիշողությունը. «Ժողովուրդ»
- 04/25/2024 08:10 «Քարֆուրի» տերերը հեռանում են Հայաստանից․ «Հրապարակ»
- 04/25/2024 08:03 Գերիների հարցով կակտիվանան․ «Հրապարակ»
- 04/25/2024 07:53 Դեսպան չնշանակվեց, կուսակցությունն էլ, փաստացի, գոյություն չունի. «Ժողովուրդ»
- 04/25/2024 07:50 Բնակարան, մեքենա․ ի՞նչ հայտարարագիր է ներկայացրել Տավուշի նոր դատախազը. «Ժողովուրդ»
ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐ
- 03/31/2019 21:34 ԱԺ են ուղարկվել Պաշտպանի 2018 թվականի տարեկան հաղորդումը և զեկույցը
- 03/21/2019 15:23 Դավիթ Սանասարյանն իր գործունեությամբ չի նպաստել զբաղեցրած պաշտոնի նկատմամբ վստահության եւ հարգանքի ձեւավորմանը. Եզրակացություն
- 12/16/2018 12:49 Մարտի 1-ի 10 զոհերից յուրաքանչյուրն ինչ վնասվածքներից եւ ինչ հանգամանքներում է մահացել՝ ՀՔԾ-ի տարիներ առաջ հրապարակած զեկույցը
- 07/18/2018 12:48 Հրապարակվել է «Մարտի 1-ին» վերաբերող իրավական դիրքորոշում
Հարցազրույց
- 04/22/2024 20:39 Ինչ իմանամ ինչի են ականազերծում, երևի ժողովուրդ շատ է հավաքվել՝ ականազերծում են, որ չգնան թփուտների մեջ թեթևանալու ու պայթեն... Կոռնիձորի Արո
- 04/01/2024 20:09 Թուրքիայի ՏԻՄ ընտրություններն այդ երկրի ներքաղաքական կյանքի կարևոր ջրբաժանն է, Էրդողանի ժառանգներն են կրելու պայքարի դժվարությունները. Մելքոնյան
- 03/09/2024 11:02 ԱՄՆ հետ ունենք ռազմավարական երկխոսություն, որի շրջանակներում ուսումնասիրում ենք նոր ուղղություններ. Միրզոյան
- 03/04/2024 15:56 Ալիևը և իր վարչակազմը ընդմիշտ կմնան վախի մեջ, հայ զինվորականը չի համակերպվելու ունեցած կորուստների հետ․ Դավիթ Տոնոյան
Մեկնաբանություն
- 04/20/2024 20:35 Մի տարբերություն էլ կա Հայաստանի ու Վրաստանի միջև՝ Վրաստանում ինքնիշխանությունն աճուրդի հանած Սահակաշվիլին բանտում է, Փաշինյանը՝ դեռ ոչ. Թևանյան
- 04/20/2024 18:25 Ե՞րբ է Ադրբեջանը նախատեսում տիրանալ Տավուշի տարածքներին, և ի՞նչ պետք է իմանանք մենք՝ կանխելու համար. Հոխիկյան
- 04/20/2024 16:43 Տիգրան Համասյանին և համերգին կազմակերպիչներին առաջարկում եմ դադարեցնել համերգը. Իշխանյան
- 04/20/2024 14:40 Մինչև Միջանցք տալն անվանափոխվելու են Երևանի թաղամասերի անունները. Դանիելյան
Արխիվ
Արտակարգ պատահարներ
- 04/25/2024 22:46 Թումանյան փողոցում գտնվող ռեստորաններից մեկի ծխատարում հրդեհ է բռնկվել
- 04/25/2024 19:49 Կիրանցում ականազերծման աշխատանքների ընթացքում վիրավորում է ստացել զինծառայող. ՊՆ-ն հաստատում է
- 04/25/2024 19:24 Կիրանցում ականի պայթյունից քաղաքացի է վիրավորվել. Հրատապ
- 04/25/2024 10:19 Ուղևորը վարորդի աչքերին քիմիական նյութ է փչել. վերջինս այրվածքներով տեղափոխվել է հիվանդանոց. shamshyan.com
ԸՍՏ ՕՐԵՆՔԻ
- 03/08/2024 15:00 Զազրելի դեպք Հայաստանում. սեռական բռնության է ենթարկվել 2 տարեկան երեխա. մասնագետը մանրամասնում է՝ ինչպես պաշտպանել երեխաներին (տեսանյութ)
- 01/13/2024 20:29 Տեր Թոդիկի մեթոդները վաղուց չեն գործում. դաստիարակության ու բռնության նուրբ սահմանը (տեսանյութ)
- 01/13/2022 17:55 Ինչքա՞ն է կազմում երեխայի ծննդյան կապակցությամբ տրվող նպաստը
- 05/02/2021 17:57 Կարեւոր է իմանալ. Կարմիր գծերի համար տուգանելիս` տեղում արձանագրության կազմումն այլևս պարտադիր չէ
Անցուդարձ
- 04/26/2024 00:08 Ուսուցչուհին դասարանում սեռական հարաբերություն է ունեցել 14-ամյա պատանու հետ
- 04/23/2024 22:11 Ամուսիները փորձել են մի կնոջ դավանափոխ անել դեպի իսլամ՝ ինտիմ լուսանկարների միջոցով
- 04/23/2024 00:43 Նորածին դստերը անտառում թողած կնոջը դատապարտել են 40 տարի անց
- 04/21/2024 22:49 Կինը հոր օգնությամբ վրեժ է լուծել դավաճան զուգընկերոջից
Հետաքրքիր է իմանալ
- 04/16/2024 18:04 Տիեզերական աղբն ընկել է Երկրի վրա ու ծակել տան տանիքը
- 04/15/2024 18:24 Հայտնաբերվել են մոլորակի ամենաառաջին մարդկանց մնացորդները, որոնք 1,86 միլիոն տարվա վաղեմություն ունեն
- 04/04/2024 19:00 Ծերացման դեմ պայքարում հետազոտողները նոր բացահայտում են արել
- 04/03/2024 16:05 Կինը երկվորյակներ է լույս աշխարհ բերել 22 օրվա տարբերությամբ