ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ
«Ինչպես չդառնալ ապատեղեկատվության զոհ». Կարեն Վրթանեսյան 10/21/2020 11:53 | Ադրբեջանական ռազմական ագրեսիա-2020
Ռազմական փորձագետ, բլոգեր Կարեն Վրթանեսյանը ֆեյսբուքյան գրառում է կատարել, որով հորդորել է մարդկանց չդառնալ ապատեղեկկատվության զոհ։ Գրառման մեջ մասնավորապես ասվում է.
«Ճգնաժամային իրավիճակներում՝ առավել ևս «տեղեկատվական սովի» պայմաններում, շատ արագ միֆեր են կերտվում, տարածվում են բամբասանքներ, կեղծ տեղեկություններ, հաճախ նաև միտումնավոր ապատեղեկատվություն։
Ոչ ոք չի կարող վստահ պնդել, որ երբեք ապատեղեկատվության զոհ չի դառնա, բայց կարելի է էապես նվազեցնել խաբվելու հավանականությունը, եթե մի քանի պարզ կանոնի հետևել։
Ա) Ո՞վ է սկզբնաղբյուրը. ով է առաջինը հայտնել այս կամ այն լուրը։ Հաճախ պարզվում է, որ տեղեկության աղբյուրն ընդամենը ֆեյսբուքյան անհայտ մի օգտատիրոջ գրառում է (հասկանալի էլ չէ, թե այդ օգտատերն իրական մարդ է, թե ֆեյք), ինչ-որ անհայտ կայքի (ասենք՝ armenianhotnews.live, կամ սենց մի բան, որ հնարավոր չէ հասկանալ, թե ով է ստեղծել, երբ, ինչ նպատակով), կամ նույնիսկ ընդհանրապես նշված չէ որևէ աղբյուր։
Երբ տեսնում եք գրած է «ասում են, որ...», «լուրեր են պտտվում», «հայտնում են», «հայտնի է դարձել», բայց չի նշվում, թե կոնկրետ ով է ասում, հայտնում (անուն, ազգանուն, պաշտոն), ապա այդպիսի լուրերին ավելի լավ է չհավատալ, առավել ևս պետք չէ տարածել։
Բ) Գտնել սկզբնաղբյուրը. Նույնիսկ եթե նշվում է սկզբնաղբյուրը, պետք է փորձել այն գտնել, ուշադիր կարդալ / դիտել / լսել սկզբնական լուրը և հասկանալ արդյոք ինֆորմացիան ճիշտ են փոխանցել սկզբնաղբյուրից (կարող է պարզվել, որ սկզբնական լուրում մի քիչ այլ բան է ասվում, կամ ինչ-որ մի կտոր լուրի կոնտեքստից կտրած են տարածում)։ Կարևոր է նաև հասկանալ ժամանակը, թե երբ է հայտնվել սկզբնական լուրը։ Լինում է, որ 1–2 տարվա լուրերը, հայտարարությունները որպես նոր եղած բան շրջանառում են։
Եթե սկզբնական լուրը սկզբնաղբյուրում չեք գտնում, ապա է՛լ ավելի է աճում հավանականությունը, որ ձեզ մոլորեցնում են (կապ չունի, սխալմամբ, թե միտումնավոր)։
Գ) Քիչ հավատացեք սենսացիոն լուրերի. Եթե զգում եք, որ լուրն առաջացնում է ուժեղ էմոցիոնալ ռեակցիա (էական չէ, դրական, թե բացասական), ապա զգույշ եղեք. ամենայն հավանականությամբ այն կա՛մ սխալ է, կամ չափազանցված, կա՛մ կոնտեքստից կտրած։ Հենց զգացիք, որ նյութը կարդալիս միանգամից ցանկություն առաջացավ այն տարածելու, շունչ քաշեք, սառը ջուր խմեք, հաշվեք մինչև 30-ը, հետո նորից ուշադիր կարդացեք։
Եթե ոգևորությունը կամ կատաղությունը չանցավ, ապա փորձեք մի անգամ էլ քիչ թե շատ մեդիագրագետ ձեր ծանոթներից ճշտել, արդյոք ճիշտ եք հասկացել, թե ինչ է գրած, արդյոք վստահելի է։
Դ) Առանց ժամանակի և տեղի լուրերը պետք է կասկած առաջացնեն. եթե լուրում չկա պատասխան «կոնկրետ ե՞րբ» և «կոնկրետ որտե՞ղ» հարցերին, ուրեմն մի բան այն չէ։ Ի դեպ, սա վերաբերում է նաև վիդեոներին. հաճախ ինչ-որ գործողություն է նկարահանած, բայց երբ է եղել, որտեղ է եղել, ընդհանրապես պարզ չէ։ Հիշեք, որ տեսանյութի հրապարակման օրը և տեսանյութի նկարահանման օրը կարող են իրարից շաբաթներով ու ամիսներով հեռու լինել։
Զգոն եղեք»,- գրում է Կարեն Վրթանեսյանը։
Հարակից հրապարակումներ`
Տեսանյութեր
04/12/2024 15:02 Մտանք ակումբ, Մովսիսյանն ու Ամիրխանյանը ծեծված ջարդված էին,միլպետը ադրբեջանցիների վայրագության մասինՏեսադարան
05/17/2022 10:49 Ոստիկանությունը բերման է ենթարկել «Դիմադրության» շարժման աղջիկ ցուցարարներին, ովքեր փակել են Երևանի փողոցներըՄամուլ
- 04/23/2024 08:20 Տավուշը պայքարում է, համայնքապետն ԱՄՆ-ում է․ «Հրապարակ»
- 04/23/2024 08:17 Ծիծեռնակաբերդ այցը պաշտոնական այցերի պրոտոկոլային մաս չէ․ ԱԳՆ-ն՝ Ղազախստանի նախագահի այցի մասին․ «Ժողովուրդ»
- 04/23/2024 08:14 Համերգն առանց տեղական «իշխանիկների»․ «Հրապարակ»
- 04/23/2024 08:11 Սահմանազատման երեք տարբերակ է քննարկվել․ «Հրապարակ»
- 04/23/2024 08:07 Իշխանությունը փորձում է պառակտել շարժումը ․ Յուրիկների պակաս չի զգացվում․«Հրապարակ»
- 04/23/2024 07:52 Ժողովրդավարությունը թիվ մեկ «բրենդ» հռչակած կառավարության ղեկավարը չի մեկնաբանել Սամվել Վարդանյանի հանդեպ կատարվածը․ «Ժողովուրդ»
- 04/23/2024 07:48 Գնել Սանոսյանը «գովերգում» է, իսկ իր տեղակալը համարում է միջազգային մեքենայությունների հեղինակ․ «Ժողովուրդ»
ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐ
- 03/31/2019 21:34 ԱԺ են ուղարկվել Պաշտպանի 2018 թվականի տարեկան հաղորդումը և զեկույցը
- 03/21/2019 15:23 Դավիթ Սանասարյանն իր գործունեությամբ չի նպաստել զբաղեցրած պաշտոնի նկատմամբ վստահության եւ հարգանքի ձեւավորմանը. Եզրակացություն
- 12/16/2018 12:49 Մարտի 1-ի 10 զոհերից յուրաքանչյուրն ինչ վնասվածքներից եւ ինչ հանգամանքներում է մահացել՝ ՀՔԾ-ի տարիներ առաջ հրապարակած զեկույցը
- 07/18/2018 12:48 Հրապարակվել է «Մարտի 1-ին» վերաբերող իրավական դիրքորոշում
Հարցազրույց
- 04/22/2024 20:39 Ինչ իմանամ ինչի են ականազերծում, երևի ժողովուրդ շատ է հավաքվել՝ ականազերծում են, որ չգնան թփուտների մեջ թեթևանալու ու պայթեն... Կոռնիձորի Արո
- 04/01/2024 20:09 Թուրքիայի ՏԻՄ ընտրություններն այդ երկրի ներքաղաքական կյանքի կարևոր ջրբաժանն է, Էրդողանի ժառանգներն են կրելու պայքարի դժվարությունները. Մելքոնյան
- 03/09/2024 11:02 ԱՄՆ հետ ունենք ռազմավարական երկխոսություն, որի շրջանակներում ուսումնասիրում ենք նոր ուղղություններ. Միրզոյան
- 03/04/2024 15:56 Ալիևը և իր վարչակազմը ընդմիշտ կմնան վախի մեջ, հայ զինվորականը չի համակերպվելու ունեցած կորուստների հետ․ Դավիթ Տոնոյան
Մեկնաբանություն
- 04/20/2024 20:35 Մի տարբերություն էլ կա Հայաստանի ու Վրաստանի միջև՝ Վրաստանում ինքնիշխանությունն աճուրդի հանած Սահակաշվիլին բանտում է, Փաշինյանը՝ դեռ ոչ. Թևանյան
- 04/20/2024 18:25 Ե՞րբ է Ադրբեջանը նախատեսում տիրանալ Տավուշի տարածքներին, և ի՞նչ պետք է իմանանք մենք՝ կանխելու համար. Հոխիկյան
- 04/20/2024 16:43 Տիգրան Համասյանին և համերգին կազմակերպիչներին առաջարկում եմ դադարեցնել համերգը. Իշխանյան
- 04/20/2024 14:40 Մինչև Միջանցք տալն անվանափոխվելու են Երևանի թաղամասերի անունները. Դանիելյան
Արխիվ
Արտակարգ պատահարներ
- 04/23/2024 10:46 Օշական գյուղում ավտոմեքենան բախվել է տներից մեկի դարպասին. կա վիրավոր
- 04/23/2024 10:41 Հրդեհ Հրազդանի կիրճում. այրվել է 2 վագոն-տնակ
- 04/23/2024 00:34 Չարենցավանում անչափահասների միջև տեղի ունեցած վիճաբանությունը վերածվել է ծեծկռտուքի. կա վիրավոր
- 04/22/2024 23:30 Նուբարաշեն 11-րդ փողոցի երկու տներում հրդեհ է բռնկվել
ԸՍՏ ՕՐԵՆՔԻ
- 03/08/2024 15:00 Զազրելի դեպք Հայաստանում. սեռական բռնության է ենթարկվել 2 տարեկան երեխա. մասնագետը մանրամասնում է՝ ինչպես պաշտպանել երեխաներին (տեսանյութ)
- 01/13/2024 20:29 Տեր Թոդիկի մեթոդները վաղուց չեն գործում. դաստիարակության ու բռնության նուրբ սահմանը (տեսանյութ)
- 01/13/2022 17:55 Ինչքա՞ն է կազմում երեխայի ծննդյան կապակցությամբ տրվող նպաստը
- 05/02/2021 17:57 Կարեւոր է իմանալ. Կարմիր գծերի համար տուգանելիս` տեղում արձանագրության կազմումն այլևս պարտադիր չէ
Անցուդարձ
- 04/23/2024 00:43 Նորածին դստերը անտառում թողած կնոջը դատապարտել են 40 տարի անց
- 04/21/2024 22:49 Կինը հոր օգնությամբ վրեժ է լուծել դավաճան զուգընկերոջից
- 04/19/2024 23:53 Հայտնել են երջանիկ կյանքի համար սեքսի իդեալական հաճախականությունը
- 04/19/2024 22:52 Ծնողները դստեր ննջասենյակում հայտնաբերել են մանկապիղծի թաքնված տեսախցիկը
Հետաքրքիր է իմանալ
- 04/16/2024 18:04 Տիեզերական աղբն ընկել է Երկրի վրա ու ծակել տան տանիքը
- 04/15/2024 18:24 Հայտնաբերվել են մոլորակի ամենաառաջին մարդկանց մնացորդները, որոնք 1,86 միլիոն տարվա վաղեմություն ունեն
- 04/04/2024 19:00 Ծերացման դեմ պայքարում հետազոտողները նոր բացահայտում են արել
- 04/03/2024 16:05 Կինը երկվորյակներ է լույս աշխարհ բերել 22 օրվա տարբերությամբ