Փաստ ինֆո

ՄԻԵԴ-ի կողմից միջանկյալ միջոցի պահանջների խախտումները հետագայում կարող է քննարկման առարկա դառնալ ԵԽ-ում։ Դա կարող է առաջացնել կոնվենցիայի 34-րդ հոդվածի խախտում, որը բավականին լուրջ խախտում է համարվում։ Այս մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց միջազգային իրավունքի մասնագետ Արմեն Գալստյանը։

Ըստ նրա՝ այս պահին միջանկյալ միջոցի պայմանները չկատարելն ուղղակիորեն հետևանք չի առաջացնում, Եվրոպական կառույցները չունեն հատուկ մարմին, որը «հարկադիր կատարողի» նման կարող է գալ և կատարել դա տեղում, սակայն կարող է նշանակություն ունենալ հետագա գործընթացների համար։

«Դատարանը պետք է ամեն դեպքում այն ապացույցների լույսի ներքո, որոնք մեր կողմից կներկայացվեն, գնահատի խախտման առկայությունը կամ բացակայությունը։ Միևնույն ժամանակ՝ կարող է նշանակություն ունենալ քաղաքական գնահատականների համար, եթե նրանք տեսնում են համապատասխան խնդիրներ։ Չեմ կարծում, որ այս պահին դա ակտուալ է հենց ՄԻԵԴ-ի կողմից կայացված այս որոշման շրջանակներում, որովհետև, ինչպես տեսնում ենք՝ մեղադրանքներն այստեղ երկուստեք են հնչում։ Կոնկրետ դատական պրոցեսի ընթացքում պետք է իրականացվի գնահատում»,- ասաց Գալստյանը։

Ինչպես արդեն տեղեկացրել ենք՝ ՀՀ-ն դիմել է ՄԻԵԴ՝ Ադրբեջանի, ապա նաև Թուրքիայի նկատմամբ միջանկյալ միջոց կիրառելու պահանջով։ ՄԻԵԴ-ը սեպտեմբերի 29-ին բավարարել է միջանկյալ միջոց կիրառելու մասին պահանջը, իսկ հոկտեմբերի 6-ին հայտնի դարձավ, որ ՄԻԵԴ-ը վերահաստատել է միջանկյալ միջոցի մասին սեպտեմբերի 29-ի որոշումը և կոչ արել ուղղակի կամ անուղղակի ներգրավված բոլոր երկրներին, այդ թվում Թուրքիային, զերծ մնալ քաղաքացիական բնակչության՝ Կոնվենցիայով պաշտպանվող իրավունքները խախտելուց։ ՄԻԵԴ-ի կողմից միջանկյալ միջոց կիրառելու մասին որոշումից հետո էլ Ադրբեջանի ձեռագիրը չի փոխվել եւ խաղաղ բնակավայրերի, քաղաքացիական ենթակառուցվածքների թիրախավորումը շարունակվում է։ Ավելին՝ հրթիռակոծվել է զինվորական հոսպիտալը, ապա նաեւ տեսանյութ տարածվեց հայ երկու ռազմագերու գնդակահարության մասին, լուսանկար՝ գլխատված հայ զինծառայողի վերաբերյալ։ Բացի դա՝ արդեն 22 օր է, ինչ պատերազմ է ընթանում, իսկ զոհված զինծառայողների դիակների փոխանակում այդպես էլ չի եղել, ինչը հումանիտար աղետ է, քանի որ ոչ միայն անարգանք է դիակների նկատմամբ և անմարդկային վերաբերմունք՝ հարազատների նկատմամբ, այլև՝ կարող է վարակիչ հիվանդությունների տարածման պատճառ դառնալ, բարդացնել դիակների ճանաչման գործընթացը։

Գալստյանը «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց, որ դիակների ճանաչման հարցը կարող է իսկապես խնդրահարույց լինել և դա էլ իր հերթին հակառակ գործընթացը կբերի։

«Հետագայում, եթե ներկայացնեն պահանջ, թե մարմինները չեն պահպանվել և այլն, պետք է հավաքագրված ունենանք այս ապացույցները, որոնք մեր ձեռքի տակ են և այդ ապացույցներով հերքել մեր դեմ ներկայացվող մեղադրանքները, որովհետև, հաշվի առնելով այն վերաբերմունքը, որը ներկայացնում է ադրբեջանական կողմը և ցույց է տալիս, կարող ենք հստակ արձանագրել, որ հնարավոր է վաղը մեզ ասեն՝ գիտեք ինչ, դուք եք թույլ տվել հումանիտար իրավունքի և կանոնների խախտում, մեզ չեք տրամադրել մեր դիերը, չեք պահել հավուր պատշաճի և այլն, այսինքն՝ մենք պետք է մեր կողմից կատարվող գործողությունները, բարեխիղճ վարքագիծն ամբողջությամբ հավաքագրենք և ունենանք ապացուցման բազա։ Այս պահին ունենք միայն դա և այս շրջանակներում ՄԻԵԴ-ի տեսանկյունից այսքանն է, որ կարող է որոշակի իրավական նշանակություն ունենալ»,- նշեց Գալստյանը։

Ինչ վերաբերում է ռազմագերիների գնդակահարությանը, Գալստյանն արձանագրեց, որ դա նույնպես հումանիտար իրավունքի և կոնվենցիայի խախտում է, սակայն դրանք ևս անհատական գանգատների կամ միջպետական գանգատի շրջանակներում քննարկվող հարցեր են։ Գալստյանը քիչ հավանական է համարում, որ այս պահին ինչ-որ կոնկրետ գնահատականներ կտրվեն կամ դա կզսպի, կկանգնեցի։

Իսկ ինչ վերաբերում է ՄԻԵԴ-ի իրավական գործիքներին, ապա այդտեղ չկան իրավական գործիքներ, որոնք այս պահին ինչ- որ բան կկանգնեցնի, թեև այս պահին կա գործող մեխանիզմ, որն աշխատել է, մասնավորապես, միջանկյալ միջոցի շրջանակներում գերեվարված հայ զինծառայողները զանգել և հայտնել են, որ գտնվում են հոսպիտալում։

«Ամեն դեպքում՝ դա պայմանավորված է պետության բարեխղճության անունը։ Եթե պետությունը թքած ունի բոլոր կանոնների վրա, թքած ունի, թե իր նկատմամբ վաղն ինչ խախտում կարձանագրեն, դա կարող է վեր կանգնել ամեն ինչից։ Եթե պետությունը գերադասում է այն արդյունքը, որը ստանում է այդ ամենի խախտման հետևանքով, եթե կարողանում է իր «մասսաներին» ոգևորել այդպես և գերադասում է ապագայում իր նկատմամբ կիրառվող միջոցներից, ապա ծայրահեղ միջոցը համապատասխան կառույցից՝ ԵԽ-ից հեռացվելն է, որը կարող է լինել։ Նման մեխանիզմ մեկ անգամ արդեն գործի է դրվել, այսինքն՝ խախտումը, որը ԵԴ-ն ճանաչում է պետության նկատմամբ, հետագայում պետության կողմից չի կատարվում ՄԻԵԴ-ի պահանջները, հետագայում Նախարարների կոմիտեն ինքն է դիմում Դատարան, որը կրկին խախտում է ճանաչում և դրանից հետո կարող է սկսվել մինչև պետության անդամակցության զրկումը»,- ասաց նա՝ հավելելով, որ դա այն ամենաբարձր կետն է, որը ԵԽ կառուցակարգերի ներքո այս պահին նախտեսված է իրավական ընթացակարգերով։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո