Փաստ ինֆո

ՄԻԵԴ դիմելու բոլոր հիմքերն առկա են։ Թեև պաշտոնապես չի հայտարարվում, բայց ստեղծված իրավիճակն ամբողջությամբ պատերազմական է, եւ անգամ պատերազմական իրավիճակում մարդկանց հիմնարար իրավունքները չի կարելի անտեսել՝ զուտ ռազմական գերակայության հասնելու նպատակով։ Միջազգային իրավունքի փորձագետ Արա Ղազարյանը «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց, որ միայն այն հանգամանքը, որ կրկին, ինչպես 2016թ-ին, թիրախավորվում են քաղաքացիական բնակավայրերը, արդեն իսկ հումանիտար իրավունքի խախտում է, պատերազմական հանցագործություն։ Նրա փոխանցմամբ՝ արդեն իսկ կան փաստեր և դրանց վերաբերյալ որոշակի աշխատանքներ են իրականացվում։

Հիշեցնենք, որ այսօր վաղ առավոտյան հակառակորդն Արցախի ուղղությամբ հարձակում է սկսել։ Ադրբեջանական զինված ուժերը թիրախավորել են քաղաքացիական բնակչությունը, մեծ տրամաչափի զենքերով հրետակոծվել է 50-ից ավելի բնակավայր, այդ թվում մայրաքաղաք Ստեփանակերտը։ Ստեղծված իրավիճակով պայմանավորված՝ ՀՀ-ում և ԱՀ-ում հայտարարվել է ռազմական դրություն և զորահավաք։

Արա Ղազարյանը «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ընդգծեց, որ Ստեփանակերտը ռազմական օբյեկտ չէ և ինչպես 2016թ-ին, այնպես էլ հիմա, խաղաղ բնակիչների, նրանց գույքի թիրախավորումն արվում է բնակչության շրջանում քաոս ստեղծելու և բնակիչներին ահաբեկելու նպատակով՝ ռազմական գերակայության հասնելու համար, սակայն հումանիտար իրավունքով արգելվում է նման եղանակով ռազմական գերակայության հասնել։ Համեմատելով նախկին դեպքերի հետ՝ Ղազարյանն արձանագրեց, որ Եվրոպական մարմինների արձագանքն այս անգամ ավելին էր, քան նախկինում, մասնավորապես խոսքը գնում է ԵԽ արձագանքի մասին, որտեղ նշվում էր ոչ թե՝ «կոչ ենք անում վերջ տալ զինված հակամարտությունը կամ խաղաղ բնակչության բնակավայրերի հրետակոծությունը», այլ՝ «թշնամությունը», ինչը խտրականության տարր է։ Այլ կերպ ասած՝ Եվրոպական մարմինները տեսնում են խտրականության տարր, ինչի վերաբերյալ հայկական կողմը բազմիցս բարձրաձայնել է՝ նշելով, որ առկա է ոչ միայն տարածքային պահանջ, այլ՝ հայերի նկատմամբ ռասիզմ։ Սա, ըստ էության, նախկինում մեր քաղաքացիների նկատմամբ բռնությունների շարունակությունն է՝ պարզապես լայնամասշտաբ գործողությունների տեսքով և կարևոր է, որ սկսվի նաև իրավական գործընթացներ, իսկ քաղաքական գործընթացներն արդեն սկսվել են։
Փորձագետը նկատեց՝ ԵԽ-ն արդեն հայտարարել և ակնարկել է, որ երկու պետություններն էլ ԵԽ անդամ պետություններ են և ԵԽ անդամ դառնալիս պարտավորություն են վերցրել հակամարտությունը լուծելու։ Բացի դա՝ ԵԽ ընդունած բոլոր օրենքները, հատկապես ՄԻԵԿ-ն, ուժի մեջ են նույնիսկ զինված հակամարտության պարագայում։ Ինչ վերաբերում է խտրականությանը, որն արձանագրել է նաև ԵԽ-ն, ապա ինչպես նշեց Ղազարյանը, այն հաստատվել է Սարիբեկյանի գործով, ինչպես նաև՝ այլ պետությունների առնչությամբ կայացված և դոկտրինալ մեկնաբանություններում արդեն հաստատվել է, որ դրանք տարանջատված չեն, այլ՝ փոխհատվում են և այժմ, երբ խաղաղ բնակիչներ են զոհվում կամ նրանց կյանքը վտանգի տակ են, ստիպված են լինում թաքնվել նկուղում, ապա այդտեղ և Հումանիտար, և՛ Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի իրավունքների խախտումներ են։

Անդրադառնալով 2016թ ապրիլյան դեպքերին՝ Ղազարյանը նկատեց, որ այն խախտումները, որոնք կատարվել են հայ զինվորների և ազգաբնակչության նկատմամբ, մե զինված ստորաբաժանումներն իրենց թույլ չեն տվել։

«Վստահ եմ՝ հիմա էլ նույն ձևաչափով է գնում։ Դա մտածելակերպ է, դա ընդհանուր ազգային մտածելակերպ է, բայց միջազգային ատյաններում իրավական գործընթացների մեջ մտնելու դեպքում, այդտեղ ձգտում կա քաղաքական չեզոքություն պահպանելու, որն արվում է իրավական հարթակում պարիտետ սահմանելով։ Մենք պարբերաբար փորձում ենք հաղթահարել՝ փաստեր բերելով, հերքելով Ադրբեջանի պնդումները՝ այդ թվում մատնացույց անելով ոչ արժանահավատ տվյալները»,- նշեց Ղազարյանը։

Ինչ վերաբերում է Ապրիլյան պատերազմի դեպքերի վերաբերյալ ՄԻԵԴ-ում գտնվող գործերի ընթացքին, ապա Ղազարյանը հայտնեց, որ դրանք իրենց ընթացքի մեջ են և, որ հայկական կողմը մինչև ապրիլի 7-ը ժամկետ ունի՝ Ադրբեջանի հերթական պնդումներին արձագանքելու համար և, փաստորեն, այդ աշխատանքները համընկան այս դեպքերի հետ։

Նրա փոխանցմամբ՝ տվյալ գործերի շրջանակներում Ադրբեջանից ապացույցներ են պահանջվել, որոնք ներկայացվել են, սակայն հայկական կողմը հավելյալ հիմնավորումներ և հավաստումներ են պահանջում ապացույցների վերաբերյալ, քանի որ կարծում են, որ դրանք ամբողջական չեն և մեկ շաբաթ առաջ էլ ՄԻԵԴ-ին են դիմել՝ այդ հանգամանքի վրա ուշադրություն հրավիրելու համար և սպասում են ՄԻԵԴ-ի պատասխանին։

Ղազարյանը նկատեց, որ ներկայացվող դիմումները ՄԻԵԴ-ն արագորեն է ընդունում, այսինքն՝ իրենք համոզվել են, որ այստեղ լուրջ խնդիր կա, որը վտանգում է մարդու իրավունքների եվրոպական համակարգը։ Բացի դա՝ քաղաքական մարմինները ևս շուտ են արձագանքում, քանի որ անհարիր է Կոնվենցիայի հետ, որ ԵԽ անդամ երկու երկրներ պատերազմող են, ինչը բերում է նաև եվրոպական արժեքների արժեզրկմանը՝ Եվրոպական կոնվենցիայի և մարդու իրավունքների կառուցակարգերի արժեզրկմանը։

«Իրենք սիրում են ասել՝ ԵԽ-ում չեն կարող սև խոռոչներ լինել, որտեղ Կոնվենցիան չի գործում։ Զինված հակամարտության գոտիները՝ Մերձդնեստրը՝ Մոլդովայում, Աբխազիան՝ Ռուսաստանում և Վրաստանում, Օսեթիան և այժմ՝ ԼՂ-ն»,- ասաց Ղազարյանը՝ հիշեցնելով, որ Ուկրաինայի և Ռուսաստանի դեպքերն առաջ են բերել միջպետական գանգատի, ինչը ողջունեց ԵԽ-ն, քանի որ միջպետական գանգատով իրենք հույս ունեն, որ ավելի լուրջ իրավական փաստաթուղթ կառաջարկեն՝ զինված հակամարտությունը վերացնելու համար։

Ղազարյանը գտնում է, որ Հայաստան-Ադրբեջան հակամարտությունը կարող է հանգեցնել նրան, որ ներկայացվի միջպետական գանգատ։ Դիտարկմանը, որ Ուկրաինայի և Ռուսաստանի դեպքում միջազգային հանրության վերաբերմունքը մի փոքր այլ էր, Ղազարյանն արձագանքեց՝ նշելով, որ գուցե աշխարհաքաղաքական առումով որոշակի տարբերակված մոտեցում կա, բայց մարդու իրավունքների և ԵԽ պրիզմայով նայելու դեպքում, այժմ արձագանքն արագ էր։

Հեղինակ՝ Իզաբել Սահակյան

Աղբյուր` Փաստինֆո