ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ
«Նպաստից դեպի աշխատանք» իրական խնդիրները 08/06/2020 14:22 | Վերլուծություններ
Մեր երկրում աղքատություն ծնող հիմնական պատճառներ են շարունակում մնալ՝ գործազրկության խրոնիկ բարձր մակարդակը, բավարար քանակի աշխատատեղերի բացակայությունը, տարածքային անհամաչափ զարգացումը, աշխատանքի վարձատրության ցածր մակարդակն ու դրանից բխող՝ աշխատանքի ցածր ձգտումները, աշխատող աղքատների պահպանվող բարձր ցուցանիշը:
Աշխարհաքաղաքական շարունակվող մարտահրավերների և սոցիալական այս բարձր լարվածության պայմաններում, հաշվի առնելով նաև COVID-19 նոր համավարակի սոցիալ-տնտեսական խորացող հետևանքներն ու անորոշությունը՝ առանց պետության ուղղակի մասնակցության և ակտիվ աջակցության, անհնար է լուծել այս խնդիրները: Այս թեզն ապացուցվում է Հայաստանի անկախացումից հետո անցած ճանապարհով և սոցիալ-տնտեսական առկա վիճակով:
Պարզից էլ պարզ է, որ աղքատությունը չի կարող լինել հայ մարդու «ցանկությունը»: Յուրաքանչյուր բանական հայ մարդ՝ իր չափով ձգտում է չհայտնվել ազքատի կարգավիճակում և ապրել արժանապատիվ կյանքով: Սակայն յուրաքանչյուրը ցանկացած պահի կարող է հայտնվել կյանքի դժվարին իրավիճակում՝ հիվանդություն, հաշմանդամություն, գործազրկություն, բնակարանի կորուստ, սնանկություն և այլն: Եվ եթե այս դեպքերում բացակայում է պետության համարժեք աջակցությունը, սոցիալական այս ռիսկերից բավարար պաշտպանությունը, ապա միշտ էլ ունենալու ենք այն, ինչն ունենք՝ մեր երկրի բնակչության շուրջ մեկ-քառորդը շարունակելու են աղքատ մնալ:
Ցավոք, ճիշտ հակառակ տեսակետն ունի օրվա իշխանությունը: Դրա վրա էլ կառուցում է իր սոցիալական քաղաքականությունը:
Կառավարության այսօրվա նիստում էլ թարամցվեց այս տեսակետը: Հիմա էլ օրվա իշխանավորները «մտահոգ» են. կան թափուր աշխատատեղեր՝ օրական 8-10 հազար դրամ աշխատավարձով, սակայն դրանք չեն համալրում մեր գործազուրկ հայրենակիցները: Փոխարենը այդ աշխատատեղերը «սիրով» զբաղեցնում են օտարերկրացիները՝ օրական նույնիսկ հինգ հազար դրամ աշխատավարձով: Հետևաբար, առիթը բաց չթողնելով՝ զբաղվածության քաղաքականության պատասխանատուները համոզում են, որ աղքատությունը մարդկանց «ուղեղներում» է: Եվ որպես հավաքական լուծում՝ գործազուրկներին հորդորում են «գլուխներից հանել աղքատությունը, աշխատել և ապրել բարեկեցիկ»:
Իրականում հենց այս օրինակով ապացուցվում է ոչ թե գործազուրկների «մեղավորությունը», այլ զբաղվածության պետական քաղաքականության իրականացման անարդյունավետությունը:
Նախ՝ առկա թափուր աշխատատեղը համալրելու համար միայն գործազուրկի ցանկությունը բավարար չէ: Շատ դեպքերում գործազուրկի աշխատանքային հմտություններն ու կարողությունները չեն բավարարում գործատուին: Իսկ այս խնդրի լուծման նպատակով կան զբաղվածության պետական աջակցության ծրագրեր, օրինակ՝ գործազուրկների մասնագիտական ուսուցման պետական ծրագիրը: Մյուս կողմից, գործատուն ձգտում է հնարավորինս քիչ ծախսերով՝ առավելագույն արդյունքի: Հետևաբար, աշխատանքի համարժեք արտադրողականության պարագայում գործատուն աշխատանքի կվերցնի օտարերկրացուն, որը պատրաստ է աշխատել շուրջ երկու անգամ պակաս աշխատավարձով: Այս խնդրի լուծման նպատակով ևս կան զբաղվածության պետական աջակցության ծրագրեր, օրինակ՝ գործատուին աշխատավարձի մասնակի փոխհատուցման ծրագիրը: Ավելին՝ օրենքով սահմանված են Հայաստանի Հանրապետությունում օտարերկրացիների աշխատանքի թույլտվության սահմանափակումներ:
Միանգամից փաստենք՝ զբաղվածության պետական աջակցության վերը նշված ծրագրերն իշխանափոխությունից հետո ունեցել են աննախադեպ ցածր կատարողականներ. 2018 թվականին թերակատարվել են շուրջ 75 տոկոսով, իսկ 2019 թվականին՝ շուրջ 50 տոկոսով: Սրա հետևանքով պետական աջակցությունից զրկվել են հազարավոր աղքատ գործազուրկներ, որոնք կարող էին նաև պետական այս ծրագրերի միջոցով օտարերկրացիների փոխարեն զբաղեցնել ներքին աշխատաշուկայում առկա թափուր և նոր ստեղծվող աշխատատեղերը: Այսպիսով կվերանային նաև զբաղվածության ոլորտի քաղաքականության պատասխանատուների «մտահոգությունները»:
Հաջորդը՝ Հայաստանում օտարերկրացի աշխատողների աշխատանքին վերաբերող կարգավորումները թերի են և ունեն ձևական բնույթ: Առկա են օտարերկրացիների աշխատանքի թույլտվությունը կարգավորող օրենսդրության նկատմամբ պետական վերահսկողության բացեր, դրանք իրականացնող մարմինների գործառույթների ու պատասխանատվության ոչ լիարժեքություն, ինչպես նաև աշխատող օտարերկրացիների թվաքանակի աճի միտումներ՝ հիմնականում բանվորական մասնագիտություններով: Այսինքն՝ օտարերկրացիների աշխատանքի կարգավորումներն իրականում չեն ծառայում պետական քաղաքականության բուն նպատակին, սակայն գործատուների համար առաջացնում է վարչական անտեղի ու լրացուցիչ բեռ՝ հնարավոր բոլոր ռիսկերով:
Մյուսը՝ 2020 թվականի հունվարի 1-ից նախկինում գործող եկամտահարկի եռաստիճան պրոգրեսիվ սանդղակը համահարթեցվեց, որի պարագայում աշխատող աղքատների հարկային բեռը մնաց նույնը՝ 23 տոկոս: Նախատեսված չէ նաև եկամուտի չհարկվող շեմ, ասենք օրինակ՝ կենսապահովման նվազագույն զամբյուղի արժեքի չափով: Փոխարենը էապես նվազեց բարձր եկամուտներ ունեցողների եկամտահարկի դրույքաչափը՝ 36 տոկոսից դառնալով 23 տոկոս: Փաստորեն, գործատուների համար չձևավորվեց իրական խթան՝ ցածր աշխատավարձով աշխատողների վարձատրությունն առաջանցիկ ավելացնելու:
Պարզ են նաև այս մոտեցումների քաղաքական դրդապատճառները՝
- պատասխանատվության առավելագույնս թոթափում, սեփական ուսերից հասարակության վրա տեղափոխելու ձգտում,
- այս ձգտումով սեփական իշխանությունը պահելու և հետո էլ վերարտադրվելու՝ որդեգրված նպատակ,
- ամենակարևորը՝ խոսքից ու ականջահաճո խոստումներից գործին անցնելու և հանրության սպասած իրական արդյունքներն ապահովելու անկարողություն,
- հետևաբար՝ ամբողջությամբ շուկայի «անտեսանելի ձեռքին» ու դրա «գերբնական» ուժին ապավինում, որը նման մոտեցումների պարագայում չի կարող ունենալ որևէ այլընտրանք:
Ամփոփում՝ աղքատ լինելու համար իշխանություններն արդեն մեղադրում են քաղաքացիներին: Մինչև իշխանության գալը քաղաքական այս ուժը սոցիալական խնդիրների համար անսահման մեղադրում էր նախկին իշխանություններին:
Թադևոս Ավետիսյան
ՀՅԴ Բյուրոյի տնտեսական հետազոտությունների գրասենյակի
ծրագրերի համակարգող
Հարակից հրապարակումներ`
Տեսանյութեր
04/12/2024 15:02 Մտանք ակումբ, Մովսիսյանն ու Ամիրխանյանը ծեծված ջարդված էին,միլպետը ադրբեջանցիների վայրագության մասինՏեսադարան
05/17/2022 10:49 Ոստիկանությունը բերման է ենթարկել «Դիմադրության» շարժման աղջիկ ցուցարարներին, ովքեր փակել են Երևանի փողոցներըՄամուլ
- 04/23/2024 08:20 Տավուշը պայքարում է, համայնքապետն ԱՄՆ-ում է․ «Հրապարակ»
- 04/23/2024 08:17 Ծիծեռնակաբերդ այցը պաշտոնական այցերի պրոտոկոլային մաս չէ․ ԱԳՆ-ն՝ Ղազախստանի նախագահի այցի մասին․ «Ժողովուրդ»
- 04/23/2024 08:14 Համերգն առանց տեղական «իշխանիկների»․ «Հրապարակ»
- 04/23/2024 08:11 Սահմանազատման երեք տարբերակ է քննարկվել․ «Հրապարակ»
- 04/23/2024 08:07 Իշխանությունը փորձում է պառակտել շարժումը ․ Յուրիկների պակաս չի զգացվում․«Հրապարակ»
- 04/23/2024 07:52 Ժողովրդավարությունը թիվ մեկ «բրենդ» հռչակած կառավարության ղեկավարը չի մեկնաբանել Սամվել Վարդանյանի հանդեպ կատարվածը․ «Ժողովուրդ»
- 04/23/2024 07:48 Գնել Սանոսյանը «գովերգում» է, իսկ իր տեղակալը համարում է միջազգային մեքենայությունների հեղինակ․ «Ժողովուրդ»
ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐ
- 03/31/2019 21:34 ԱԺ են ուղարկվել Պաշտպանի 2018 թվականի տարեկան հաղորդումը և զեկույցը
- 03/21/2019 15:23 Դավիթ Սանասարյանն իր գործունեությամբ չի նպաստել զբաղեցրած պաշտոնի նկատմամբ վստահության եւ հարգանքի ձեւավորմանը. Եզրակացություն
- 12/16/2018 12:49 Մարտի 1-ի 10 զոհերից յուրաքանչյուրն ինչ վնասվածքներից եւ ինչ հանգամանքներում է մահացել՝ ՀՔԾ-ի տարիներ առաջ հրապարակած զեկույցը
- 07/18/2018 12:48 Հրապարակվել է «Մարտի 1-ին» վերաբերող իրավական դիրքորոշում
Հարցազրույց
- 04/22/2024 20:39 Ինչ իմանամ ինչի են ականազերծում, երևի ժողովուրդ շատ է հավաքվել՝ ականազերծում են, որ չգնան թփուտների մեջ թեթևանալու ու պայթեն... Կոռնիձորի Արո
- 04/01/2024 20:09 Թուրքիայի ՏԻՄ ընտրություններն այդ երկրի ներքաղաքական կյանքի կարևոր ջրբաժանն է, Էրդողանի ժառանգներն են կրելու պայքարի դժվարությունները. Մելքոնյան
- 03/09/2024 11:02 ԱՄՆ հետ ունենք ռազմավարական երկխոսություն, որի շրջանակներում ուսումնասիրում ենք նոր ուղղություններ. Միրզոյան
- 03/04/2024 15:56 Ալիևը և իր վարչակազմը ընդմիշտ կմնան վախի մեջ, հայ զինվորականը չի համակերպվելու ունեցած կորուստների հետ․ Դավիթ Տոնոյան
Մեկնաբանություն
- 04/20/2024 20:35 Մի տարբերություն էլ կա Հայաստանի ու Վրաստանի միջև՝ Վրաստանում ինքնիշխանությունն աճուրդի հանած Սահակաշվիլին բանտում է, Փաշինյանը՝ դեռ ոչ. Թևանյան
- 04/20/2024 18:25 Ե՞րբ է Ադրբեջանը նախատեսում տիրանալ Տավուշի տարածքներին, և ի՞նչ պետք է իմանանք մենք՝ կանխելու համար. Հոխիկյան
- 04/20/2024 16:43 Տիգրան Համասյանին և համերգին կազմակերպիչներին առաջարկում եմ դադարեցնել համերգը. Իշխանյան
- 04/20/2024 14:40 Մինչև Միջանցք տալն անվանափոխվելու են Երևանի թաղամասերի անունները. Դանիելյան
Արխիվ
Արտակարգ պատահարներ
- 04/24/2024 00:29 ՃՏՊ՝ Աբովյան-Նոր Հաճն ավտոճանապարհին. կա տուժած
- 04/23/2024 22:26 Հրդեհ՝ Սիլիկյան թաղամասում
- 04/23/2024 18:18 Ձերբակալվածների պահման վայրում հայտնաբերվել է տղամարդու կախված մարմին, ով ձերբակալվել էր կնոջ մորը ծանր վնասվածք պատճառելու համար
- 04/23/2024 14:49 Ավտովթար՝ Արագածոտնի մարզում. Ապարանում բախվել են Վանաձոր-Երևան «ГАЗель»-ը, «Volkswagen»-ն ու «Lada»-ն. կա 7 վիրավոր
ԸՍՏ ՕՐԵՆՔԻ
- 03/08/2024 15:00 Զազրելի դեպք Հայաստանում. սեռական բռնության է ենթարկվել 2 տարեկան երեխա. մասնագետը մանրամասնում է՝ ինչպես պաշտպանել երեխաներին (տեսանյութ)
- 01/13/2024 20:29 Տեր Թոդիկի մեթոդները վաղուց չեն գործում. դաստիարակության ու բռնության նուրբ սահմանը (տեսանյութ)
- 01/13/2022 17:55 Ինչքա՞ն է կազմում երեխայի ծննդյան կապակցությամբ տրվող նպաստը
- 05/02/2021 17:57 Կարեւոր է իմանալ. Կարմիր գծերի համար տուգանելիս` տեղում արձանագրության կազմումն այլևս պարտադիր չէ
Անցուդարձ
- 04/23/2024 22:11 Ամուսիները փորձել են մի կնոջ դավանափոխ անել դեպի իսլամ՝ ինտիմ լուսանկարների միջոցով
- 04/23/2024 00:43 Նորածին դստերը անտառում թողած կնոջը դատապարտել են 40 տարի անց
- 04/21/2024 22:49 Կինը հոր օգնությամբ վրեժ է լուծել դավաճան զուգընկերոջից
- 04/19/2024 23:53 Հայտնել են երջանիկ կյանքի համար սեքսի իդեալական հաճախականությունը
Հետաքրքիր է իմանալ
- 04/16/2024 18:04 Տիեզերական աղբն ընկել է Երկրի վրա ու ծակել տան տանիքը
- 04/15/2024 18:24 Հայտնաբերվել են մոլորակի ամենաառաջին մարդկանց մնացորդները, որոնք 1,86 միլիոն տարվա վաղեմություն ունեն
- 04/04/2024 19:00 Ծերացման դեմ պայքարում հետազոտողները նոր բացահայտում են արել
- 04/03/2024 16:05 Կինը երկվորյակներ է լույս աշխարհ բերել 22 օրվա տարբերությամբ