Փաստ ինֆո

Երկրում կորոնավիրուսային համավարակով պայմանավորված,  ավելի քան չորս ամիս ի վեր Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին՝  Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ  Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի հայրապետական հորդորով  վերակարգավորման ենթարկեց  կառույցի սրբազան և բարեխնամ գործունեությունը։ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի նախագահությամբ դեռևս  մարտի 13-ին Մայր Աթոռում գումարված ժողովը հանդես եկավ  հայտարարությամբ՝ կոչ անելով առավելագույն զգոնություն ու պատասխանատվություն ցուցաբերել, հետևողականությամբ ու ամենայն լրջությամբ պահպանել մասնագիտացված կառույցների կողմից սահմանված պահանջներն ու ցուցումները և իրականացնել համավարակի կանխարգելման բոլոր միջոցառումները: Համավարակի պարտադրած նոր կանոններին հետևելով,  Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում դադարեցվեցին նաև  մի շարք կառույցների` կրթական, սոցիալական խնամատարական հաստատությունների, ինչպես նաև Մայր Աթոռի թանգարանների գործունեությունը: 

Ոչ միայն անձերի, այլև միմյանց հանդեպ հոգածությամբ պայմանավորված,  խորապես ըմբռնելով ստեղծված իրավիճակում  յուրաքանչյուրի կյանքի անվտանգությունը, ինչպես  նաև եկեղեցու  անձնական պատասխանատվությունը, Վեհափառ Հայրապետը Նվիրապետական Աթոռների գահակալների հետ քննարկման արդյունքում որոշում կայացրեց   Սուրբ Պատարագի արարողությունները անցկացնել դռնփակ, առանց հավատավոր ժողովրդի մասնակցության՝ ըստ կարելիության տեղերում կազմակերպելով պատարագների հեռասփռումը:  

Երկու շաբաթ առաջ,  համավարակի տեմպերով և երկրում ստեղծված իրավիճակի փոփոխությամբ  պայմանավորված, այս կարգը փոփոխության ենթարկվեց։ Սուրբ պատարագները դռնբաց անցկացնելու որոշման հետ զուգահեռ, նաև  նոր կարգ սահմանվեց՝  պատարագի ծիսակարգը բաց կլինի, սակայն  խիստ սահմանափակ թվով՝ ընդամենը տասը հավատացյալի մասնակցությամբ միայն։ Եկեղեցին, այնուամենայնիվ, նպատակահարմար չհամարեց այսպիսի պայմանների առկայությամբ,  բացել պատարագի մուտքը, որոշումը հիմնավորելով  օբեկտիվ և բարոյական  պատճառաբանությամբ՝ ինչպե՞ս կամ ի՞նչ սկզբունքով  պատարագի ծեսին մասնակցել ցանկացող և եկեղեցու բակում հավաքված հոծ բազմությունից ընտրել այն տասը հավատացյալին, որոնց կարելի կլիներ  մասնակցել պատարագին, իսկ մնացյալին՝ ոչ։ Որոշ եկեղեցիներում,  որպես հարցի ժամանակավոր լուծում՝  որոշվում կայացվեց պատարագի ծիսաարարողակարգային որոշ հատվածներ իրականացնել եկեղեցու բակում՝ բացօթյա պայմաններում,  պահպանելով պարետատան սահմանած կանոնները, բայց սա ևս հարցի վերջնական և ընդունելի լուծում չդարձավ։

Ինչո՞ւ զայրացավ  ժողովուրդը

Արդեն երեկ,  համացանցում՝ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի մեծ աղմուկ հանած գրառումը տարաբնույթ քննարկումների ու մասսայական զայրույթի առիթ տվեց։  Վարչապետը որոշել էր ֆեյսբուքյան  պաշտոնական էջում կիսվել մի տեսագրությամբ, որում  իր կողմից  տարբեր տարիներին արված հանրային մտորումներն են՝ եկեղեցու, հավատքի, Ավետարանի Աստծո մասին։ Օգտատերերի աչքից չէր վրիպել աղբյուրը, որից վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն իր ֆեյսբուքյան տիրույթում  տարածել էր տեսանյութը։ Պարզվում է օգտատիրոջ պրոֆիլն ակնհայտ աղանդավորական քարոզ իրականացնող բաց հարթակ էր, որով վարչապետը գիտակցաբար կամ ոչ դարձավ անընդունելի աղանդավորական  քարոզչության ջատագով։ Վերլուծության ենթարկելով վարչապետի գրառումն ու դրա շուրջ ստեղծված իրավիճակը, ֆեյսբուքյան օգտատերերի  զգալի հատված նկատում է՝  ստացվել է, այնպես,  որ համավարակով պայմանավորված՝ ամիսներ շարունակ, ըստ էության փակված դռների ետևում մնացած  սահմանափակ գործառույթներով Հայ Առաքելական Եկեղեցու հետևորդ Նիկոլ Փաշինյանը պաշտոնական հաղորդակցության միջոցով աղանդավորական քարոզի հեղինակ է դառնում։

Ստեղծված իրավիճակի, համավարակի պայմաններում Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու գործունեության, այդ  գործունեության  ավելի քան  չորսամսյա դադարի մասին  Փաստինֆո լրատվականը  զրուցել է հոգեթերապևտ, նարեկաբույժ, բժշկական գիտությունների թեկնածու Արմեն Ներսիսյանի հետ։ Անդրադառնալով վարչապետի՝  նախօրեին համացանցում մեծ իրարանցում  առաջացրած հանրային  գրառման թեմային, Արմեն Ներսիսյանը նկատում է. «Ամեն մարդ ազատ է իր հավատի ընտրության մեջ՝ երկրպագելու  նրան, ինչն առավել հարազատ է իր հոգուն, մտքերին,  զգացողություններին և դատողությանը։ Այսքանով,  սա շատ բնական և անձնական մոտեցում է, բայց հանրայնացնել դա կամ տարածել այդ մոտեցումն՝ այն էլ երկրի առաջին դեմքի մակարդակով,  անընդունելի քայլ է։ Անընդունելի այնքանով, որ  Նիկոլ Փաշինյանը հանդես է գալիս ժողովրդի անունից, և,  եթե նրա չափանիշը ժողովուրդն է, ապա նա պետք է իմանա, որ  այդ ժողովրդի մեծամասնությունը Հայ Առաքելական եկեղեցու հետևորդ է»։

Անդրադառնալով ամիսներ շարունակ սահմանափակված գործառույթներով եկեղեցու գործունեությանը  Արմեն Ներսիսյանը պարզաբանում է՝  որպես Հայ Առաքելական Եկեղեցու հետևորդ կողմնակից Է, որ եկեղեցու կարգավիճակի  հարցը պետք է արագ  քննարկվի. «Մեծ և անհասկանալի հարց է մնում, ինչո՞ւ ամիսներ շարունակ Հայ Առաքելական Եկեղեցու բնականոն աշխատանքի ընթացքը պատշաճ կերպով չի վերականգնվում, ճիշտ այնպես , ինչպես դա եղավ մեր հասարակության ամենատարբեր ոլորտներում, ընդհուպ մինչև՝ առևտրի կենտրոնների, ժամանցի և զվարճանքի կենտրոնների, սրճարանների և սննդի այլ կետերի պարագայում։ Սա առնվազն տարօրինակ է, չեմ էլ ուզում հավատամ, որ կարող է մտացածին լինել։ Սա նաև շատ հստակ մարդու իրավունքների ոտնահարում է՝  խղճի ազատության  իրավունքի կոպիտ խախտում։ Մենք իրավունք չունենք մոռանալու,  որ Քրիստոնիա առաջին պետությունն ենք և եկեղեցիները պետք է լիարժեք կերպով բաց լինեն, հավատացյալ մարդիկ էլ՝  անարգելք հաճախեն եկեղեցի։ Եթե եկեղեցու դռները շարունակվեն փակ մնալ, հարց  պետք է հնչեցնել՝ ինչո՞ւ  է այդպես և, այո, այդ պարագայում արդեն պետք է պատճառներ և պատասխաններ փնտրել»։

Պատարագի ծեսն ու սուրբ հաղորդություն խորհուրդը   ինքնանպատակ բաներ չեն 

Խոսելով այն մասին, թե ինչ դեր ու նշանակություն ունի եկեղեցին երկրի համար այսպիսի իրավիճակներում, ինչպիսին, օրինակ համավարակն է, նարեկաբույժը նկատում է. «Պատարագի ծեսն ու սուրբ հաղորդություն խորհուրդը   ինքնանպատակ բաներ չեն։  Բժշկության մեջ դրանք վաղուց հայտնի են  իրենց հոգեբանական պաշտպանիչ և  բուժիչ հատկություններով։ Հատկապես՝ այսպիսի խառնաշփոթ իրավիճակներում,  որում հիմա մեր  երկիրն է հայտնվել։ Հստակ պետք է գիտակցել՝ որ այն հոգևոր սնունդը, որ տալիս է եկեղեցին և հատկապես Սուրբ հաղորդությունն,  ուղղակի անհրաժեշտություն է՝ հոգևոր դեղ։ Իհարկե,  սրա իմաստը ոչ բոլորին է հասանելի, բայց  դրանից այդ խորհրդի զորությունը չի նվազում։ Հիմա ես ուզում եմ հասկանալ՝ ի՞նչ է խանգարում, որ մարդը ստանա իր պաշտանմքունքին բնորոշ անհրաժեշտ այս դեղը»։ 

Արդյո՞ք այսօրինակ վերաբերմունքը չի կապվում վերջին երկու տարիների ընթացքում  Հայ Առաքելական Եկեղեցու նկատմամբ իշխանական որոշ թևերի  որդեգրված ոչ բարեհաճ քաղաքականության և վերաբերմունքի հետ հարցին, Արմեն Ներսիսյանը պատասխանում է. «Բնականաբար այդպիսի  օրինաչափություն կա, որովհետև  այս հարցն անհասկանալի կերպով առկախ է մնացել։ Եթե նույնիսկ  համավարակի պայմաններում  բժշկագիտական տեսանկյունից փորձենք  վերլուծել  եկեղեցու դերի ու նշանակության կարևորությունը, ապա աներկբա կերպով  պետք է փաստենք հետևյալը՝  եկեղեցին այն վայրն է, որտեղ իր զորավոր բուժիչ ազդեցությամբ ցանկացած վարակ ոչ միայն չի տարածվում, այլև  չեզոքացվում է։ Սա բժշկագիտական տեսանկյունից վաղուց ապացուցված իրողություն է։ Նույնիսկ եկեղեցու զանգերի ղողանջներն ինքնանպատակ կամ միայն ծիսարարողակարգային նշանակության համար չեն։  Դրանց ռիթմիկ  հաճախականությունը մանրեասպան հատկություն ունի։ Ես նարեկաբույժ եմ և գիտեմ, որ աղոթքն ինքնին բուժիչ հատկություններով է օժտված, հատկապես ծիսական պատարագի ընթացքում  կարդացվող ընդհանրական աղոթքների միջավայրը, որ  մանրեսպան հզոր հատկություններով է օժտված։ Ես ուզում եմ հասկանալ, ինչո՞ւ օրինակ մարդկանց չի արգելվում  առանց դիմակների նստել  սրճարաններում և չվարակվել, իսկ եկեղեցում դա, ըստ էության,  արգելված է։  Իսկ ի՞նչ է՝ եկեղեցում մարդիկ չե՞ն կարող պատշաճ հեռավարություն պահպանելով և հակահամաճարակային իրենց սահմանած կանոնները պահպանելով՝ մասնացել պաշտամունքային ծեսերին և այլն»։

Արմեն Ներսիսյանը մտահոգություն հայտնեց, որ այսպես շարունակվելու պարագայում, այս ամենն  ինչ- որ տեղ՝ մարդկանց հավատի թուլացման և հավատի հանդեպ անտարբերության կհանգեցնի. «Չի կարող այս հարցը պատշաճ լուծում չստանալ, սա մարդկանց հավատի թուլացման և հավատի հանդեպ անտարբերության է տանում։ Եթե մենք  ասում ենք,  որ ամեն ինչ արվում է ի շահ ժողովրդի և  ժողովրդի բարօրության համար, առավել ևս՝ եթե մենք առաջին քրիստոնյա երկիրն ենք,  և ինչպես վարչապետն էր  Արցախում  հայտարարում,  որ մեր երակներում հոսում է Նարեկացու և Մաշտոցի արյունը,  ապա պետք է հստակ գիտենալ, որ   Նարեկացին և Մաշտոցը հենց Հայ Առաքելական Եկեղեցու հետևորդ են։ Ուրեմն ելնելով  վարչապետի արած այդ հայտարարությունից,  պետք է հասկանալի լինի, որ սա հենց  այդ արյան կանչի հոգևոր պահանջն է և ուրիշ ոչինչ»։

Եկեղեցու կողմից նման պահանջ չկա

Տեղեկացնենք, որ հարցի առնչությամբ պարզաբանումներ ստանալու ակնկալիքով,  Փաստինֆոն կապ հաստատեց նաև  վարչապետի մամուլի խոսնակ Մանե  Գևորգյանի հետ՝ հասկանալու համար  ե՞րբ  հավատավոր ժողովուրդը հնարավորություն կունենա մասնակից դառնալ  Հայ Առաքելական Եկեղեցու  արարողակարգային ծեսերին։ Վարչապետի խոսնակը պատասխանեց. «Այս պահին եկեղեցու կողմից նման պահանջ չկա և մենք դեռևս  շարժվում ենք պարետատան կողմից  սահմանված կանոններով։ Ըստ այդ կանոնների՝ եկեղեցու ծիսական արարողություններին թույլատրվում է մասնակցել տասից ոչ ավել քաղաքացի»։  

Մեր այն դիտարկմանը, թե ի՞նչ օրինաչափությամբ են պարետատան կողմից վերանայվել,  օրինակ,  առևտրի կենտրոնների կամ ժամանցի և  զվարճանքի վայրերի համար նախատեսված սահմանափակումները, իսկ եկեղեցու պարագայում  ոչ,  կամ թե՝ օրենքի ո՞ր  դրույթով պայմանավորված՝ եկեղեցին պետք է հատուկ պահանջ կամ դիմում ներկայացնի կառավարությանը՝ հարցին լուծում տալու համար, տիկին Գևորգյանն  ընդհատեց զրույցը և խնդրեց զրույցը շարունակել գրավոր հարցման միջոցով։  

Հետգրության փոխարեն

Լիահույս ենք, որ օրենքով նախատեսված արտակարգ դրության ավարտից հետո Հայ Առաքելական Եկեղեցին լիարժեք կերպով  կվերադառնա իր գործունեության բնականոն ընթացքին և հավատավոր հայ ժողովուրդն անարգելք մասնակցություն կբերի նվիրական եկեղեցու ծիսական սրբազան արարողություններին։

Հեղինակ՝ Նվարդ Մանվելյան  

Աղբյուր` Փաստինֆո