Փաստ ինֆո

Վերջին տարիներին նկատվում է վահանագեղձի հիվանդությունների աճ ինչպես կանանց, այնպես էլ  տղամարդկանց մոտ:
Վահանագեղձը արտադրում է օրգանիզմի կենսագործունության  համար կարևորագույն՝ թիրեոիդ հորմոններ, որոնց թեր կամ գերարտադրությունը  բերում է օրգան-համակարգերի գործունեության խանգարման, այդ թվում նաև սեռական համակարգի:
Թե ինչպե՞ս են վահագեղձի հիվանդությունները անդրադառնում սեռական առողջության վրա և ի՞նչ սեռական խանգարումների առաջացման պատճառ կարող են դառնալ, «Փաստինֆո»-ն զրուցել է բժիշկ- սեքսոլոգ Լուսինե Ստեփանյանի հետ:

- Բժշկուհի, որո՞նք են վահանագեղձի առավել տարածված խնդիրները:

- Վահագեղձը էնդոկրին համակարգի այն կարևորագույն օղակներից մեկն է, որը ոչ միայն արտադրում (թիրեոիդ հորմոններ), այլ նաև կարգավորում է մի շարք հորմոնների արտադրությունը՝ ունենալով լուրջ ազդեցություն տարբեր օրգան համակարգերի վրա:

Վահանագեղձի ֆունկցիայի  խանգարումը դրսևորվում է՝

-հիպերթիրեոզի՝ թիրեոիդ հորմոնների գերարտադրության,

-հիպոթիրեոզի՝ թիրեոիդ հորմոնների թերարտադրության առաջացմամբ:

Վահագեղձի հիվանդությունները առավել հաճախ հանդիպում են կանանց մոտ: Սակայն, ըստ վերջին հետազոտությունների, նկատվում է տղամարդկանց մոտ հիվանդացության աճ ևս:

Առաջացման պատճառները բազմաթիվ են, և կարող է հանդիպել  տարբեր տարիքային խմբերում: Սակայն, ի տարբերություն տղամարդկանց, կանայք ավելի զգոն են և վաղ են դիմում բժշկի:

- Ի՞նչ խնդիրներ կարող են առաջացնել վահանագեղձի հիվանդությունները։

- Վահագեղձի ֆունկցիայի խանգարումները բերում են օրգան համակարգերի նորմալ գործունության խանգարման՝

-սիրտ-անոթային համակարգ՝ սրտի ռիթմի խանգարումներ, ճնշման տատանումներ,
-նյարդային համակարգ՝ լարվածություն, հոգնածություն, քնկոտություն կամ անքնություն, գլխացավեր,
-նյութափոխանակության խանգարում՝ քաշի փոփոխություն, ճարպակալում, ստամոքս-աղիքային ֆունկցիայի խանգարումներ,
-սեռական և վերարտադրողական համակարգ՝ սեռական ֆունկցիայի խանգարումներ, դաշտային ցիկլի խանգարումներ, անպտղություն և այլն:

- Իսկ վահանագեղձի հիվանդությունները կարո՞ղ են դառնալ սեռական խանգարումների առաջացման պատճառ կարող են դառնալ:

Նախ և առաջ պետք է նշեմ թիրոիդ հորմոնների կարևոր դերը պտղի նորմալ ներարգանդային զարգացման համար: Հետևաբար ցանկալի, ինչու ոչ պարտադիր է նախքան հղիություն պլանավորելը, հղիության ընթացքում և դրանից հետո հետևողական լինել՝ խուսափելու համար մի շարք բարդություններից:

Իսկ ինչ վերաբերում է սեռական համակարգին, վահանագեղձի հորմոններն ունեն կարգավորիչ ազդեցություն սեռական գեղձերի՝ ձվարանների և ամորձինների վրա՝ կարգավորելով սեռական հորմոնների արտադրությանը:  Հետևաբար հորմոնալ համակարգի այս օղակի ֆունկցիայի խաթարումը բերում է սեռական համակարգում խանգարումների առաջացման ևս:

Սեքսուալ ֆունկցիան բարդ գործառույթ է, իսկ սեռական ֆունկցիայի խանգարումները բազմակողմանի և բազմագործոնային:

Սակայն առաջին հերթին պետք է նշել սեքսուալ խանգարումների առաջացման նյարդա-հորմոնային մեխանիզմները:
Տղամարդկանց մոտ վահանագեղձի ֆունկցիայի խանգարման  հնարավոր դրսևորումներից հանդիսանում է հիպոգոնադիզմի  առաջացումը:

Հիպոգոնադիզմը ամորձիների ֆունկցիայի խանգարման  հետևանքով տեստոստերոնի անբավարար արտադրությունն է, որը կարող է դրսևորվել հետևյալ սեռական խանգարումներով՝

-սեռական ցանկության նվազում կամ բացակայություն,
-էրեկցիայի խանգարում՝ թուլություն կամ բացակայություն,
-վաղաժամ կամ ուշացացած սերմնաժայթքում:

Տեստոստերոնը շատ կարոևոր սեռական հորմոն է, որը պատասխանատու է սեռական ցանկության՝ լիբիդոյի առաջացմանը ինչպես տղամարդկանց, այնպես էլ կանանց մոտ:

Բացի այդ, տեստոստերոնի անբավարար մակարդակը ազդում է սպերամտոզոիդների աճի և զարգացման վրա՝ դառնալով անպտղության առաջացման գործոն:

Կանանց սեռական ֆունկցիայի խանգարումներից հանդիպում են՝
-սեռական ցանկության իջեցում կամ բացակայություն,
-սեռական գրգռման և/կամ  հեշտոցի խոնավեցման՝  լյուբրիկացիայի խանգարում,
-օրգազմի թուլացում կամ բացակայություն,
-դաշտանային ֆունկցիայի խանգարումներ՝  ցավոտ դաշտան,  դաշտանի բացակայություն, անպտղություն:

Սեռական դիսֆունկցիայի առաջացման պատճառը միայն հորմոնալ հավասարակշռության խանգարումները չեն: Հոգեհուզական և նյարդային համակարգերի լարվածությունը ևս առաջացնում և խորացնում են խնդիրները՝ ստեղծելով արատավոր օղակ:

- Ինչպե՞ս կանխարգելել նմանատիպ խնդիրների առաջացումը:

Առաջին հերթին ցանկալի է անցնել պրոֆիլակտիկ հետազոտություններ, քանի որ ավելի լավ է կանխարգելել  հիվանդության առաջացումը քան բուժել այն: Խնդրի առկայության դեպքում պետք է գտնվել բժշկի հսկողության ներքո, անհրաժեշտության դեպքում ստանալ համապատասխան բուժում և անցնել դինամիկ հետազոտություններ:

Սեռական խանգարումների առկայության դեպքում  պետք է իրականացվի թիմային աշխատանք՝ սեքսոլոգի և էնդոկրինոլոգի մասնակցությամբ: Բավականին երկար ժամանակ է հարկավոր կարգավորելու վահանագեղձի հորմոնների նորմալ մակարդակը:

Իսկ այդ ընթացքում առաջացած սեռական խնդիրները չկարգավորելու դեպքում  ավելի են արմատավորվելու և տևական ժամանակ պահանջելու վերականգման համար:

Հետևաբար, ցանկալի է լինել հետևողական և չանտեսել սեռական համակարգում առաջացած խնդիրները, քանի որ սեռական առողջությունը ընդհանուր առողջության անբաժանելի մասն է:

Աղբյուր` Փաստինֆո