ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ
Պլան և շոու. Հայաստանի առաջիկա փուլի բնորոշիչները 04/09/2020 12:50 | Վերլուծություններ
1937 թվականը իր ողջ սարսափի մեջ ուներ առանձնահատուկ սարսափելի պահ՝ պլանը։ Ահռելի Խորհրդային պետությանը, բոլոր հանրապետություններին, շրջաններին, մինչև գյուղ, բնագավառ առ բնագավառ իջեցվում էր պլան։ Այսքան ձերբակալություն, այսքան գնդակահարություն, այսքան աքսոր և այլն։
Պլանն իր ողջ հրեշավորությամբ գործունեության հրահանգ ու գաղափարախոսություն էր դատախազության, НКВД-ի և դատարանների համար։ Խնդիրը պլանը կատարելն էր, գերակատարելը՝ ու սա հրեշային մրցակցության ոգի էր ձևավորել՝ ողջ երկրով մեկ։
Ես ունեմ մեծ մտավախություն, որ Հայաստանում քաղաքական իշխանության կողմից անընդհատ կրկնվող «գոհ չեմ իրավապահների արդյունքներից» թեզը դառնալու է այն հրեշավոր մոտիվիացիան, որը դրդելու է իրավապահներին՝ դատախազություն, ՀՔԾ, ԱԱԾ գործել պլանի տրամաբանությամբ։ Ցույց տալ շեֆին, որ պլանը կատարվում է, անցնել իրավունքի, իրականության վրայով։
Շեֆը չի բավարարվում այսքանով, ուրեմն պետք են նորերը։ Նոր ցուցանիշ։ Սա կարող է դառնալ ողբերգություն։
Իսկ ինչ է անհրաժեշտ, որպեսզի այս ցուցանիշները ավելի արդյունավետորեն ապահովվեն։ Պետք է ստեղծել օրենսդրական բազա, որը ոչ միայն հնարավորություն կտա կատարել պլանը, գոհացնել շեֆին, այլև լայն մասաների մոտ կստեղծի սպասելիքներ։
Այդպիսի օրենքների շարքը օրեցօր լրացվում է՝ «Բանկային գաղտնիքի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին օրենքը, «Անշարժ գույքի հարկով հարկման նպատակով անշարժ գույքի շուկայական արժեքին մոտարկված կադատրային գնահատման կարգը սահմանելու մասին» օրենքը, «Ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման մասին օրենքը»... Իսկ հետո այս շարքը կլրացնեն նորերը։
Եվ թեև այս օրենքները կարող են հարմար գործիք լինել պլան իջեցնելու և պլանը գերակատարելու համար, սակայն նրանք պետության համար լուրջ ռիսկեր են ստեղծելու։
Սեփականության ինստիտուտը համակարգաստեղծ տարր է համարվում։ Ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման մասին օրենքով սեփականության ինստիտուտը լուրջ վտանգի տակ կդրվի։ Պետությունը չի լինելու համոզիչ՝ պոտենցիալ ներդրողների հետ հարաբերություններում, չի կարողանալու տալ սեփականության իրավունքի և այլ տիպի երաշխիքներ։ Պատկերացրեք մի իրավիճակ, երբ կառավարությունը մի կողմից փորձի երաշխիքներ տալ ներդրողներին, բայց մյուս կողմից՝ երկրում նախաձեռնի, ըստ էության, սեփականության բոլշևիկյան վերաբաժանում։ Ո՞վ կհավատաա, ո՞վ կվստահի։
Ո՞րն է խնդիրը՝ բռնել, խլել, դուր գալ հասարակության ցածր խավերին, թե աշխատացնել երկիրը, թե կուտակված ռեսուրսները, այդ թվում կասկածելի օրինականությամբ, բերել օրինական դաշտ և աշխատացնել երկրի զարգացման համար։
Մեկ Գոլդեն Փելեսի փոխարեն մենք կարող ենք ունենալ 1000 նմանօրինակ վիճակ, երբ չի գտնվի ոչ գնորդ, ոչ աշխատեցնելու հեռանկար։ Վիրուսը մի օր կանցնի, իսկ հետո ինչ ենք անելու։
Մյուս կողմից այս օրենսդրական ճանապարհով գնալու դեպքում հասարակական մթնոլորտի բաղկացուցիչ մասը կդառնան թշնամանքը, անհանդուրժողականությունը, վրեժը, հանրային հարաբերությունների անկայունությունը։ Մի քանի սերունդ ապրելու է հակամարտության պայմաններում՝ մշտապես հիշելով, թե ով ումից ինչ խլեց և ինչ ստացավ։
Հասարակության մեջ կձևավորվի չհիմնավորված սպասումներ՝ կխլեն հարուստներից, կբաժանեն չունևորներին։ Դա չի խթանի գործարարությունը։ Դա կխթանի սպառողական մտածողության և ծույլ հասարակության ձևավորումը։
Առաջարկվող մեխանիզմները չեն բերելու բյուջեի արագ համալրման։ Պետք չէ խաբել մարդկանց։
Պլանը կատարելու բարձր ցուցանիշ ապահովելու նպատակով ձևավորվելու է իրավապահ համակարգի ծառայողների նոր «կաստա», որտեղ շատերը կձգտեն հայտնվել։ Նրանք մշտապես գտնվելու են քաղաքական իշխանությունների ճնշման տակ՝ բյուջեի արագ համալրման և արագ արդյունքների պահանջով։ Սա բերելու է իրավապահ մարմինների որակի կտրուկ անկման։ Չի բացառվում, որ իրավապահ համակարգը ստանա ինդուլգենցիա՝ «արդյունք՝ ցանկացած գնով» բանաձևով։ Կարծում ենք՝ կարիք չկա սրա հետևանքները մանրամասնելու։
Աշխատանքի այս ուղղությունը և մթնոլորտը կարող են բերել իրավապահ համակարգում կոռուպցիայի կտրուկ աճի, քանի որ սուբյեկտիվության գործոնը չափազանց մեծ է։ Ո՞վ պետք է ստուգի դատախազներին, ոստիկանության, հատուկ ծառայությունների, քննչական մարմինների վերնախավերին կամ էլ՝ այսօր իշխանության մեջ գտնվող բարձրաստիճաններին, որոնց մի մասն աշխատել է նաև նախկինում։ Ձևավորվելու է փակ արդարադատության համակարգ, որի շրջանակներում հիմնական գործընթացները առավելագույնս հեռու են լինելու հանրային վերահսկողությունից։
Օրերս տեղեկատվություն տարածվեց դատախազության կողմից Կոտայքի մարզի առաջին ատյանի դատարան երեք հայց ներկայացնելու վերաբերյալ՝ Ծաղկաձորում հատուկ պահպանվող տարածք հանդիսացող հողամասերի թվով 25 աճուրդ և դրանից հետո կնքված պայմանագրերը, կատարված պետական գրանցումներն առոչինչ ճանաչելու պահանջով: Փաստորեն պրոցեսն արդեն սկսվել է, նույնիսկ առանց ապօրինի գույքի բռնագանձման մասին օրենքի։ Տասը տարի է անցել ու հիմա սկսվել է մի պրոցես, որի հետևանքները խիստ ռիսկային են։ Իսկ եթե մի քանի տարի անց այլ պրոցես սկսվի։
Մեծ հաշվով՝ արդեն իսկ չկա վստահությունը՝ այս նախագծերը նախաձեռնողների հանդեպ, քանի որ երկու տարվա աշխատանքի ընթացքում այդպես էլ որևէ թափանցիկություն չեղավ՝ արդեն իսկ ետ բերված գումարների, դրանց իրավական հիմնավորումների, դրանց տեղաբաշխման, ծախսման որոշումների կայացման շուրջ։
Այս փաթեթի ընդունումը և կիրառումը պետության համար ոչ միայն մեծ ռեպուտացիոն ռիսկեր կստեղծեն, այլ՝ լուրջ ֆինանսական դժվարություններ։ Մեծ թվով գործեր կհասնեն միջազգային դատական ատյաններ և կվերածվեն մեծ ֆինանսական տուգանքների՝ պետության համար։
Արդյունքում մենք չենք ստանա ավելի արդար պետություն և հասարակություն, ավելի ուժեղ իրավապահ համակարգ, տնտեսական հնարավորություններով ավելի մրցունակ պետություն,ավելի հանդուրժող, խաղաղ և փոխհամաձայնության մթնոլորտում ապրող հասարակություն։
«Բացահայտումների պլանի» հոգեբանության մյուս վտանգավոր պրոցեսը լինելու է շոուն։ Քաղաքական իշխանությունը իր օբյեկտիվորեն ընկնող վարկանիշը, դժգոհների, գործազուրկների, սնանկացածների, քաղցածների թվի էական մեծացումը փորձելու է փոխհատուցել շոուով. Սա այսքան է գողացել, տարել, կերել, թալանել։ Պատվիրատուն լինելու է քաղաքական իշխանությունը, կատարողը՝ իրավապահները, հետևանքները ողբերգական. Պետության համար։
Ընդ որում, պատվիրատուն շոուի մեծ և նոր ծավալներ է պահանջելու, իսկ սա բերելու է օրենքի, օրինականության, դատաիրավական նորմերի անտեսմանը, ոտնահարմանը։
Էլինար Վարդանյան
«Այլընտրանքային նախագծեր խումբ»
Հարակից հրապարակումներ`
Տեսանյութեր
04/12/2024 15:02 Մտանք ակումբ, Մովսիսյանն ու Ամիրխանյանը ծեծված ջարդված էին,միլպետը ադրբեջանցիների վայրագության մասինՏեսադարան
05/17/2022 10:49 Ոստիկանությունը բերման է ենթարկել «Դիմադրության» շարժման աղջիկ ցուցարարներին, ովքեր փակել են Երևանի փողոցներըՄամուլ
- 04/23/2024 08:20 Տավուշը պայքարում է, համայնքապետն ԱՄՆ-ում է․ «Հրապարակ»
- 04/23/2024 08:17 Ծիծեռնակաբերդ այցը պաշտոնական այցերի պրոտոկոլային մաս չէ․ ԱԳՆ-ն՝ Ղազախստանի նախագահի այցի մասին․ «Ժողովուրդ»
- 04/23/2024 08:14 Համերգն առանց տեղական «իշխանիկների»․ «Հրապարակ»
- 04/23/2024 08:11 Սահմանազատման երեք տարբերակ է քննարկվել․ «Հրապարակ»
- 04/23/2024 08:07 Իշխանությունը փորձում է պառակտել շարժումը ․ Յուրիկների պակաս չի զգացվում․«Հրապարակ»
- 04/23/2024 07:52 Ժողովրդավարությունը թիվ մեկ «բրենդ» հռչակած կառավարության ղեկավարը չի մեկնաբանել Սամվել Վարդանյանի հանդեպ կատարվածը․ «Ժողովուրդ»
- 04/23/2024 07:48 Գնել Սանոսյանը «գովերգում» է, իսկ իր տեղակալը համարում է միջազգային մեքենայությունների հեղինակ․ «Ժողովուրդ»
ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐ
- 03/31/2019 21:34 ԱԺ են ուղարկվել Պաշտպանի 2018 թվականի տարեկան հաղորդումը և զեկույցը
- 03/21/2019 15:23 Դավիթ Սանասարյանն իր գործունեությամբ չի նպաստել զբաղեցրած պաշտոնի նկատմամբ վստահության եւ հարգանքի ձեւավորմանը. Եզրակացություն
- 12/16/2018 12:49 Մարտի 1-ի 10 զոհերից յուրաքանչյուրն ինչ վնասվածքներից եւ ինչ հանգամանքներում է մահացել՝ ՀՔԾ-ի տարիներ առաջ հրապարակած զեկույցը
- 07/18/2018 12:48 Հրապարակվել է «Մարտի 1-ին» վերաբերող իրավական դիրքորոշում
Հարցազրույց
- 04/22/2024 20:39 Ինչ իմանամ ինչի են ականազերծում, երևի ժողովուրդ շատ է հավաքվել՝ ականազերծում են, որ չգնան թփուտների մեջ թեթևանալու ու պայթեն... Կոռնիձորի Արո
- 04/01/2024 20:09 Թուրքիայի ՏԻՄ ընտրություններն այդ երկրի ներքաղաքական կյանքի կարևոր ջրբաժանն է, Էրդողանի ժառանգներն են կրելու պայքարի դժվարությունները. Մելքոնյան
- 03/09/2024 11:02 ԱՄՆ հետ ունենք ռազմավարական երկխոսություն, որի շրջանակներում ուսումնասիրում ենք նոր ուղղություններ. Միրզոյան
- 03/04/2024 15:56 Ալիևը և իր վարչակազմը ընդմիշտ կմնան վախի մեջ, հայ զինվորականը չի համակերպվելու ունեցած կորուստների հետ․ Դավիթ Տոնոյան
Մեկնաբանություն
- 04/20/2024 20:35 Մի տարբերություն էլ կա Հայաստանի ու Վրաստանի միջև՝ Վրաստանում ինքնիշխանությունն աճուրդի հանած Սահակաշվիլին բանտում է, Փաշինյանը՝ դեռ ոչ. Թևանյան
- 04/20/2024 18:25 Ե՞րբ է Ադրբեջանը նախատեսում տիրանալ Տավուշի տարածքներին, և ի՞նչ պետք է իմանանք մենք՝ կանխելու համար. Հոխիկյան
- 04/20/2024 16:43 Տիգրան Համասյանին և համերգին կազմակերպիչներին առաջարկում եմ դադարեցնել համերգը. Իշխանյան
- 04/20/2024 14:40 Մինչև Միջանցք տալն անվանափոխվելու են Երևանի թաղամասերի անունները. Դանիելյան
Արխիվ
Արտակարգ պատահարներ
- 04/23/2024 10:46 Օշական գյուղում ավտոմեքենան բախվել է տներից մեկի դարպասին. կա վիրավոր
- 04/23/2024 10:41 Հրդեհ Հրազդանի կիրճում. այրվել է 2 վագոն-տնակ
- 04/23/2024 00:34 Չարենցավանում անչափահասների միջև տեղի ունեցած վիճաբանությունը վերածվել է ծեծկռտուքի. կա վիրավոր
- 04/22/2024 23:30 Նուբարաշեն 11-րդ փողոցի երկու տներում հրդեհ է բռնկվել
ԸՍՏ ՕՐԵՆՔԻ
- 03/08/2024 15:00 Զազրելի դեպք Հայաստանում. սեռական բռնության է ենթարկվել 2 տարեկան երեխա. մասնագետը մանրամասնում է՝ ինչպես պաշտպանել երեխաներին (տեսանյութ)
- 01/13/2024 20:29 Տեր Թոդիկի մեթոդները վաղուց չեն գործում. դաստիարակության ու բռնության նուրբ սահմանը (տեսանյութ)
- 01/13/2022 17:55 Ինչքա՞ն է կազմում երեխայի ծննդյան կապակցությամբ տրվող նպաստը
- 05/02/2021 17:57 Կարեւոր է իմանալ. Կարմիր գծերի համար տուգանելիս` տեղում արձանագրության կազմումն այլևս պարտադիր չէ
Անցուդարձ
- 04/23/2024 00:43 Նորածին դստերը անտառում թողած կնոջը դատապարտել են 40 տարի անց
- 04/21/2024 22:49 Կինը հոր օգնությամբ վրեժ է լուծել դավաճան զուգընկերոջից
- 04/19/2024 23:53 Հայտնել են երջանիկ կյանքի համար սեքսի իդեալական հաճախականությունը
- 04/19/2024 22:52 Ծնողները դստեր ննջասենյակում հայտնաբերել են մանկապիղծի թաքնված տեսախցիկը
Հետաքրքիր է իմանալ
- 04/16/2024 18:04 Տիեզերական աղբն ընկել է Երկրի վրա ու ծակել տան տանիքը
- 04/15/2024 18:24 Հայտնաբերվել են մոլորակի ամենաառաջին մարդկանց մնացորդները, որոնք 1,86 միլիոն տարվա վաղեմություն ունեն
- 04/04/2024 19:00 Ծերացման դեմ պայքարում հետազոտողները նոր բացահայտում են արել
- 04/03/2024 16:05 Կինը երկվորյակներ է լույս աշխարհ բերել 22 օրվա տարբերությամբ