Փաստ ինֆո

Պատմությունը ցույց է տալիս, որ կրիմինալի և քրեական հեղինակությունների դեմ հայտարարված պայքարի ժամանակներին ամենից ավելի են հատուկ սպանությունները: Այդպիսի  մի շրջան էր  90-ականների սկիզբը, երբ ՆԳ ամենազոր  նախարար Վանո Սիրադեղյանի ձեռքը ամենուր և ամենին հասնում էր: 90-ականների սպանություններն  իրականացվում էին հենց քրեական հեղինակությունների և գողականության դեմ պայքարի դրոշի ներքո: Այս ճանապարհին ենք նաև այսօր, երբ կրկին ունենք կրիմինալի և քրեական աշխարհի դեմ հայտարարված պայքար, բայց զուգահեռաբար՝ իրավապահ համակարգի կարևոր դեմքերի առնվազն՝ բռնի մահեր…

90-ականների Հայաստանում եղավ մի շրջան, երբ մարդիկ արդեն չէին հասցնում արձագանքել հերթական սպանությանը: Հանրությունը դժվարությամբ  հասցնում էր արձագանքել պաշտոնյաների և հասարակական-քաղաքական ու տնտեսական գործիչների, հանցավոր աշխարհի ներկայացուցիչների իրար հաջորդող սպանություններին: ՈՒ եթե սկզբում այս կարգի սպանությունները  մարդկանց մեջ առաջացնում էին սաստիկ հետաքրքրություն, ապա աստիճանաբար այդ սպանությունները վերածվեցին վիճակագրության:

Հիմա ո՞վ է հիշում 90-ականներին այդպես էլ չբացահայտված՝ «Մալենկովի գործը»: Շատերը, հատկապես, նոր սերունդը, չգիտեն էլ ո՞վ է Մալենկովը, ինչու՞ նրան սպանեցին:

Ինձ խփելու են, բայց միայն թիկունքից, դիմացից չեն կարող

Մահվանից 15 օր առաջ եղբորն ասված այս խոսքերի հեղինակ Մալենկովի հուղարկավորությունը, որ տեղի ունեցավ 1993 թվականի մարտի 8-ին, Երևանի երկաթուղային կայարանին հարող հատվածում, թերևս, անկախությունից հետո Երևանում տեղի ունեցած ամենամեծաշուք թաղումներից մեկն էր:

Ժամանակի մամուլը վկայում է, որ առավոտից կայարանին հարող բոլոր փողոցները փակված էին, կանգնած էր տրանսպորտը, չէին գործում առևտրի կետերը: Սգո ժապավեններով և ծաղկեպսակներով զարդարված մի քանի տասնյակ սպիտակ «Նիվա»-ներ երկար շարք էին կազմել: Հանգուցյալի տան մոտ հավաքված էր մարդկանց հսկայական բազմություն: Շքեղ մեքենաներից դուրս եկող ոտքից գլուխ սև հագած, ինքնավստահ   դեմքերով տղամարդիկ՝ շրջապատված ամրակազմ երիտասարդներով, ուղևորվում էին դեպի մուտք: Հավաքվածները, կարծես հրամանով, իսկույն հետ էին քաշվում՝ միջանցք բացելով նրանց համար: Մայրաքաղաքի հանցավոր աշխարհը հրաժեշտ էր տալիս իր, թերևս, ամենահայտնի «հեղինակություններից» մեկին, մի քանի օր առաջ սեփական մեքենայում ավտոմատային կրակահերթով գնդակահարված հանրահայտ Մալենկովին:

Արխիվային տեղեկություններ

Գեորգի Արշակի Տոնոյանը ծնվել է 1955 թվականին, Երևանում: Ավարտել է թիվ 114 միջնակարգ դպրոցը: Երբեք ոչ մի տեղ չի աշխատել: Մի քանի անգամ դատված Տոնոյանը մեծ հեղինակություն է վայելել քրեական աշխարհում և հայտնի է եղել Մալենկով մականունով / ԽՍՀՄ պետական և կուսակցական գործիչ, ԽՄԿԿ ԿԿ քաղբյուրոյի անդամ Գեորգի Մալենկովի  անվանակից լինելու համար/ ...: Գերազանց տիրապետել է հրազենին: Վերահսկել է մայրաքաղքաի երկաթուղային կայարանի մերձակա տարածքը՝ շրջակա բոլոր օբյեկտներով՝ սնունդ, առևտուր, բենզալցակայաններ, և այլն… Ամուսնացած է, ունի 3 երեխա:

Մալենկովը կանխազգացել է իր մահը: Իր դեմ պատրաստվող հնարավոր մահափորձի մասին խոսել էր եղբոր և կնոջ հետ, ընկերների շրջապատում: Ամենից շատ վախենում էր թիկունքից արձակված կրակոցից: Իր խոսքերը, թե՝ ապեր, ինձ խփելու են, բայց ոչ դիմացից, այլ հետևիցս, մարգարեական եղան, 1993 թվականի մարտի 5-ին, ժամը՝ 20-ի սահմաններում, երբ կանգնեցնում էր մեքենան ավտոտնակում, ավտոմատային կրակահերթը հարվածեց նրա թիկունքին: Մահը վրա հասավ հիվանդանոցի ճանապարհին:

ՈՒ՞մ էր դա ձեռնտու

Ո՞վ ընդունեց այդ որոշումը, ու՞մ էր դա ձեռնտու: Մալենկովի սպանությունից երկու ամիս անց սպանվեց հայկական երկաթուղու պետ Համբարձում Ղանդիլյանը, համալրելով չբացահայտված սպանությունների շարանը: Դեռ այն թվականներին մամուլում բազմաթիվ անդրադարձներ եղան այն համատեքստում, որ Մալենկովի սպանությունը նախերգանք հանդիսացավ Ղանդիլյանին վերացնելու գործում: Քրեական աշխարհի պարագլխի և հանրապետության բարձրաստիճան պաշտոնյանեիից մեկի միջև, պարզվում է, գոյություն ունեին սերտ կապեր: Բազմաթիվ տնտեսական բնույթի «ռազբիրատներում » հատկապես Մալենկովն էր ներկայացնում Ղանդիլյանի շահերը: Տեղեկություններ կային որ Մալենկովի մարդիկ ապահովում էին նաև Ղանդիլյանի անձնական անվտանգությունը: Փոխարենը՝ Ղանդիլյանի երաշխավորությամբ Մալենկովը կարողացել էր մտնել բենզինի մաֆիայի մեջ, կազմել նրա մասը: Ղանդիլյանին վերացնելը, քանի դեռ նրա կողքին էր Մալենկովը, ինչ խոսք, բավականին վտանգավոր էր: Մանավանդ, վերջինս  էությամբ համարձակ էր  և վճռական, բացի այդ, նրա տրամադրության տակ գործում էին մի քանի լավ զինված ջոկատներ, ինչը նշանակում էր՝ ընկերոջ մահից հետո Մալենկովը ոմանց համար կարող էր ահավոր վտանգավոր լինել: Մահացու վտանգավոր: Իսկ դա նշանակում է՝ հարկ էր նախևառաջ ազատվել Մալենկով մականունով հզոր խոչընդոտից: Մալենկովը պետք է մահանար:

Ի վերջո, վերը նշվածից բացի նա վերահսկում էր երկաթուղային կայարանի ողջ շրջակայքը՝ այնտեղ տեղակայված բազմաթիվ օբյեկտներով հանդերձ, որոնք, բնականաբար, լինելով կամային և ուժեղ, ոչ մի կերպ չէր չէր համաձայնի կիսել իր եկամուտները: Ընդ որում, այն չէր զիջի նաև ներքին գործերի համակարգի հետ, իսկ դա, անշուշտ, լրջագույն հետևանքներով հղի էր, և հենց այս հանգամանքների համադրությունն էր, որ վճռական եղավ Մալենկովի ճակատագրի համար:

Մալենկովի, նույն ինքը՝ Գեորգի Տոնոյանի գործը մինչ օրս բացահայտված չէ: Ինչպես 90-ականների բազմաթիվ այլ հնչեղ սպանություններ, այն այսօր էլ չբացահայտված սպանությունների ցանկում է… Ինչու՞…

Հետաքննությունը ակտիվ ընթանում էր, հետո՝ սառեցվեց

Պարզվում է, սկզբնական շրջանում բավական արագ և հաջողությամբ  Էրեբունու շրջանի ոստիկանությունը և դատախազությունը ձեռնմուխ էին եղել սպանության բացահայտման գործին, ավելին, նրանց հասկանալի պատճառներով օգնում էր նաև քրեական աշխարհը: Ըստ ժամանակի մամուլի հրապարակումների՝ հանցագործության բացահայտմանը հաշված օրեր էին մնում, երբ այն ժամանակ՝  ՀՀ գլխավոր դատախազի 1-ին տեղակալ Միքայել Գրիգորյանի կարգադրությամբ քրգործն անսպասելիորեն փոխանցվում է հանրապետության դատախազության վարույթ: Որտեղ և այն  սառեցվում է: Որոշ ժամանակ անց ներքին գործերի նախարարի հրամանով այլ աշխատանքի է տեղափոխվում Էրեբունու այն ժամանակվա ՆԳ բաժնի պետը:

Ասել է, թե՝ հետքերն իսպառ կորցնելու շահառուներն էին գործել…

Սպանողն ու սպանվողը՝ խրախճանքի սեղանի շուրջ

Ի վերջո, գաղտնիք չենք բացահայտում՝ ցանկացած երկրի ոստիկանություն միշտ էլ որոշակի հարաբերությունների մեջ է մտնում քրեական աշխարհի և նրա առանձին ներկայացուցիչների հետ: Հակառակ դեպքում  բազմաթիվ վտանգավոր հանցագործություններ ուղղակի անհնար կլիներ կանխել: Այս դեպքն էլ  վերը նշված հարաբերությունների շրջանակում  կարելի է դիտարկեր:

25-26 տարի առաջ հայաստանյան մամուլն Մալենկովի գործի շրջանակում անդրադարձել է այն փաստին, որ Մալենկովն իր մահվանից մի քանի ամիս առաջ մասնակցել է նույն գլխավոր դատախազի 1-ին տեղակալ Գրիգորյանի որդու հարսանեկան խնջույքին: Այսինքն, նույն սեղանի շուրջ  են նստած եղել, կերել-խմել, բաժակ բարձրացրել իրավապահ ոլորտի բարձրաստիճանը և քրեական հեղինակության ներկայացուցիչը: Այլ կերպ ասած՝ սպանվողն ու սպանելու հրաման տվողը:

Հարցը հրապարակախոսական է,  քանի որ այն առկախ է մնալու՝ իսկ այսօր, ներկա Հայաստանում իրերի վիճակը շա՞տ տարբեր է: Մի՞թե նույնը չէ:  Իհարկե, նույնն չէ, այսօր  ավելի վատ է, քանի որ ազգը ապաբարոյականացնող  նախկին մուտացիաներին  այսօր նորերն են ավելացել: Առավել վտանգավոր և գլոբալիստական ուժերին ծառայող…

Լուսանկարը՝ արխիվային

Աղբյուր` Փաստինֆո