Փաստ ինֆո

Այսօր ստեղծվել է մի իրավիճակ, երբ երկրի ղեկավարի կամոք հասարակությունը բաժանվել է երկու բևեռների և քանի գնում իշխանությունը խորացնում է բևեռացվածությունը:

Երկիրն առաջ շարժելու, օրինականության դաշտ տեղափոխելու  սպասելիքների բացակայության պայմաններում միակ ինստիտուցիոնալ կառույցը մնացել է դատականը, որի համար, ըստ իս, պրոֆեսիոնալիզմի համատեքստում  այսօր, բարդություններով հանդերձ,  գործունեության  ամենաարդյունավետ ժամանակը կարելի է համարել: Եվ դրա օրինակը տալիս է Սահմանադրական դատարանը՝ շարունակելով իր գործունեությունը՝ օրենքի տառին հավատարիմ լինելով: Իհարկե, այն բնականոն չի կարելի համարել, քանի որ այդ գործունեությունն իրականացում է բարոյահոգեբանական մեծ ճնշումների տակ, սակայն ՍԴ-ն շարունակում է գործել սահմանադրորեն իրեն վերապահված լիազորությունների շրջանակում:

Բայց  ՍԴ-ից զատ մենք ականատեսն ենք նաև էքստրեմալ իրավիճակում հայտնված դատական եռաստիճան համակարգի գործունեությանը, որի տարբեր աստիճաններում իրենց գործառույթն իրականացնող դատավորների անկախության վերաբերյալ բևեռացված հանրությունը նույնպիսի բևեռացված տեսակետներ ունի:

 Տեսեք,  հանրությանը հղում անելով տարբեր շրջանակներ այսօր հաճախ են սիրում կրկնել, թե դատական համակարգի հանդեպ վստահություն չկա, քանի որ այն նախկինից է ժառանգվել: Ներողություն, այդ դեպքում իրենց  վիճահարույց խնդիրների համար հանրության ներկայացուցիչներն ի՞նչու են դիմում դատարան: Նշանակում է, այնուամենայնիվ,  հույս ունեն, թե դատարանը  արդար որոշում կկայացնի: Իհարկե, դատապրոցեսի երկու կողմերը կայացված  վճիռը գնահատելիս դժվար թե օբյեկտիվ կարողանան լինել: ՈՒր մնաց, երբ գործ ունենք հանրային հնչեղություն ունեցող և քաղաքական դեմքերին վերաբերող դատապրոցեսների հետ:

Տարիներ շարունակ տիրապետող է եղել մի  մտայնություն, ըստ որի դատական համակարգը օրվա իշխանության կցորդն է: Ինչ խոսք, հենց այս օրերին  նման տեսակետը մերժող դեպքեր ևս ունեցանք. բոլորիս աչքի առաջ, իշխանության լրջագույն ճնշումների պարագայում անգամ, դատավորներ գտնվեցին,  որ ոչ իշխանահաճո որոշումներ կայացրեցին՝ հենվելով բացառապես օրենքի վրա:

Նախօրեին, Փաստինֆոյին տված հարցազրույցի մեջ    դատավարների նկատմամբ առկա ճնշումների մասին  խոսելով ԲԴԽ նախագահ Ռուբեն Վարդազարյանը վկայում  է, որ  դատավորներն այսօր նույն հրետանու տակ են ինչպես քաղաքական իշխանության կողմից, այնպես էլ՝ ընդդիմադիրների կողմից: Նրա գնահատմամբ՝  միշտ  էլ գործադիրը և օրենսդիրը փորձում են դատական իշխանությունը քաշել իր տակ, ազդեցություն ունենալ, իսկ դատավորները միշտ պայքարում են դրա դեմ։ «Միշտ փորձելու են մեզ վրա ճնշում իրականացնել, որպեսզի գործադիրի և օրենսդիրի համար հաճելի դատական ակտեր կայացվեն, իսկ մենք փորձելու ենք միշտ ասել՝ մենք անկախ ենք և մեր դատական ակտերը կայացնելու ենք բացառապես ղեկավարվելով օրենքով և իրավունքի գերակայության սկզբունքով»։

Այն, որ առկա ճնշումների մասին բարձրաձայնում է անգամ  Ռուբեն Վարդազարյանը, իսկ մինչ այդ  այս մասին պարբերաբար խոսել են  այլ դատավորներ՝ Վազգեն Ռշտունին, Ալեքսանդր  Ազարյանը, չի՞ նշանակում, որ սա կարևոր ազդակ պիտի դառնա ներկա իշխանությունների համար: Այսինքն, հասարակությունը  սևի ու սպիտակի բաժանելուց հետո  իշխանությունը նույն մտայնությամբ արդարադատությա՞ն  ոլորտն է ցանկանում  է մերոնք-ձերոնքի բաժանել:

Իսկ որ ավելի վտանգավոր է՝ այդ մտայնությունները պրոյեկտվում են նաև ԲԴԽ նախագահի խոսքում՝ դատավորներին  պայմանականորեն  բաժանելով երկու խմբի՝ սևի ու սպիտակի, իշխանահաճո դատավորների և հակառակը, և ըստ էության,  այսպիսով սորտավորելով դատավորներին: Իրականում, ի՞նչ մեսիջ է փոխանցում  ԲԴԽ նախագահ Ռուբեն Վարդազարյանը դատավորներին, երբ ասում է՝ « իշխանությունը ցանկանում է, որ մեր բոլոր դատավորները լինեն Արմեն Դանիելյանի և Աննա Դանիբեկյանի նման»: Այսինքն, ինչպիսի՞ն լինեն, իշխանության քիմքին հաճո որոշումներ կայացնո՞ղ… Ի՞նչ է սա՝ ուղղորդու՞մ…

Իհարկե,  հեճուկս վերը նշված երկու դատավորների,  նա բերում է նաև դատավորներ Ալեքսանդր Ազարյանի և Դավիթ Գրիգորյանի օրինակը, որոնք ոչ իշխանահաճո որոշումներ են կայացրել:

Իսկ իրականում դատական համակարգը միանշանակ կերպով պիտի զերծ մնա այս կամ այն   «կողմ» լինելու մտայնություններին տուրք տալուց անգամ:

Դատական համակարգն անկախ պիտի լինի՝ գործելով  օրենքով, իրավունքի գերակայության սկզբունքով, ներքին համոզմամբ։ Մենք այսօր դա ունե՞նք։

Հեղինակ՝ Անահիտ Եսայան

Աղբյուր` Փաստինֆո