ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ
Դատավորների եւ քննիչների ծանրաբեռնվածությունն էապես կնվազի. Մի շարք միջնորդությունների քննարկման համար դատական նիստ հրավիրելը այլեւս պարտադիր չի լինի 11/22/2019 16:54 | Հարցազրույց
ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքում օրերս կատարվեցին մի շարք էական փոփոխություններ, որով ոչ պարտադիր համարվեց մինչդատական վարույթի ընթացքում որոշակի քննչական գործողությունների վերաբերյալ դատարան ներկայացվող միջնորդությունների քննարկման ժամանակ քննիչի մասնակցությունը։ Այսինքն՝ դատարանը դրանք կարող է քննարկել միանձնյա՝ առանց նիստ հրավիրելու։ Օրենսդրական նոր կարգավորումների վերաբերյալ «Փաստինֆո»-ի հարցերին է պատասխանում իրավաբանական գիտությունների դոկտոր, ՀՀ ՔԿ նախագահի նախկին տեղակալ Արթուր Ղամբարյանը։
- Օրերս ՀՀ ԱԺ-ն երկրորդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունեց ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություններ, լրացումներ կատարելու մասին օրինագիծը, որով պարտադիր չի համարվում նամակագրության, փոստային, հեռագրական և այլ հաղորդումների վրա կալանք դնելու, հեռախոսային խոսակցությունները լսելու, բնակարանի խուզարկության միջնորդությունների քննարկման ժամանակ քննիչի մասնակցությունը։ Որքանով տեղյակ ենք՝ նախագծի մշակման գործում մեծ է հատկապես Ձեր դերակատարությունը, ինչու եք կարծում, որ այդ միջնորդությունների քննարկման ժամանակ քննիչի մասնակցությունը պարտադիր չպետք է լինի։
- ՀՀ քր. դատ. օր–ի փոփոխությունները նախաձեռնել է ՀՀ քննչական կոմիտեն՝ դեռ երկու տարի առաջ, երբ ՔԿ նախագահն էր Աղվան Հովսեփյանը։
Այս նախաձեռնության հիմնական առիթ հանդիսացավ ՀՀ դատական նոր օրենսգրքի ընդունումը, որի համաձայն՝ մինչդատական վարույթի նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնում են միայն քրեական մասնագիտացում ունեցող դատավորները, ինչն առաջացնում էր կազմակերպչական բնույթի խնդիրներ, որոնք էապես բացասական են ազդում նախաքննության կազմակերպման ընդհանուր վիճակի և ժամկետների պահպանման վրա: Օրինակ՝ Արագածոտնի մարզում նախատեսված են քրեական մասնագիտացում ունեցող 2 դատավորներ, որոնցից մեկը գործում է Արագածոտնի մարզի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանի Աշտարակի նստավայրում, իսկ մյուսը' Ապարանի: Թալինի քննչական բաժնում քննվող քրեական գործերով վերոնշյալ միջնորդությունների քննարկման համար քննիչը Թալինից կամ կալանքի տակ գտնվող մեղադրյալը՝ համապատասխան քրեակատարողական հիմնարկից, տեղափոխվում են Ապարան կամ լավագույն դեպքում Աշտարակ քաղաք, ընդ որում՝ առաջինի դեպքում քննիչն անցնում է շուրջ 100 կմ, իսկ մյուս դեպքում՝ 60 կմ տարածություն:
Երևան քաղաքի դատարանի ստեղծմամբ, և մինչդատական վարույթի նկատմամբ դատական վերահսկողությունը բացառապես քրեական մասնագիտացում ունեցող դատավորներին վերապահելու կարգավորման պարագայում խիստ ծանրաբեռնվածություն է առաջացրել նաև Երևան քաղաքի դատարանի դատավորների մոտ, իսկ` քննիչները և փաստաբանները ժամերով սպասում են իրենց դատական նիստին։
- Ընդունված փոփոխությունները ինչ հիմնական խնդիրներ է լուծում։
- Նախագծով լուծվում են հետևյալ երեք հարցերը՝
Նախ՝ քննիչի կողմից դատարան միջնորդություններ ներկայացնելու դեպքում դատախազին պարտադիր իրազեկելու կարգավորումները։ Օրենքով սահմանված է, որ Հետաքննության մարմինը, քննիչը միջնորդություն հարուցելու որոշման պատճենն ուղարկում է հսկող դատախազին:
Երկրորդ՝ դատավարական հարկադրանքի միջնորդությունները դատախազին և դատարան էլեկտրոնային եղանակով ուղարկելու կարգավորումը: Այս նորմը կարծում եմ ուշացած նորմ է, քանի որ տեղեկատվական հասարակությունում նման կարգերը պետք է վաղուց ներդրվեին: Քրեական գործերով փաստաթղթաշրջանառությունը պարզեցնելու և քննիչի աշխատանքային ծանրաբեռնվածությունը թեթևացնելու նպատակով օրենքով սահմանվել է, որ դատավարական հարկադրանքի միջոց կիրառելու մասին միջնորդություն հարուցելու որոշումը (պատճենը) դատարան եւ հսկող դատախազին կարող է ուղարկել էլեկտրոնային եղանակով:
Երրորդ՝ քննչական գործողություններ և օպերատիվ-հետախուզական միջոցառումներ անցկացնելու թույլտվություն ստանալու վերաբերյալ միջնորդությունների քննությունը գրավոր ընթացակարգով, այսինքն՝ առանց դատական նիստի հրավիրելու: Նախկին իրավակարգավորման պայմաններում նամակագրության, փոստային, հեռագրական և այլ հաղորդումների վրա կալանք դնելու, հեռախոսային խոսակցությունները լսելու, բնակարանի խուզարկության միջնորդությունների քննարկվում էր բանավոր ընթացակարգով՝ դատական նիստին քննիչի մասնակցությամբ: Գործնականում առավել հաճախ այս միջնորդությունների քննությունը՝ դատական նիստ հրավիրելով և քննիչի մասնակցությունն ապահովելով, ինքնանպատակ էր, քանի որ քննիչը միջնորդության մեջ և դրան կցված նյութերում ներկայացնում է միջնորդության բոլոր հնարավոր հիմնավորումները, որի պայմաններում դատական նիստ հրավիրելը և քննիչի մասնակցությունը դառնում էր ձևական։ Գործող կարգավորումներն ինչպես դատարանների, այնպես էլ քննիչների համար ստեղծում են ավելորդ ծանրաբեռնվածություն և աշխատանքի կազմակերպումը դարձնում են ոչ արդյունավետ: Յուրաքանչյուր անգամ դատավորը նման նիստ հրավիրելու համար նվազագույնը ծախսում էր 20 րոպե: Եթե այս ժամանակը բազմապատկեք դատարան ներկայացված միջնորդությունների քանակի վրա, պարզ կլինի, թե դատավորները ինչ ծավալի ժամանակային ռեսուրս էին վատնում այդ ձևական գործընթացը կազմակերպելու համար:
Միջնորդության քննարկմանը քննիչի` բոլոր դեպքերի համար պարտադիր մասնակցություն նախատեսելն ընդունելի չէ նաև այն տեսանկյունից, որ այս տեսակի միջնորդությունները քննարկվում են մյուս կողմի բացակայության պայմաններում։
Նոր կարգավորմամբ՝ օրենսդիրը վերացրել է քննչական գործողություններ կատարելու թույլտվություն ստանալու միջնորդությունները պարտադիր դատական նիստի ձևաչափով կարգավորումը: Միևնույն ժամանակ օրենքով սահմանված է, որ դատական նիստ կարող է հրավիրվել դատարանի պահանջով կամ միջնորդություն ներկայացրած պաշտոնատար անձի կամ դատախազի նախաձեռնությամբ , որի դեպքում միջնորդություն ներկայացրած պաշտոնատար անձը կամ նրա ներկայացուցիչը կամ դատախազը մասնակցում են դատական նիստին:
- Պարոն Ղամբարյան, քրեական դատավարության գործող օրենսգրքով նախատեսված է, որ դատախազը նույնպես կարող է միջնորդություն ներկայացնել՝ քննչական գործողություններ կատարելու թույլտվություն ստանալու վերաբերյալ: Այս լիազորությունը արդյո՞ք համապատասխանում է ՀՀ Սահմանադրությանը:
- Նախագծի սկզբնական տարբերակով առաջարկվում էր վերացնել դատախազի այն լիազորությունը, ըստ որի նա իրավասու էր քննիչից անկախ միջնորդություն ներկայացներ դատարան՝ նամակագրության, փոստային, հեռագրական և այլ հաղորդումների վրա կալանք դնելու, հեռախոսային խոսակցությունները լսելու, բնակարանի խուզարկության թույլտվություն ստանալու վերաբերյալ: Մեր կարծիքով՝ դատախազության նման լիազորություններն հակասահմանադրական են: Քրեական դատավարության սուբյեկտների գործառույթները պետք է հստակ տարանջատված լինեն։ Ասվածը վերաբերում է հատկապես քրեական վարույթի հանրային մասնակիցներից` դատախազի և քննիչի գործառույթների տարանջատմանը։ Դատախազը, որպես հսկողության սուբյեկտ, հետևում է հետաքննության մարմնի և քննիչի` ապացույցների հավաքման գործընթացի օրինականությանը։ Դատախազը չի կարող իրականացնել քննության գործառույթից բխող բացահայտ կամ լատենտային որևէ լիազորություն։ Հակառակ մոտեցումը կհանգեցնի տարբեր պետական մարմինների` կրկնվող լիազորությունների առկայությանը և կառաջացնի կոնֆլիկտային իրավիճակներ։
Քննչական գործողություններ կատարելու վերաբերյալ դատարան միջնորդություն ներկայացնելը հետապնդում է ապացույցներ հավաքելու նպատակ, ուստի այս գործողությունն ընդգրկվում է քննության գործառույթի մեջ, որի նկատմամբ պետք է առկա լինի դատախազական հսկողություն։ Մինչդեռ, օրենսդիրը պահպանել է դատախազի կողմից քննչական գործողություններ կատարելու նպատակով միջնորդություն ներկայացնելու դատախազի լիազորությունը, որը դուրս է դատախազության սահմանադրական լիազորություններից։ Քննչական գործողություններ կատարելու նպատակով դատախազի կողմից դատարան միջնորդություն ներկայացնելու կարգավորումը չի համապատասխանում նաև ՀՀ–ում քրեադատավարական զարգացման ռազմավարությունից։ Այսպես` ՀՀ քր. դատ. օր–ի նախագծում նախատեսված չէ դատախազի կողմից քննչական գործողություններ կատարելու վերաբերյալ դատարան միջնորդություն ներկայացնելու լիազորություն։ ՀՀ քր. դատ. օր–ի նախագծի 38–րդ հոդվածի համաձայն՝ դատախազը իրավասու է սույն օրենսգրքով սահմանված դեպքերում հետ վերցնել քննիչի՝ դատարան ներկայացրած միջնորդությունը կամ մասնակցել դատական երաշխիքների վարույթին։ Նույն նախագծի 299–րդ հոդվածում ուղղակի սահմանված է, որ ապացուցողական գործողություններ կատարելու միջնորդությունը դատարան է ներկայացվում քննիչի կողմից:
Հատկանշական է նաև ՀՀ դատարանների դիրքորոշումն այս հարցի վերաբերյալ՝ Եվ առաջին ատյանի դատարանը և վերաքննիչ դատարանը համապատասխանաբար թիվ ԵԴ/0018/09/18 և ԵԴ/0031/09/18 գործերով դիրքորոշում են հայտնել այն մասին, որ առկա կարգավորումներն իրավաչափ չեն քննիչի և դատախազի գործառույթների տարանջատման տեսանկյունից։
Հարակից հրապարակումներ`
Տեսանյութեր
02/29/2024 15:35 Ադրբեջանցի զինված դիվերսանտը ներխուժել է ՀՀ տարածք ու ձերբակալվելՏեսադարան
05/17/2022 10:49 Ոստիկանությունը բերման է ենթարկել «Դիմադրության» շարժման աղջիկ ցուցարարներին, ովքեր փակել են Երևանի փողոցներըՄամուլ
- 03/19/2024 08:34 Գուրգեն Արսենյանը չի ճանաչում իր գրասենյակի մոտ պայթուցիկ տեղադրելու գործով կալանավորվածներին․ մանրամասներ հարցաքննությունից․ «Ժողովուրդ»
- 03/19/2024 08:32 Վարչապետի եւ ԱԺ նախագահի եղբայրները բիզնեսմեններ են. Փաշինյանը խաբել է. մաս 184. «Ժողովուրդ»
- 03/19/2024 08:20 Հանրահավաքը կպառակտի՞, թե՞ կմիավորի․ «Հրապարակ»
- 03/19/2024 08:18 Ինչ է քննարկվել ՔՊ խմբակցության փակ նիստում․ «Հրապարակ»
- 03/19/2024 08:14 Ներքին գործերի նախարարությունը 89 հատ թանկարժեք ժամացույց է գնել․«Հրապարակ»
- 03/19/2024 08:11 ՀՀ իշխանությունները չեն պատրաստվում խզել ՌԴ-ի հետ որեւէ միջպետական պայմանագիր․«Հրապարակ»
- 03/19/2024 08:05 Մոտ 5 միլիոն դրամ՝ օրացույցների և օրագրերի համար․ ԱԺ անհիմն գնումները 2024-ի առաջին եռամսյակում. «Ժողովուրդ»
ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐ
- 03/31/2019 21:34 ԱԺ են ուղարկվել Պաշտպանի 2018 թվականի տարեկան հաղորդումը և զեկույցը
- 03/21/2019 15:23 Դավիթ Սանասարյանն իր գործունեությամբ չի նպաստել զբաղեցրած պաշտոնի նկատմամբ վստահության եւ հարգանքի ձեւավորմանը. Եզրակացություն
- 12/16/2018 12:49 Մարտի 1-ի 10 զոհերից յուրաքանչյուրն ինչ վնասվածքներից եւ ինչ հանգամանքներում է մահացել՝ ՀՔԾ-ի տարիներ առաջ հրապարակած զեկույցը
- 07/18/2018 12:48 Հրապարակվել է «Մարտի 1-ին» վերաբերող իրավական դիրքորոշում
Հարցազրույց
- 03/09/2024 11:02 ԱՄՆ հետ ունենք ռազմավարական երկխոսություն, որի շրջանակներում ուսումնասիրում ենք նոր ուղղություններ. Միրզոյան
- 03/04/2024 15:56 Ալիևը և իր վարչակազմը ընդմիշտ կմնան վախի մեջ, հայ զինվորականը չի համակերպվելու ունեցած կորուստների հետ․ Դավիթ Տոնոյան
- 02/17/2024 19:12 ԲԴԽ-ի մեսիջը հստակ էր. ցուցումները չկատարող դատավորները կքարկոծվեն հրապարակայնորեն. Նախշքարյան (տեսանյութ)
- 02/13/2024 21:42 Ադրբեջանը խուսափելու է իրական բանակցային գործընթացից. որոշակի հանձնառություններ է ստանձնել՝ Իրանի դեմ կատարելու, որոնք իրականացնելու ցանկություն այս պահին չունի. Ձյունիկ Աղաջանյան
Մեկնաբանություն
- 03/19/2024 12:55 Փաստացի, այսօր Հայաստանին և հայ ժողովրդին պատերազմով սպառնում են երկու հոգի՝ Իլհամ Ալիևը և Նիկոլ Փաշինյանը. ադրբեջանագետ
- 03/18/2024 18:06 Լինելով թերուս և կիսագրագետ՝ Փաշինյանը դասակարգային ատելություն ունի գրագիտության և կրթության նկատմամբ. Լևոն Զուրաբյան
- 03/18/2024 10:50 Թույլ չեմ տալու քաղաքը այլանդակել. Ավինյանը՝ անօրինական սրճարանների ու շինությունների մասին
- 03/17/2024 15:18 Ալեն Սիմոնյանն ուզում էր դառնալ քաղաքապետ, փոքր տխրել էր, որ չդարձավ. Մարության
Արխիվ
Արտակարգ պատահարներ
- 03/19/2024 14:02 Սյունիքի մարզում 4 մարդու կյանք խլած ավտովթարի հանգամանքները պարզվում են քրեական վարույթի շրջանակներում. Գոռ Աբրահամյան
- 03/19/2024 13:07 Փրկարարները մասնատել են ծառը
- 03/19/2024 13:00 Շտապօգնության ավտոմեքենան արգելափակվել է ցեխակույտի մեջ
- 03/19/2024 11:48 Ողբերգական դեպք՝ Սյունիքի մարզում․ հիվանդանոց տեղափոխվելիս շտապօգնության ավտոմեքենայում մահացել է Կապանի թիվ 3 միջնակարգ դպրոցի զինղեկը
ԸՍՏ ՕՐԵՆՔԻ
- 03/08/2024 15:00 Զազրելի դեպք Հայաստանում. սեռական բռնության է ենթարկվել 2 տարեկան երեխա. մասնագետը մանրամասնում է՝ ինչպես պաշտպանել երեխաներին (տեսանյութ)
- 01/13/2024 20:29 Տեր Թոդիկի մեթոդները վաղուց չեն գործում. դաստիարակության ու բռնության նուրբ սահմանը (տեսանյութ)
- 01/13/2022 17:55 Ինչքա՞ն է կազմում երեխայի ծննդյան կապակցությամբ տրվող նպաստը
- 05/02/2021 17:57 Կարեւոր է իմանալ. Կարմիր գծերի համար տուգանելիս` տեղում արձանագրության կազմումն այլևս պարտադիր չէ
Անցուդարձ
- 03/18/2024 23:57 Հայտնի մոդելը խոստովանել է, որ գայթակղել է 16 տարին չլրացած դեռահասին․ նրան կարող է ցմահ ազատազրկում սպառնալ
- 03/15/2024 23:24 40-ամյա կույս տղամարդը բացատրել է սեքսով զբաղվելու ցանկության բացակայությունը
- 03/15/2024 17:30 Հայտնի է օրվա ամենադեպրեսիվ ժամը
- 03/15/2024 17:06 Որոնք են որոշ մարդկանց պաթոլոգիկ դավաճանության պատճառները
Հետաքրքիր է իմանալ
- 03/18/2024 18:56 Կինը քաղցկեղի մասին իմացել է շնորհիվ սելֆիի
- 03/17/2024 20:22 Երեխան ծնվել է 10 սանտիմետրանոց պոչով
- 03/11/2024 18:48 Ծովաստղերի էքստրակտում հայտնաբերվել են հակաքաղցկեղային միացություններ
- 03/09/2024 15:23 Խորհուրդներ ուսանողներին, թե ինչպես արդյունավետ և առանց սթրեսի պատրաստվել քննություններին