Փաստ ինֆո

Վերջին շրջանում բանկերի վարկային պորտֆելը արագորեն ավելանում է։ Ավելանում են նաև վարկային շուկայի ռիսկերը։ Խնդիրը հասել է նրան, որ Կենտրոնական բանկը մտադիր է քայլեր ձեռնարկել` վարկերի տրամադրման գործընթացում խստացումներ կիրառելու համար։

Որքան էլ թվում է, թե վարկավորման ակտիվությունը դրական գործոն է տնտեսության համար, այնուհանդերձ այն նաև լուրջ ռիսկեր է պարունակում։ Ռիսկերը կապված են վարկային բեռի և հասարակության եկամուտների անհամաչափ ավելացման հետ։ Վարկային բեռը անհամեմատ ավելի արագ է աճում, քան հասարակության եկամուտները։ Մի բան, ինչը մեծացրել է վարկերի վերադարձման ռիսկերը։

Երևույթի հետագա խորացումից խուսափելու նպատակով ԿԲ քննարկում է սահմանափակումների կիրառման հնարավորությունները։ Սահմանափակումներն ուղղված են լինելու ոչ այնքան վարկային միջոցների թանկացմանը, որքան վարկավորման պայմանների խստացմանը։
Անցած մեկ տարվա ընթացքում բանկերի վարկային պորտֆելը աճել է շուրջ 14 տոկոսով։ Սակայն այդ աճը խիստ անհամաչափ է բաշխվել վարկային շուկայում։

Վարկային միջոցների գերակշիռ մասը ուղղվել է հիմնականում երկու ոլորտներ` սպառողական և հիպոթեկի շուկաներ։ Եթե սպառողական վարկերը ավելացել են 34, ապա հիպոթեկային վարկերը` 39 տոկոսով։ Ընդհանուր առմամբ խոսքը շուրջ 640 մլն դոլարի մասին է։
Սրանք վարկավորման այն հատվածներն են, որոնք հիմնականում արտադրական նշանակություն չունեն։ Դրանք սովորաբար ուղղված են մարդկանց տարբեր տեսակի կարիքների բավարարմանը։

Եթե հիպոթեկային վարկերը ներգրավվում են բնակարանային պայմանների, ապա սպառողական վարկերը` կենցաղային կարիքների բարելավման նպատակով։ Դրանց վերադարձելիությունը մեծապես կապված է հասարակության եկամուտների ավելացման հետ։ Մի բան, ինչը Հայաստանում չափազանց դանդաղ է տեղի ունենում։

Մասնավորապես աշխատավարձերի տեսքով հասարակության ստացած եկամուտները վերջին մեկ տարվա ընթացքում ավելացել են ընդամենը 5-6 տոկոսով։ Դանդաղել են մասնավոր տրանսֆերտների հոսքերը։

Մի կողմից վարկային միջոցների ներգրավման ակտիվությունը, մյուս կողմից եկամուտների դանդաղ աճը մեծացրել է հասարակության պարտքի բեռը, ինչը հետագայում կարող է սպառնալ ֆինանսական շուկայի կայունությանը, եթե ժամանակին քայլեր չձեռնարկվեն խզվածության խորացումը կանխելու ուղղությամբ։ Խնդրի լուծման ամենաարդյունավետ տարբերակը թերևս կլիներ հասարակության եկամուտների ավելացման համար պայմանների ստեղծումը։ Բայց մակրոտնտեսական իրավիճակը Հայաստանում այնպիսին չէ, որ կարելի է հույս դնել դրա վրա։ Հազիվ թե կարելի է կարծել, որ կարճ ժամանակահատվածում տնտեսական գործոններով պայմանավորված հասարակության եկամուտները կարող են կտրուկ փոփոխություններ կրել։ Թերևս դա էլ ստիպում է մտածելու վարկավորման ակտիվությունը, այսպես ասած, արհեստական միջամտություններով կանխելու մասին։

Ի տարբերություն սպառողական և հիպոթեկային վարկերի, տնտեսության իրական հատվածում վարկավորման ակտիվությունը շարունակում է շատ ցածր լինել։ Արդյունաբերության մեջ կատարված վարկային ներդրումները նույնիսկ նվազել են, ընդ որում, ոչ փոքր ծավալով` շուրջ 38 մլրդ դրամով կամ գրեթե 80 մլն դոլարով։ Գյուղատնտեսության մեջ վերջին մեկ տարվա ընթացքում բանկերի վարկային պորտֆելը ավելացել է ընդամենը 1,5 մլրդ դրամով։

Աղբյուր` Փաստինֆո