Թեմաներ
Ուրբաթ 03 / 29 / 2024
Փոխարժեք
+ °C
+ °C

Ամենակարևոր իրավական լուրերը Հայաստանից` Telegram-ում

ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ

03/29/2024   19:42 Դատարանը Թումանյանի թանգարանի նախկին տնօրեն Անի Եղիազարյանին պաշտոնից ազատման հրամանն անվավեր է ճանաչել 03/29/2024   19:34 Հայաստանը դեռ երկար ժամանակ կախվածություն կունենա ԵԱՏՄ-ից, հատկապես ՌԴ-ից, Եվրոպան կնախընտրի սեփական արտադրողներին խթանել. Գագիկ Մակարյան 03/29/2024   19:24 Դատարանը կալանավորել է «Կրոկուսի» ահաբեկչության գործով 9-րդ մեղադրյալին 03/29/2024   19:07 Տավուշում՝ կիսակառույց շինությունում, հրշեջները հայտնաբերել են տղամարդու մոխրացած դի․ shamshyan.com 03/29/2024   18:58 Քաղբանտարկյալների լուսանկարները՝ ավտոբուսների վրա 03/29/2024   18:57 Վարչապետն ընդունել է Հայաստանի ամերիկյան համալսարանի նախագահին 03/29/2024   18:54 ՍԴ դատավորի թեկնածու է ընտրվել Դավիթ Խաչատուրյանը 03/29/2024   18:34 Նարեկ Մանթաշյանին հրավիրել են ՀՀ քննչական և նոր մեղադրանք են առաջադրել 03/29/2024   18:29 Ընդհանուր տրամադրությունները կարող եմ մեկ բառով բնորոշել ՝ անորոշություն. Վայքի բնակիչն ասում է՝ օրով են ապրում, ապագան չեն պատկերացնում 03/29/2024   18:26 Մասնագետը՝ նախաճաշին նրբերշիկով ձվածեղ ուտելու վտանգավորության մասին 03/29/2024   18:21 Փրկարարները դուրս են բերել ավտոմեքենան Արփա գետից 03/29/2024   18:18 Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսն ընդունեց Էռնեկյան և Մարկարյան ընտանիքներին 03/29/2024   18:12 Զինծառայող Ժորա Կարապետյանին անզգուշությամբ ինքնասպանության հասցնելու վարույթի նյութերը երկու անձի մեղադրանքով, ուղարկվել են դատարան 03/29/2024   18:03 Եթե նույն իրավիճակում հայտնվեմ, նույնկերպ կվարվեմ․ ապօրինի քրեական հետապնդման ենթարկված և արդարացված դատավոր 03/29/2024   17:56 Հաջիևն ասել է՝ ինչն է խոչընդոտում Հարավային Կովկասում խաղաղության հաստատմանը 03/29/2024   17:40 Եթե իմանամ՝ դատավորների նկատմամբ ճնշումներ կան՝ օրենքով սահմանված կարգով ընթացք տալուն ուղղված ամեն ինչ անելու եմ, չկասկածեք. դատավոր Հարությունյան 03/29/2024   17:39 Մահացել է «Կրոկուս»-ում ահաբեկչության տուժածներին օգնություն ցուցաբերած հայ երիտասարդը՝ 35-ամյա Կարենը 03/29/2024   17:37 Աննա Հակոբյանը մասնակցել է «Փրկություն» հաշմանդամ երիտասարդների կենտրոնի շահառուների ներկայացմանը 03/29/2024   17:34 «Մտահոգիչ է, եթե նման բաներ կան», ԲԴԽ անդամը՝ «չաթի» արտահոսքի հետևանքով դատավորների հրաժարականի մասին 03/29/2024   17:29 Փոխվարչապետ Խաչատրյանը հանդիպել է ՀՀ-ում հավատարմագրված դիվանագիտական ներկայացուցչությունների ղեկավարներին 03/29/2024   17:28 Արդարադատության նախարարն ու ԵՄ դեսպանը քննարկել են համագործակցության նոր օրակարգի ձևավորմանն ուղղված քայլերը 03/29/2024   17:25 Բրիտանական բանակում թույլ են տվել բեղ կամ մորուք պահել 100-ամյա արգելքից հետո 03/29/2024   17:02 ԵՄ-ի և ՆԱՏՕ-ի համար Հայաստանին վերապահված է կամակատարի դեր՝ վստահ են ՌԴ ԱԳՆ-ում 03/29/2024   16:53 X սոցցանցում ի հայտ կգա պոռնոգրաֆիկ կոնտենտով ենթաբաժին 03/29/2024   16:50 Դատավոր Վազգեն Ռշտունու նկատմամբ հնարավոր ճնշումների մասին հայտարարությանը դատախազությունը հարկ չի համարում ընթացք տալ 03/29/2024   16:36 Մոսկվան 102-րդ ռուսական ռազմակայանն անվանել է «Հայաստանի ինքնիշխանության միակ երաշխավոր» 03/29/2024   16:24 Սոչիում անհաջողակ «Ռոմեոն» փորձել է հրկիզել սիրելիի ընտանիքին, բայց խառնել է տան դուռը 03/29/2024   16:19 Մխիթար Պապոյանը չի բացառել, որ ԲԴԽ անդամի հաջորդ թեկնածուն կարող է ինքը լինել (տեսանյութ) 03/29/2024   16:14 Եղեգնաձոր քաղաքի Շահումյան փողոցում զենքի գործադրմամբ խուլիգանություն, սպանության փորձ կատարելու վարույթով կալանավորվել է նույն քաղաքի 32–ամյա բնակիչը 03/29/2024   15:52 Տղամարդը կերել է աշխարհի ամենակծու պղպեղն ու մահացել 03/29/2024   15:49 ՊԵԿ-ը բացահայտել է կառուցապատման ոլորտում առանձնապես խոշոր չափերով հարկեր չվճարելու դեպք 03/29/2024   15:27 ԱՄՆ դեսպանին ուղղված Նարեկ Սամսոնյանի բաց նամակը թույլ չտրվեց հանձնել նրան. Ակցիա՝ ԱՄՆ դեսպանատան մոտ (տեսանյութ) 03/29/2024   15:20 «Վանաձոր» քրեակատարողական հիմնարկի 17 ծառայողների նկատմամբ կիրառվել են կարգապահական տույժեր 03/29/2024   15:15 Հովհաննես Բաղրամյանը մերձբալթյան երկրների դիտարկմամբ դահիճ է. Հայ ժողովուրդը պատրա՞ստ է նման ինտեգրման. Մաքսիմ Վասկով (տեսանյութ) 03/29/2024   15:12 Ադրբեջանը քարոզում է, թե «բնակչության ավելի քան 95 %-ը հավատում է գյուղերի վերադարձին» 03/29/2024   15:02 Ամերիաբանկը ճանաչվել է 2024 թ-ի լավագույն բանկը Հայաստանում ըստ Global Finance ամսագրի 03/29/2024   14:56 Ինչու Բաքուն չցուցադրեց Արայիկ Հարությունյանի հետ հարցազրույցը՝ պարզաբանում են հեռուստաալիքից 03/29/2024   14:47 Սուրեն Պապիկյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՀՀ պաշտպանության նախարարին կից կոլեգիայի նիստ 03/29/2024   14:45 Եղանակային ճնշումներ լինում են. Արագածոտնի մարզի դատարանի նախկին նախագահի արձագանքը՝ դատավորների դեմ ճնշումների մասին հարցին 03/29/2024   14:24 Հայաստանն ու Ադրբեջանը ավելի քան երբևէ մոտ են խաղաղությանը՝ հայտնում են Բաքվից 03/29/2024   14:20 Թմրամոլության և ապօրինի թմրաշրջանառության դեմ Երևանի պարեկների պայքարի աչքի ընկած դրվագներ 03/29/2024   14:17 Ծանրամարտի աշխարհի 2027 թ առաջնությունը տեղի կունենա Երևանում 03/29/2024   14:07 Օրենքով գող Շաքրո Մոլոդոյն արդեն ազատության մեջ է 03/29/2024   13:47 Խորը մտահոգ ու անհանգիստ որոշ հանրային գործիչներ զանգն են հնչեցնում մոտալուտ աղետի, սակայն կարծես թե բոց առաջացնող կայծը չի երևում. Անանյան 03/29/2024   13:45 Մեթյու Միլլերը պատասխանել է Զախարովայի մտահոգություններին՝ կապված Բրյուսելում կայանալիք ՀՀ-ԵՄ-ԱՄՆ հանդիպման հետ 03/29/2024   13:37 Հայ հասարակությանը հետաքրքիր է, ի՞նչ կանի ՌԴ-ն՝ Հայաստանի նկատմամբ թուրք-ադրբեջանական տանդեմի ռազմական ագրեսիայի դեպքում. Աբովյան (տեսանյութ) 03/29/2024   13:25 Վրաստանի իշխանությունները մահմեդական համայնքին կփոխանցեն ևս 20 մզկիթ 03/29/2024   13:12 Այսօրվանից 8-10 աստիճանով տաքանալու է, առանձին շրջաններում սպասվում է կարճատև անձրև 03/29/2024   13:09 Մեկնարկել է Արցախ Միության գործունեության ակտիվ փուլը՝ կայքը, անդամակցելու մեխանիզմն ու դրամահավաքի էջը. Արտակ Բեգլարյան 03/29/2024   13:05 Իսրայելը ավիահարվածներ է հասցրել Հալեպին. սպանվել է 42 սիրիացի զինծառայող
03/28/2024   23:41 Վեց ծառայակիցների հետ սեռական հարաբերություն ունեցած ոստիկանը 500 հազար դոլար կստանա 03/29/2024   11:20 Վաղվանից կենսաթոշակի և նպաստի 10 % հետվճարի ծրագրից կարող են օգտվել հետևյալ 11 բանկերի քարտապանները 03/29/2024   17:39 Մահացել է «Կրոկուս»-ում ահաբեկչության տուժածներին օգնություն ցուցաբերած հայ երիտասարդը՝ 35-ամյա Կարենը 03/29/2024   08:08 Դիանա Գալոյանը նոր պաշտոն կստանա՞․ «Հրապարակ» 03/28/2024   16:55 Գեղարքունիքի մարզում հայրը հաճախակի ծեծել է անչափահաս դստերը, փորձել սեռական հարաբերություն ունենալ նրա հետ 03/28/2024   14:15 Գլխավոր դատախազի տեղակալի ամուսնուն փորձ է արվում բարձր պաշտոնի տեղավորել ու նշանակել Փորձաքննությունների բյուրոյի ղեկավար՝ դրանով այդ անկախ կառույցը դարձնել դուստր ձեռնարկություն 03/28/2024   08:11 Որքան է Հ1-ը վճարել Հրաչուհի Ութմազյանին ու Համլետ Առաքելյանին՝ «Օսկար» մրցանակաբաշխությունը մեկնաբանելու համար․ «Հրապարակ» 03/27/2024   21:59 Արգածոտնի մարզի գյուղերից մեկում․ 13-ամյա թոռը պապի մարմինը հայտնաբերել է պատշգամբի ճաղավանդակից կախված 03/27/2024   20:50 Զախարովան՝ Բաքվի կողմից Ուկրաինային զենք մատակարարելու մասին 03/29/2024   14:56 Ինչու Բաքուն չցուցադրեց Արայիկ Հարությունյանի հետ հարցազրույցը՝ պարզաբանում են հեռուստաալիքից 03/28/2024   18:41 Հայ ժողովրդին վախեցնում է ադրբեջանի պատերազմով, իսկ ինքը վախենում է Արցախի նախագահից․ և ոչ միայն․․․ 03/27/2024   20:42 Դաշնակցական Գագիկ Սարգսյանին կալանավորել են «խռովյալ ՔՊ-ականի» ցուցմունքի հիման վրա․ փաստաբանը մանրամասներ է հայտնել գործից 03/28/2024   18:28 Կինը բռնել է ամուսնուն դավաճանելիս՝ առողջ ապրելակերպի հանդեպ ունեցած սիրո շնորհիվ 03/28/2024   14:13 Պապա ջան, ես քեզ միշտ կկարոտեմ, կհանդիպենք մյուս կյանքում. Արթուր Աբրահամ 03/29/2024   16:50 Դատավոր Վազգեն Ռշտունու նկատմամբ հնարավոր ճնշումների մասին հայտարարությանը դատախազությունը հարկ չի համարում ընթացք տալ 03/27/2024   21:21 ՌԴ ԱԻՆ - ը հրապարակել է «Կրոկուսի» ահաբեկչության զոհերի նոր ցուցակը 03/28/2024   12:59 Այսօր ընտանիքի անդամների քանակով հավկիթ չեն եփում, չեն ներկում ու չեն մատուցում. Նոյեմ Անդրեասյան 03/29/2024   12:13 Դուք վախեցած եք. եւ դա միակ մարդկային ճշմարիտ զգացմունքն է, որը հենց ձեզ համար է ստեղծվել. Ռուբեն Մխիթարյան 03/29/2024   12:42 Ադրբեջանի խորհրդարանի նախագահը խոսել է Ալեն Սիմոնյանի հետ հանդիպումից 03/27/2024   21:48 «Էդ վարչապետը, որ կա, եկավ ստեղ, ասի, որ դա չի բավականացնելու ու դրանից 2 օր հետո հրաժարական տվեցի». Շուռնուխի նախկին գյուղապետ

Ցանկալին և իրականությունը․ Վենետիկի հանձնաժողովի կարծիքի՝ արդարադատության նախարարության յուրօրինակ ընկալումը 10/21/2019   13:43  |  Վերլուծություններ

08․14․2019 թ․ մեր առաջին հրապարակման մեջ (1) անդրադարձել էինք արդարադատության նախարարության կողմից հանրային քննարկման ներկայացված նախագծով առաջարկվող Սահմանադրական դատարանի դատավորների վաղ կենսաթոշակի սխեմային և հենց նախարարության կողմից բերված այլ երկրների օրինակների միջոցով ցույց էինք տվել նման սխեմայի խնդրահարույց լինելը դատական իշխանության անկախության տեսանկյունից:

Այս սխեման ներմուծող «Սահմանադրական դատարանի մասին» Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի լրամշակված նախագիծը նախարարության կողմից փորձաքննության համար ուղարկվել էր Վենետիկի հանձնաժողով, որի վերաբերյալ կարծիքը Հանձնաժողովը հրապարակել ս․թ․ հոկտեմբերի 14-ին (CDL-AD(2019)024)։
Ս․թ․ հոկտեմբերի 15-ին արդարադատության նախարարությունը իր պաշտոնական կայքում հրապարակել է «Դատական օրենսգրքի փաթեթը մշակելիս Կառավարությունը գործել է պատասխանատու և համակողմանի. Վենետիկի հանձնաժողով» վերտառությամբ նյութը (http://moj.am/article/2537)։

Կառավարության պրոֆեսիոնալիզմը դրվատող վերնագրի տակ, իրականում, թաքնված է քաղաքական օրակարգի թիվ մեկ հարց դարձած՝ Սահմանադրական դատարանի դատավորների հրաժարականի վերաբերյալ Վենետիկի հանձնաժողովի կարծիքի (հայերեն լեզվով հասանելի է նախարարության հրապարակման մեջ) իրական բովանդակության ոչ լիարժեք և երբեմն նաև՝ աղավաղված ներկայացումը։

Միջազգային փորձի և փաստաթղթերի բովանդակության համապատասխանեցումը նախարարության ցանկալի նպատակներին, կարծես թե, դարձել է նախարարության գործելաոճ։ Վենետիկի հանձնաժողովի կարծիքի 57-60-րդ կետերում ներկայացված դիտարկումներից նախարարությունը կատարել է ծաղկաքաղ՝ երեք կետով փորձելով դրական լույսի ներքո ներկայացնել վաղ կենսաթոշակային սխեմայի վերաբերյալ իր առաջարկը։

Եվ այսպես, ի՞նչ է իրականում ասում Վենետիկի հանձնաժողովը և ինչպե՞ս է դա ներկայացնում նախարարությունը․

1. Վենետիկի հանձնաժողովի կարծիքը Նախարարության ընկալումը
 

59-րդ կետ (2)

«Հայաստանի իշխանությունները ծրագրում են վաղ թոշակի անցնելու բացառիկ սխեմայի ներդրում։ Նրանք վկայակոչում են 2015 թվականի փոփոխություններով Սահմանադրության իմպլեմենտացումը հետհեղափոխական համատեքստում և գտնում են, որ Սահմանադրական դատարանի դատավորների ցմահ պաշտոնավարումը (նախատեսված մինչև 2015 թ․ փոփոխություններով (3) Սահմանադրությամբ) ֆիքսված ժամկետով մանդատով փոխարինելը (նախատեսված 2015 թ․ փոփոխություններով Սահմանադրությամբ) պետք է կիրառվի անհապաղ (ընդգծումները հեղինակինն են)։

Հայաստանը ՍԴ դատավորների վաղ կենսաթոշակի անցման հարցում ներդնում է բացառիկ մոտեցում՝ հղում կատարելով հետհեղափոխական համատեքստում 2015 թվականի փոփոխություններով Սահմանադրության կիրառման անհրաժեշտությանը, մասնավորապես՝ այս հարցը դիտարկվում է այն հաշվով, որ մինչ 2015 թվականի փոփոխություններով Սահմանադրությամբ ՍԴ դատավորի համար նախատեսված ցմահ պաշտոնավարման ժամկետից փոփոխված Սահմանադրությամբ նախատեսված կոնկրետ ժամկետով պաշտոնավարման անցումը պետք է կիրառվի անմիջապես (ընդգծումները հեղինակինն են)։


Ակնհայտ է, որ հետհեղափոխական համատեքստի վկայակոչումը և դրանով 2015 թ․ փոփոխություններով Սահմանադրության դրույթների անհապաղ կյանքի կոչման պայմանավորումը ոչ թե Վենետիկի հանձնաժողովի կարծիքն է, այլ բացառապես իշխանությունների դիրքորոշման արտացոլումը Հանձնաժողովի կարծիքում։

Առավել պարզ լինելու համար կարծիքի 59-րդ կետը դիտարկենք նաև դրան նախորդող և հաջորդով կետերի համատեքստում։ Այսպես, Վենետիկի հանձնաժողովը իր կարծիքի 57-րդ կետում արձանագրում է Հայաստանի իշխանությունների քաղաքական մտադրությունը, այն է՝ փոխարինել նախկինում նշանակված և «հին ռեժիմի» հետ ասոցացվող կոնկրետ դատավորներին։ Ապա, նման քաղաքական մտադրությանը Վենետիկի հանձնաժողովը հակադարձում է իր կարծիքի 58-րդ կետում՝ ընդգծելով, որ «անփոփոխելիությունը նախատեսված է Սահմանադրական դատարանի դատավորներին տվյալ ժամանակվա քաղաքական մեծամասնության ազդեցությունից պաշտպանելու համար։ Անընդունելի կլիներ, եթե յուրաքանչյուր նոր կառավարություն կարողանար իր ընտրությամբ գործող դատավորներին փոխարինել նոր դատավորներով»:

Իսկ իր կարծիքի 59-րդ կետում արդեն, Վենետիկի հանձնաժողովն արձանագրում է վաղ կենսաթշակային սխեման ներդնելու համար կառավարության «իրավական» հիմնավորումը, այն է՝ «հետհեղափոխական համատեքստում» անհապաղ կյանքի կոչել Սահմանադրության 2015 թ. փոփոխությունները՝ անցումը դատավորների ցմահ պաշտոնավարումից դեպի սահմանված ժամկետով պաշտոնավարում։

Կառավարության առաջարկած սխեմայի ներդրման իրավական հիմքերին Վենետիկի հանձնաժողովն անդրադառնում է Կարծիքի 60-րդ կետում (տե՛ս ստորև) և մատնանշում մի շարք պայմաններ, որոնց առկայության պարագայում է միայն հնարավոր դատավորների անցումը վաղաժամ թոշակի։

2. Վենետիկի հանձնաժողովի կարծիքը

Նախարարության ընկալումը

  60-րդ կետի 1-4-րդ նախադասություններ.
Նախևառաջ, Վենետիկի հանձնաժողովը ընդգծում է, որ ՍԴ բոլոր դատավորները, անկախ այն հանգամանքից, թե արդյոք նրանք նշանակվել են Սահմանադրության 2015 թվականի փոփոխություններից առաջ, թե հետո, պետք է օգտվեն միևնույն կարգավիճակից։
Ինչ վերաբերում է, մինչև 2015 թվականի փոփոխությունները ընտրված դատավորների վաղ կենսաթոշակի անցման սխեմային, Վենետիկի հանձնաժողովը նախկինում քննադատել էր վաղ թոշակի անցնելու այդպիսի սխեմաներ, եթե դրանք կրել են պարտադիր բնույթ կամ վերաբերում էին մեծ թվով դատավորների։
Սակայն այս քննադատություն չի կարող բարձրաձայնվել այն դեպքերում, երբ պաշտոնից հրաժարումը հիմնված է ՍԴ դատավորների կամավոր որոշման վրա։
Որպես սկզբունք, եթե վաղ կենսաթոշակի անցնելը մնում է իրապես կամավորությամբ, այսինքն՝ բացառում է որևէ անհիմն (քաղաքական և անձնական) ճնշում դատավորների նկատմամբ, կամ, երբ այն նախագծված չէ այնպես, որ ազդեցություն ունենա քննվող գործերի ելքի վրա, ապա չկան չափանիշներ, որոնք Վենետիկի հանձնաժողովին կուղղորդեն (4) ընդդիմանալ նման սխեմային։ Այնուամենայնիվ, մի քանի դատավորների և նույնիսկ ինը դատավորներից յոթի հնարավոր միաժամանակյա կենսաթոշակի անցնելը կարող է խաթարել դատարանի արդյունավետ գործունեությունը (ընդգծումները հեղինակինն են)։ 

Վենետիկի Հանձնաժողովը նախկին կարծիքներում քննադատել է վաղ կենսաթոշակի պարտադիր սկզբունքով ներդրման մոտեցումը, այսինքն այն դեպքերում, երբ դա չի նախատեսվել դատավորների կամավորության սկզբունքով և երբ վերաբերել է մեծ թվով դատավորների։ Այնուհետ, Հանձնաժողովը մանրամասնում է վաղ կենսաթոշակի հարցում իր մոտեցումները։

Ուշագրավ է, որ Հայաստանին տրվող առաջարկություններում Հանձնաժողովը նշել է, որ եթե դա նախատեսվում է բացառապես կամավորության սկզբունքի և դատարանի արդյունավետ գործունեության հաշվառմամբ, Հանձնաժողովը չի կարող հղում կատարել որևէ ստանդարտի առաջարկվող մոտեցումը քննադատելու համար (ընդգծումները հեղինակինն են)։

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Հանձնաժողովի կարծիքի 60-րդ կետի առանցքը հենց 1-ին նախադասությունն է, որտեղ Վենետիկի հանձնաժողովը, նախևառաջ, ընդգծում է, որ «ՍԴ բոլոր դատավորները, անկախ այն հանգամանքից, թե արդյոք նրանք նշանակվել են Սահմանադրության 2015 թվականի փոփոխություններից առաջ, թե հետո, պետք է օգտվեն միևնույն կարգավիճակից» (ընդգծումները հեղինակինն են)։

Ի՞նչ է սա նշանակում։ Սա նշանակում է, որ վաղ կենսաթոշակի անցումը պետք է տարածվի ոչ միայն մինչև 2015 թ․ սահմանադրական փոփոխությունները նշանակված դատավորների վրա, ինչպես, որ դա նախատեսված է Նախագծում, այլ՝ ՍԴ բոլոր դատավորների վրա։ Սակայն, այս պարագայում էլ, ստացվում է, որ ՍԴ դատավորի պաշտոնում դեռևս մեկ տարի չպաշտոնավարած 45-ամյա Արման Դիլանյանին (ընտրվել է 2018 թ․), 44-ամյա Վահե Գրիգորյանին (ընտրվել է 2019 թ․) պետք է «շնորհվի» պետական բյուջեի հաշվին ժամանակից շուտ կենսաթոշակի գնալու և հանգիստը վայելելու իրավունք։ Հարց է նաև, թե որքանո՞վ է նախատեսվող կարգավորումը իմաստալից, օրինակ, ՍԴ դատավորի պաշտոնում ընդամենը 1 տարի աշխատած 49-ամյա Հրայր Թովմասյանի, 5 տարի աշխատած 53-ամյա Արայիկ Թունյանի, 9 տարի աշխատած՝ 47-ամյա Արևիկ Պետրոսյանի պարագայում։ Դատավորների կարգավիճակի միասնականացման առումով «Սահմանադրական դատարանի մասին» Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական օրենքի 88-րդ հոդվածի 4-րդ մասը արդեն իսկ նախատեսել է վաղ կենսաթոշակի գնալու իրավունք այն դատավորների համար, ովքեր 2015 թ․ սահմանադրական փոփոխությունները ուժի մեջ մտնելու պահի դրությամբ 12 տարի պաշտոնավարել են ՍԴ դատավորի պաշտոնում (այս պահին նրանք երկուսն են՝ Հրանտ Նազարյան և Ֆելիքս Թոխյան)։ Նման կարգավորումը իսկապես տրամաբանական է և արդարացված։ Սակայն, ուշագրավ է մեկ այլ հանգամանք։ Եթե գործող օրենքը վաղ կենսաթոշակի անցնելու պարագայում նախատեսում է միայն «Պետական պաշտոններ զբաղեցրած անձանց սոցիալական երաշխիքների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով և չափով կենսաթոշակ (որն ավելի ցածր է, քան դատավորի պաշտոնում նրա աշխատավարձն ու հավելավճարները), ապա Նախագիծը վաղ հրաժարական ներկայացնող դատավորներին տրամադրում է «պարգև»՝ կենսաթոշակ, որը հավասար է հրաժարականի պահին դատավորի ստացած պաշտոնային դրույքաչափին և հավելավճարներին։

Անդրադառնալով կառավարության առաջարկած սխեմայի ներդրման իրավական հիմքերին, նախ, պետք է նորից հիշատակել, որ պաշտոնավարման անվտանգությունը Կարծիքում (կետ 58) հստակ շեշտադրվում է որպես դատավորի անկախության էական երաշխիք։ Այստեղից բխում է, որ վաղ կենսաթոշակային սխեման չի կարող դիտվել որպես ստանդարտ պրակտիկա։ Սակայն, եթե դատավորը իր կամքով ցանկանում է գնալ թոշակի մինչև իր պաշտոնավարման ժամկետը լրանալը և պետությունը պատրաստ է այդ պարագայում դատավորին ապահովել թոշակի անցնելու արտոնյալ պայմաններով, ապա Հանձնաժողովը դրան առարկելու համար որևէ չափանիշ չունի։

Միևնույն ժամանակ, ներդրվելու պարագայում, Վենետիկի հանձնաժողովը մատնանշում է մի շարք չափանիշներ։ Նախարարության կողմից վկայակոչվող կամավորության սկզբունքի համատեքստում Վենետիկի հանձնաժողովը, ակնհայտորեն ոչ պատահաբար (մինչդեռ այս մասին նախարարության հրապարակումը ընդհանրապես լռում է), ընդգծում է երկու այլ կարևորագույն չափանիշներ․ դատավորների նկատմամբ անհիմն (քաղաքական և անձնական) ճնշումների և քննվող գործերի ելքի վրա ազդեցության բացառումը։

Այս տեսանկյունից ուշագրավ է, որ Նախագծով վաղ կենսաթոշակի իրավունքը նախատեսվում է ոչ թե որպես հնարավորություն բոլոր ժամանակների համար, այլ՝ այս «հնարավորությունից» ՍԴ դատավորները կարող են օգտվել միայն օրենքի ուժի մեջ մտնելուց հետո երկամսյա ժամկետում։ Այստեղ հարց է առաջանում, թե ի՞նչու միայն երկամսյա ժամկետում և որքանո՞վ են նման կարգավորումները համադրելի Վենետիկի հանձնաժողովի կողմից վերը մատնանշված մի շարք ազդեցությունները բացառելու չափանիշների հետ (թերևս տեղին է հիշատակել ՍԴ վարույթում գտնվող Ռ․ Քոչարյանի մասնակցությամբ գործերը, ՄԻԵԴ և Վենետիկի հանձնաժողով ՍԴ դիմումներից հետո քաղաքական մեծամասնության պատգամավորների հայտարարությունները, ինչպես նաև ՍԴ սեպտեմբերի 4-ի որոշումից հետո բարձրացած մեծ աղմուկը և որոշմանը տրված որակումները՝ բարձրաստիճան պաշտոնատար անձանց մակարդակով)։

Վերջապես, Հանձնաժողովի կարծիքի 60-րդ կետի 2-րդ նախադասությունը ընդգծում է, որ վաղ կենսաթոշակի սխեման չպետք է անդրադառնա մեծ թվով դատավորների վրա։ Բացի նրանից, որ դա բացասաբար կանդրադառնա Սահմանադրական դատարանի արդյունավետ գործունեության վրա, կարող է առաջանալ մեկ այլ վտանգավոր իրավիճակ։ Տեսականորեն, ՍԴ ամբողջ կազմի միաժամանակյա հրաժարականի դեպքում, կա ռեալ ռիսկ, որ Սահմանադրական դատարանը ձևավորվելու է պահի քաղաքական իշխանության քիմքին և պահանջներին համապատասխան։ Վենետիկի հանձնաժողովը իր կարծիքի 58-րդ կետում (նաև կետ 63) ընդգծել է, որ Սահմանադրական դատարանի դատավորների անփոփոխելիությունը «նախատեսված է Սահմանադրական դատարանի դատավորներին օրվա քաղաքական մեծամասնության ազդեցությունից պաշտպանելու համար։ Անընդունելի կլիներ, եթե յուրաքանչյուր նոր կառավարություն կարողանար իր ընտրությամբ գործող դատավորներին փոխարինել նոր դատավորներով»։ Հանձնաժողովը հղում է կատարում նաև իր ավելի վաղ կարծիքների, որտեղ ընդգծվում է, որ իշխող քաղաքական ուժը չպետք է կարողանա ՍԴ բոլոր դատավորներին փոխարինել իրեն հաճո դատավորներով (CDL-STD(1997)020, կետ 21)։

3. Վենետիկի հանձնաժողովի կարծիքը Նախարարության ընկալումը
  60-րդ կետի 5-րդ և 6-րդ նախադասություններ․
«Այնուամենայնիվ, մի քանի դատավորների և նույնիսկ ինը դատավորներից յոթ դատավորների հնարավոր միաժամանակյա կենսաթոշակի անցնելը կարող է խաթարել դատարանի արդյունավետ գործունեությունը։
Վենետիկի հանձնաժողովը խորհուրդ է տալիս հայկական իշխանություններին վերանայել առաջարկվող սխեման, այնպես, որ այս մտահոգությունը մեղմացվի (ընդգծումները հեղինակինն են)»։


Ամեն դեպքում, դատարանի արդյունավետ գործունեությունը չվտանգելու նպատակով Հանձնաժողովն առաջարկել է նախագծով մեղմել անգամ այն հնարավոր դեպքերը, եթե ՍԴ ինը դատավորից յոթը միաժամանակ որոշեն անցնել վաղ կենսաթոշակի (ընդգծումները հեղինակինն են)։

 

 

 

 

 

 

Ակնհայտ է, որ Հանձնաժողովը առաջարկել է ընդհանրապես վերանայել Նախագծով նախատեսված սխեման։ Մինչդեռ, նախարարությունը, բաց է թողնում Կարծիքի 60-րդ կետում տեղ գտած մի շարք առանցքային դատողություններ, որոնց անդրադարձանք վերը, և փորձում է տպավորություն ստեղծել, թե խոսքը միայն «ՍԴ ինը դատավորից յոթի» միաժամանակյա հրաժարականի հետևանքները մեղմելու մասին է։

Այսպիսով, ամփոփելով Վենետիկի հանձնաժողովի կարծիքում վաղ կենսաթոշակային սխեմայի վերաբերյալ դիտարկումները, կարելի է եզրահանգել․

• Վաղ կենսաթոշակային սխեման ոչ թե ողջունելի է, այլ՝ սկզբունքորեն թույլատրելի (արգելող չափանիշների բացակայության պատճառով), սակայն օրենսդիրը պետք է գտնի այնպիսի լուծումներ, որոնք կփարատեն Վենետիկի հանձնաժողովի ներկայացրած մտահոգությունները․

• Վենետիկի հանձնաժողովի եզրակացության ելակետն այն է, որ Սահմանադրական դատարանի բոլոր դատավորները ունեն միևնույն կարգավիճակը՝ անկախ այն բանից, թե երբ և ինչ ժամկետով են նրանք նշանակվել (60-րդ կետի 1-ին նախադասություն): Ցանկացած լուծում պետք է ելնի նրանից, որ ՍԴ բոլոր դատավորները ունեն միևնույն կարգավիճակը, և հետևաբար՝ վաղ կենսաթոշակի առումով նույնպես, պետք է օգտվեն հասար հնարավորություններից․

• Ներդրվելու պարագայում՝ վաղ կենսաթոշակի սխեման պետք է լինի իրապես կամավոր, այսինքն․
- առանց որևէ անհիմն (քաղաքական և անձնական) ճնշման,
- այն չպետք է նպատակ ունենա ազդել քննվող գործերի ելքի վրա։

• Այս սխեման չպետք է խոչընդոտի Սահմանադրական դատարանի արդյունավետ գործունեությունը․

• Վաղ կենսաթոշակային սխեման չպետք է օրվա քաղաքական մեծամասնությանը հնարավորություն տա ձևավորելու իրենց հաճո Սահմանադրական դատարան․

• Վաղ կենսաթոշակային սխեման ներդնելու պարագայում, Նախագիծը պետք է վերանայվի, այնպես, որպեսզի համապատասխանի վերոնշյալ բոլոր պահանջներին։

 

Իրավունքի բարեկամներ (Amici Juris)

----

1. Արդարադատության նախարարությունը նենգափոխում է միջազգային լավագույն փորձը դատական իշխանությանը հնազանդեցնելու նպատակով (https://www.pastinfo.am/hy/news/2019/08/14/%D4%B1%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%D5%B6%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8-%D5%B6%D5%A5%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A7-%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%AC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%B6-%D6%83%D5%B8%D6%80%D5%B1%D5%A8-%D5%A4%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%AB%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%A8-%D5%B0%D5%B6%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A5%D6%81%D5%B6%D5%A5%D5%AC%D5%B8%D6%82-%D5%B6%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%BE/872729)

2.Նախարարության կողմից հրապարակված հայերեն թարգմանության մեջ մեր կողմից կատարվել են որոշակի խմբագրական շտկումներ։ Բովանդակային շտկումների պարագայում հատուկ նշում է արվում։  

3.Նախարարության կողմից հրապարակված հայերեն թարգմանության մեջ առկա է սխալ, նշված է «նոր Սահմանադրություն», ինչը սխալ է։ 

4.Նախարարության կողմից հրապարակված հայերեն թարգմանության մեջ նշվում է «որոնց հիմքով Վենետիկի Հանձնաժողովը կարող է առարկել», որը կարծում ենք ճշգրիտ չէ։ Անգլերեն պաշտոնական տեքստը հնչում է հետևյալ կերպ "there are no standards that would lead the Venice Commission to oppose such a scheme."

Աղբյուր` Փաստինֆո


Հարակից հրապարակումներ`

17:46 17/10/2019  |  ԼՐԱՀՈՍՀայաստանի և Ֆրանսիայի արդարադատության նախարարները համագործակցությունը խորացնելու պայմանավորվածություն են ձեռք բերել
11:23 16/10/2019  |  ԼՐԱՀՈՍՀայաստանի և Վրաստանի արդարադատության նախարարները իրավական ոլորտում գործընկերությունը խորացնելու պայմանավորվածություն են ձեռք բերել
14:37 15/10/2019  |  ԼՐԱՀՈՍՀայաստանի և Ռուսաստանի արդարադատության նախարարները քննարկել են երկուստեք հետաքրքրություն ներկայացնող մի շարք հարցեր
13:36 15/10/2019  |  ԼՐԱՀՈՍՌուստամ Բադասյանը մասնակցում է «Արդարադատության թվային մարտահրավերները Եվրոպայում» խորագրով համաժողովին
12:44 08/10/2019  |  ԼՐԱՀՈՍՌուստամ Բադասյանը միջազգային դոնոր կազմակերպությունների ներկայացուցիչների հետ քննարկել է արդարադատության ոլորտի բարեփոխումները
09:27 08/10/2019  |  ՄամուլԱԱԾ-ում լուրջ անհանգստություն կա. այնտեղ ներքին «ճմարտություններ» կան և կարող է
21:06 05/10/2019  |  ՄեկնաբանությունԼրատվամիջոցների դեմ ոտնձգությունը սպառնալիք է մեր ժողովրդավար երկրի մամուլի ազատության դեմ. Բադասյան
17:19 03/10/2019  |  ԼՐԱՀՈՍՔավոր-սանիկական կապերը. Ռուստամ Բադասյանն իր քավորին խորհրդական է նշանակել
09:57 30/09/2019  |  ԼՐԱՀՈՍՌուստամ Բադասյան. «Կառավարությունը դատական իշխանության նկատմամբ որդեգրել է հավասարակշռված մոտեցում»
11:52 28/09/2019  |  ՄեկնաբանությունԱյս իրողությունը մեր իրականությունում պետք է տեղ չունենա. նախարարը՝ դատավորի նկատմամբ կատարվածի մասին

Տեսանյութեր

03/29/2024   11:55 Աննկարագրելի քաոս էր,երեխաներին ասել ենք՝ չխոսեք,վերև չնայեք, թուրքերի միջով ենք գնում.գաղթը՝ Շոշից

Տեսադարան

05/17/2022   10:49 Ոստիկանությունը բերման է ենթարկել «Դիմադրության» շարժման աղջիկ ցուցարարներին, ովքեր փակել են Երևանի փողոցները

Մամուլ

Արխիվ

[]