Թեմաներ
Հինգշաբթի 03 / 28 / 2024
Փոխարժեք
+ °C
+ °C

Ամենակարևոր իրավական լուրերը Հայաստանից` Telegram-ում

ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ

03/28/2024   16:55 Գեղարքունիքի մարզում․ հայրը կասկածվում է իր անչափահաս դստերը հաճախակի ծեծի ենթարկելու մեջ և փորձել է սեռական հարաբերություն ունենալ նրա հետ 03/28/2024   16:51 ՀՀ անվտանգության գլխավոր սպառնալիքը Նիկոլ Փաշինյանն է, այլ ոչ թե Արցախի պետական ինստիտուտները. Սաղաթելյան 03/28/2024   16:43 Շոլցն ասել է, որ դեկտեմբերից ի վեր չի խոսել Պուտինի հետ 03/28/2024   16:23 Ռուբեն Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը 03/28/2024   16:19 Հայաստանի եւ Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով զբաղվող հանձնաժողովների միջեւ ստորագրվել է համատեղ հայտարարություն 03/28/2024   16:13 «Այրում» նռան գինու մեջ սինթետիկ ներկանյութ է հայտնաբերվել. Բելառուսից դիմել են ՍԱՏՄ-ին 03/28/2024   16:05 Թուրքիան հերքում է Ռուսաստանից նավթի դիմաց վճարումների «ուշացումների» մասին տեղեկությունները 03/28/2024   16:03 Հայկ Մարությանը ստեղծել է նոր կուսակցություն՝ «Նոր ուժ» անվամբ ու մտադիր է մասնակցել խորհրդարանական ընտրություններին 03/28/2024   15:54 Փաստացի ուզում են փափուկ ուժի միջոցով զավթել մեր գոյաբանական նշանակության ենթակառուցվածքները. Թադեւոս Ավետիսյան 03/28/2024   15:37 ՀՀ-ն 300 հազար դոլարի օգնություն կտրամադրի Ճապոնիային երկրաշարժից տուժածների հումանիտար կարիքների բավարարման համար 03/28/2024   15:20 Ճապոնիայում ավելի քան 100 մարդ հոսպիտալացվել է սննդային հավելում ընդունելուց հետո. չորս մարդ մահացել է 03/28/2024   15:19 Ոսկեպարցիները նշում էին, որ քպ-ական այն դեմքերը ովքեր հանձնվող գյուղերն ադրբեջանական են համարում, թող գան գյուղ ու իրենց ներկայությամբ նման հայտարարություն հնչեցնեն. Աբրահամյան 03/28/2024   15:02 Փաշինյանը վախեցած է, բայց ոչ՝ Ադրբեջանից ու այդ երկրի՝ իր գործընկեր նախագահից.Ստեփան Դանիելյան 03/28/2024   14:55 «Կրոկուս»-ում ահաբեկչության ողջ գիշերը Վլադիմիր Պուտինը չի քնել, աշխատել է. Պեսկով 03/28/2024   14:42 Ավարտվել է Հրազդան քաղաքի 64–ամյա բնակչի սպանության դեպքի առթիվ նախաձեռնված քրեական վարույթի նախաքննությունը 03/28/2024   14:38 Բաքուն հայտնում է, որ երկրի ՄԻ պաշտպանը հանդիպել է Ստեփանակերտում մնացած հայ բնակիչներին, իսկ որտե՞ղ էր տեղահանության ժամանակ 03/28/2024   14:29 Կառավարությունը 19 միլիոն դրամ կհատկացնի՝ Գազայից տեղահանված 1,5 միլիոն անձի մթերք և դեղեր տրամադրելու համար 03/28/2024   14:22 ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի պատվիրակությունը կայցելի Թուրքիա 03/28/2024   14:19 Երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն՝ Երևանի Միկոյան-Գալշոյան փողոցների խաչմերուկում 03/28/2024   14:15 Գլխավոր դատախազի տեղակալի ամուսնուն փորձ է արվում բարձր պաշտոնի տեղավորել ու նշանակել Փորձաքննությունների բյուրոյի ղեկավար՝ դրանով այդ անկախ կառույցը դարձնել դուստր ձեռնարկություն 03/28/2024   14:13 Պապա ջան, ես քեզ միշտ կկարոտեմ, կհանդիպենք մյուս կյանքում. Արթուր Աբրահամ 03/28/2024   14:12 Ալլա Պուգաչովան մեկնաբանել է՝ ինչու չի խոսել «Կրոկուս»-ում ահաբեկչության մասին 03/28/2024   14:07 «Հայաստան» հիմնադրամը շարունակում է աջակցել Լիբանանում գործող հայկական կրթական հաստատություններին 03/28/2024   13:39 ՆԱՏՕ-ի նավթամուղի վթարի պատճառով Թուրքիայում քաղցրահամ լիճը լցվել է մազութով 03/28/2024   13:13 Բոլոր մարդասիրական ծրագրերը պետք է սպասարկեն Արցախ մեր հավաքական, անվտանգ ու արժանապատիվ վերադարձի տեսլականին, որի ուղղությամբ նույնպես ՀՀ կառավարությունը կարևոր անելիքներ ունի. Բեգլարյան 03/28/2024   13:10 ՀԱՊԿ-ի ընդլայնումը չի բացառվում. քարտուղար 03/28/2024   12:59 Այսօր ընտանիքի անդամների քանակով հավկիթ չեն եփում, չեն ներկում ու չեն մատուցում. Նոյեմ Անդրեասյան 03/28/2024   12:48 ԿԳՄՍ նախարարն ու Ֆրանսիայի դեսպանն այցելել են ակադեմիական քաղաքի տարածք 03/28/2024   12:42 Սյունիքի, Լոռու, Կոտայքի, Գեղարքունիքի 6 համայնքներ կստանան իրենց համայնքներում գործող մետաղական հանքերի վճարած ռոյալթիների 2 տոկոսի չափով գումարները 03/28/2024   12:33 «Եվրոպացիները հանուն Արցախի» հարթակը քննարկել է Արցախի շահերի պաշտպանության ուղղությամբ առաջիկա անելիքները 03/28/2024   12:29 Այսօր էլ ՀՀ ինքնիշխան տարածքից շուրջ 208 քառակուսի կիլոմետրը գտնվում է ադրբեջանական օկուպացիայի ներքո. Անի Բադալյան 03/28/2024   12:27 Երկրում բացի Շուռնուխի 10 տներից բազմաթիվ տներ են, չէ՞ կառուցվել․ Սյունիքի մարզպետը տեղյակ չէ Շուռնուխում 10 տների ծրագրից 03/28/2024   12:25 Ջերմաստիճանը վաղվանից կբարձրանա 8-10 աստիճանով՝ Երևանում ցերեկային ժամերին հասնելով +20․․․+22 աստիճանի 03/28/2024   12:23 Երևանում «Toyota»-ի վարորդը, լինելով ամենաբարձր աստիճանի խմած, դարձել է շղթայական ավտոմեքենաների ջարդի հեղինակ. 12-ամյա երեխան ու նրա մայրը տեղափոխվել են հիվանդանոց 03/28/2024   12:17 Հայաստան-Եվրամիություն-ԱՄՆ հանդիպումը մտահոգություն է առաջացրել Ռուսաստանում. Զախարովա 03/28/2024   12:13 Քննչական կոմիտեի վետերանները հանդիպել են նորանշանակ քննիչներին 03/28/2024   12:02 Հայաստան-ԵՄ-ԱՄՆ համագործակցությունը որեւէ մեկի դեմ ուղղված լինելու պնդումները արհեստածին են. Բադալյան 03/28/2024   11:55 Դատարանը մերժեց «Ինտենսիվ այգիների» գործով Էկոնոմիկայի նախարարության վարչության պետի կալանքի երկարացման միջնորդությունը 03/28/2024   11:44 Դավադիրներ կան, որ լավագույն տղերքի արյամբ 30 տարի առաջ գծված սահմանները, թշնամու պահանջով, 5 տարի հանձնում են ` հետո փորձում տգետներին համոզել, որ դա հայի հող չէ. Զաքարյան 03/28/2024   11:35 Չի կարելի ամրացնել ադրբեջանական դիրքերը սեփական ժողովրդին անվտանգությունը խաթարելու հաշվին. Թաթոյան 03/28/2024   11:29 Երևանում թալանել են հայտնի «Զիգզագ» խանութը. հափշտակել են 5 մլն 500 հազար դրամի բջջային հեռախոսներ 03/28/2024   11:22 ԼՂ-ից բռնի տեղահանված որոշ շրջանակ անում է գործողություններ, որոնք սպառնալիք են ստեղծում ՀՀ ազգային անվտանգության համար. Փաշինյան (տեսանյութ) 03/28/2024   11:20 ԼՂՀ-ն «լուծարելու» փաստաթուղթը հայրենակիցներին փրկելու միակ միջոցն էր. Սամվել Շահրամանյան 03/28/2024   11:16 Արցախի Հանրապետությունից 2020 թվականից հետո բռնի տեղահանվածները եւս կդառնան 40.000+10.000 ծրագրի շահառու. Նարեկ Մկրտչյան (տեսանյութ) 03/28/2024   11:09 Կառավարությունը հետ վերցրեց «Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման ազգային կենտրոնի» Շենգավիթում գտնվող շենք-շինությունները և վաճառեց այն «Քվանտ» վարժարանին 03/28/2024   11:04 Ինչ է քննարկվում կառավարության այսօրվա նիստում. ուղիղ 03/28/2024   11:01 Որակի հարցում զիջում չի լինելու՝ շինարարներին վստահեցրել է Քաղաքաշինության կոմիտեի նախագահը 03/28/2024   10:51 Ադրբեջանը շարունակաբար քայլեր է ձեռնարկում տարածաշրջանային նախագծերից Հայաստանին դուրս թողնելու ուղղությամբ. ԱԳՆ 03/28/2024   10:50 2024-ին խմելու ջրի սակագինը սպառողների համար չի թանկանա. կառավարությունը է 1.1 մլրդ դրամ սուբսիդիա կտրամդրի «Վեոլիա Ջուր» ՓԲԸ-ին 03/28/2024   10:47 Ծաղկաձորում «Կովկասի գերուհի» ռեստորանի մենեջերը, ըստ տնօրենի, դրամարկղից 11 մլն դրամ է հափշտակել. shamshyan.com
03/26/2024   23:42 Ուսուցչուհին երկու ամիս շարունակ դպրոցում սեռական հարաբերություն է ունեցել 15-ամյա դեռահասի հետ 03/26/2024   20:15 Կոռուպցիոն սկանդալ՝ ՏԿԵ-ում․ փոխնախարարը հովանավորու՞մ է քրեական հեղինակությանը և Սամվել Ալեքսանյանի ազգականին պատկանող ընկերությանը 03/26/2024   20:02 Գումարները վճարել են շինարար Սևակ Արծրունուն և մնացել առանց բնակարան. խաբեության պատմություն․ 168.am (տեսանյութ) 03/27/2024   21:59 Արգածոտնի մարզի գյուղերից մեկում․ 13-ամյա թոռը պապի մարմինը հայտնաբերել է պատշգամբի ճաղավանդակից կախված 03/28/2024   08:11 Որքան է Հ1-ը վճարել Հրաչուհի Ութմազյանին ու Համլետ Առաքելյանին՝ «Օսկար» մրցանակաբաշխությունը մեկնաբանելու համար․ «Հրապարակ» 03/27/2024   20:50 Զախարովան՝ Բաքվի կողմից Ուկրաինային զենք մատակարարելու մասին 03/27/2024   15:25 Աննա Հակոբյանի կազմակերպած բարեգործական ընթրիքի տոմսերը՝ 1 մլն դրամ 03/27/2024   12:33 Գուրգեն Արսենյանը՝ իր մուտքը ՌԴ արգելվելու մասին 03/27/2024   08:25 Ալիևը Փաշինյանին հանդիմանել է․ «Հրապարակ» 03/26/2024   21:07 Տավուշի 4 գյուղերի մոտով անցնող մայրուղային գազատարի վերատեղադրման վերաբերյալ հարցը չի քննարկվել. հողերը թշնամուն հանձնելուց հետո գազատարը եւս կանցնի Ադրբեջանի վերահսկողության տակ 03/27/2024   07:46 Ի՞նչ տարածքներ են զիջվելու Վրաստանին. Նիկոլ Փաշինյանը վրացի գործընկերոջ հետ քննարկել է. խոսնակի պարզաբանումը. «Ժողովուրդ» 03/27/2024   13:23 Ծաղկահովիտ-Ալագյազ ավտոճանապարհին «VAZ» մակնիշի ավտոմեքենան արգելափակվել է ձյան շերտում. կան տուժածներ 03/27/2024   20:42 Դաշնակցական Գագիկ Սարգսյանին կալանավորել են «խռովյալ ՔՊ-ականի» ցուցմունքի հիման վրա․ փաստաբանը մանրամասներ է հայտնել գործից 03/26/2024   22:26 ՀՀ իշխանությունը խթանում է թուրքական սովորությունը՝ մի ոտքի տեղ անել և ․․․ սարիդ, հողիդ, ջրիդ, ունեցվածքիդ, տունուտեղիդ տիրանալ 03/28/2024   14:15 Գլխավոր դատախազի տեղակալի ամուսնուն փորձ է արվում բարձր պաշտոնի տեղավորել ու նշանակել Փորձաքննությունների բյուրոյի ղեկավար՝ դրանով այդ անկախ կառույցը դարձնել դուստր ձեռնարկություն 03/27/2024   13:18 Ինչ եղանակ են կանխատեսում առաջիկա 5 օրվա համար 03/27/2024   18:25 ՀՀ ԱԳՆ-ում մեկնաբանություն չունեն՝ ՌԴ-ի կողմից ՀՀ պատգամավորի մուտքը արգելելու որոշմանը 03/27/2024   21:21 ՌԴ ԱԻՆ - ը հրապարակել է «Կրոկուսի» ահաբեկչության զոհերի նոր ցուցակը 03/27/2024   08:07 Գուրգեն Արսենյանը վայր կդնի՞ մանդատը․ «Հրապարակ» 03/27/2024   08:17 Արևմուտքը Փաշինյանին զգուշացնում է․ «Հրապարակ»

Արմեն Գևորգյան. Բոլոր հնարավոր պատերազմները անսպասելի են սկսվում 10/18/2019   13:04  |  ԼՐԱՀՈՍ

Altprojects.am կայքում հրապարակվել է ՀՀ նախկին փոխվարչապետ Արմեն Գևորգյանի հոդվածը, որը ներկայացնում ենք ամբողջությամբ. 

Ի՞նչն է որոշիչ լինելու Արցախի հարցով առաջիկա հանգուցալուծման մեջ. ներքի՞ն քաղաքականությունը, թե՞ աշխարհքաղաքականությունը

Շատերը կարող են ասել, որ 1994թ. Ադրբեջանի հետ զինադադար կնքելուց հետո լայնամասշտաբ ռազմական գործողությունների վերսկսման թեման միշտ էլ եղել է մեր ներքին օրակարգում: Եվ նրանք ճիշտ են: Այս թեման որոշակի պարբերականությամբ արդիականացել է, իսկ հետո կրկին անհետացել: Ահա այս պարբերականության ներքո Հայաստանում մեծացել են մարդկանց նոր սերունդներ, որոնց զգալի մասը պատերազմի եւ դրա հետեւանքների մասին տեղյակ է միայն դասագրքերից, լրահոսից եւ տարբեր պատմություններից: Սա սոցցանցերի եւ նոր մեդիայի սերունդն է, որոնք հպարտանում են իրենց համար «վիրտուալ» հաղթանակով արցախյան պատերազմում եւ ապրում են այն պատկերացումով, թե ամբողջ աշխարհը պետք է ճանաչի եւ դատապարտի Օսմանյան կայսրությունում հայերի ցեղասպանությունը:

Ես չգիտեմ՝ նկատել են շատերը, թե ոչ, բայց հնարավոր պատերազմի մասին անհամեմատ ավելի հաճախ եւ ինտենսիվ սկսել են խոսել այսպես կոչված հեղափոխությունից հետո: Նույնիսկ ապրիլյան պատերազմից հետո լայնածավալ պատերազմի մասին այսքան շատ խոսելու անհրաժեշտություն չեղավ: Պատճառը կրկին իշխանության տխրահռչակ որակն է, հանրությանը համախմբելու ընդունակության բացակայությունը եւ հակառակորդի հետ երկխոսելու «նոր» ձևերը:

Հարցի փոխզիջումային լուծումներ ներկայիս իշխանությունները հանրությանը կարող էին առաջարկել 2018-ի մայիսին, հունիսին եւ հուլիսին, բայց բաց թողեցին իրենց պատմական հնարավորությունը: Այն ժամանակ հնարավոր էր կլոր սեղանի շուրջ հավաքել Հայաստանի եւ Արցախի նախկին նախագահներին, երկրի ներկայիս առաջնորդներին, հարգված եւ հեղինակավոր մարդկանց, եւ միջազգային հանրությանը ներկայացնել հայ հանրության համար ընդունելի որոշումը: Սա կլիներ երկրում տեղի ունեցած հասարակական-քաղաքական փոփոխությունների ամենաթանկ ձեռքբերումը:

Արցախի հարցում փոխզիջումային որոշման որոնման հարցով նման պատմական դերակատարում կարող էր ունենալ նոր խորհրդարանը, որը ձեւավորվեց 2018-ի դեկտեմբերին, բայց այն նույնպես արդեն սպառում է իր հասարակական-քաղաքական լեգիտիմությունը: Արդեն այսօր՝ 2019-ի հոկտեմբերին, Արցախի հարցով յուրաքանչյուր փոխզիջումային որոշում իշխանությունների համար ոչ միայն դժվար կլինի անցկացնել, այլ անգամ՝ բարձրաձայնել այդ մասին: Օրինակների համար պետք չէ հեռուն գնալ. հիշենք իշխանությունների պահվածքը Ամուլսարի եւ Ստամբուլյան կոնվենցիայի հարցերում եւ հասարակության արձագանքը դրան: Այսօր Նիկոլ Փաշինյանի կառավարությունը հանրությանը Արցախի խնդրի կարգավորման վերաբերյալ տարբերակներ առաջարկելու հարցում ավելի դժվարին վիճակում է, քան՝ նախկին «ոչ լեգիտիմ» իշխանությունները: Այն դեռևս անպտուղ է:

Անսպասելի՞ կլինի արդյոք հնարավոր պատերազմը

Շատերը միանգամից կնշեն բուն հարցում առկա որոշ անտրամաբանականությունը. եթե պատերազմի հնարավորության մասին գիտենք, ապա ինչպե՞ս այն կարող է անակնկալ լինել: Որքանով տեղյակ եմ, հիմնական պատմական իրադարձությունները, որոնք կանխորոշված էին Առաջին եւ Երկրորդ աշխարհամարտերի, ինչպես նաեւ՝ 20-21-րդ դարերի որոշ տեղային պատերազմների արդյունքներով, տեղավորվում են հենց այս տրամաբանության մեջ: Սկզբում այն աշխատել է որպես դիվանագիտական եւ միջպետական հարաբերությունների տարր. դու գիտես, կամ, ծայրահեղ դեպքում,

ենթադրում ես, որ քեզ հետ պատերազմելու է քո պոտենցիալ հակառակորդը, բայց դու ելնում ես նրանից, որ նա քեզ չի խաբի, որ դու նրա հետ պայմանավորվել ես եւ այսպես շարունակ: Վերջին տասնամյակներում այսպիսի տրամաբանությունն արդեն տեղեկատվական քաղաքականության եւ ազդեցության տարր է: Կարելի է անդադար խոսել, համոզել, քննարկել, ստեղծել հավանական ռիսկերի չեզոքացման պատրանք, փոխզիջումներ որոնել, բայց ի վերջո գալիս է անխուսափելին՝ պատերազմը:

Այդպես զարգացավ իրավիճակը թուրքական զորքերի՝ Սիրիա ներխուժման շուրջ. բոլորը քննարկում էին այս հեռանկարը, բայց հենց թուրքական զորքերը հայտնվեցին Սիրիայում, բոլորիս համար այն դարձավ ինչ-որ անակնկալ մի իրադարձություն: Անակնկալի տարրը միշտ քաղաքական գործիչներին իրենց սխալներն ու սխալ հաշվարկներն արդարացնելու հնարավորություն է տալիս: Անակնկալի տարրը միշտ հնարավորություն է տալիս՝ մեղքը բարդել հակառակորդի վրա: Անակնկալի տարրը ապագա սերունդների առջեւ պատասխանատվությունից խուսափելու հնարավորություն է տալիս: Վերջին օրերի լրահոսը՝ մեր տարածաշրջանի իրավիճակի, մասնավորապես՝ Արցախի խնդրի կարգավորման վերաբերյալ, ինձ ստիպում են հարց բարձրաձայնել, որը ես տեղադրեցի վերնագրում:

Վստահ եմ, որ Նիկոլ Փաշինյանը պատերազմ չի ուզում, քանի որ շատ լավ հասկանում է, որ այդպիսի պատերազմն իր իշխանության վերջն է: Իսկ մենք ձեզ հետ պետք է հասկանանք, որ նման պատերազմը բարեկեցիկ եւ բարգավաճող երկրում ապրելու մեր երազանքների վերջն է, դա վերջն է՝ տարածաշրջանում կազմակերպված, մրցունակ եւ անվտանգ երկիր ունենալու մեր ձգտման: Դա վերջն է մեր բոլոր հեռահար երազանքների՝ ո՛չ թե այն պատճառով, որ մենք պարտվելու ենք. ոչ, ես վստահ եմ, որ մենք հաղթելու ենք, այլ միայն այն պատճառով, որ նման հաղթանակն իր հետ կտանի մեր բոլոր ռեսուրսները, եւ առաջին հերթին՝ բազմաթիվ մարդկային կյանքեր, եւ մեզ մի քանի տասնամյակով հետ կշպրտի: Մեր հին ու նոր հաղթանակները կունենան տարբեր պատմական նշանակություններ:

Եթե 90-ականների հաղթանակն անհրաժեշտ էր մեր ինքնահաստատման, անկախության ամրապնդման, մեր մասին աշխարհին ավետելու եւ աշխարհքաղաքական կարգում մեր հատուկ տեղը զբաղեցնելու համար, և ի վերջո՝ դա Արցախում հայի լինել-չլինելու պատերազմ էր, ապա խոսելով առաջիկա հաղթանակների մասին, դժվար թե կարողանանք առաջնորդվել նույն դրդապատճառներով և նպատակներով: Արդյո՞ք ապագա հաղթանակներում կունենանք նույնքան նշանակալի ձեռքբերումներ ինչպես 90-ականներին:

Լինենք ազնիվ. Ադրբեջանի նկատմամբ հաղթանակի այնպիսի համընդհանուր համազգային գիտակցում այսօր չկա, ինչպես իննսունականներին: Այսօր մեր շատ հայրենակիցների, հատկապես՝ Հայաստանում բնակվող, թվում է, թե Արցախի հարցը վերաբերում է բացառապես ղարաբաղցիներին: Եւ խնդրի ընկալման այս մեթոդն ու մտածողության ձեւը աղետալի կերպով լայն թափ են հավաքում, այդ թվում եւ՝ կեղծ լիբերալ, իսկ իրականում՝ հակապետական հասարակական կազմակերպությունների գործողությունների շնորհիվ:

Ժամանակակից սոցիալական լրատվամիջոցների եւ ցանցերի ժամանակաշրջանում անփոփոխ է մնացել միայն մի բան. իրական պատերազմը, ցավոք, սոցիալական ցանցերում չի լինելու, իսկ հայրենասիրությունը պետք է լինելու ապացուցել մարտի դաշտում՝ զոհված եւ վիրավոր հասակակիցների կողքին, խրամատներում, ավերված գյուղերի եւ քաղաքների ավերակներում: Զոհված մերձավորների եւ հարազատների համար իրականում ենք ողբալու: Եւ դա էլ լինելու է իրականությունը, կյանքը, որը շատերի համար կարող է վերաճել ողբերգության՝ աղետի:

Ովքե՞ր են մեր բարեկամներն առաջիկա մարտից առաջ: Սա ամենաառանցքային գործոններից է՝ մեր հավանական ռիսկերը հաշվարկելիս, պատերազմի դեպքում: Այս հարցն ավելի քան արդիական է դարձել հատկապես Թյուրքալեզու երկրների՝ Բաքվում կայացած գագաթնաժողովից եւ Իլհամ Ալիեւի արած հայտարարություններից հետո: Բաքուն ջանադրաբար եւ նպատակասլաց եթե չի ավելացնում իր

հավանական բարեկամ-աջակիցների շարքերը, ապա ծայրահեղ դեպքում բոլոր մեթոդներով ու եղանակներով փորձում է դրանք անփոփոխ պահել: Եթե նախկինում օգտագործվում էին Իսլամական պետությունների կազմակերպության, Արաբական երկրների լիգայի, Թյուրքալեզու երկրների համագործակցության խորհրդի ամբիոնները, ապա մենք վերջերս ականատես եղանք, թե ինչպես ՄԱԿ-ի ամբիոնից երկու խոշոր մահմեդական երկիր պաշտպանում էին Ադրբեջանի շահերը: Եթե որեւէ մեկը չի հիշում, ապա հիշեցնեմ. խոսքը Թուրքիայի նախագահի եւ Պակիստանի ԱԳ նախարարի մասին է: Մենք պետք է լրջորեն մտածենք այն մասին, թե ինչպիսին են մեր հարաբերությունները մեր ռազմավարական գործընկերների եւ հարեւանների հետ:

Իսկ ովքե՞ր են Նիկոլ Փաշինյանի գեներալները: Գիտեք, պատահական է, թե ոչ, բայց այս հարցն էլ արդիական դարձավ՝ հաշվի առնելով երկրում ընթացող որոշ իրադարձություններ:

Այսօր արխիվում հայտնաբերել եմ 2019թ. հուլիսի 5-ի լուսանկար. նախագահը բարձրագույն զինվորական եւ այլ կոչումներ է շնորհում մի շարք գործիչների: Այսպես, շատ ժամանակ չի անցել այդ կոչումների շնորհումից, բայց արդեն գեներալներից երեքն իրենց պաշտոններում չեն աշխատում: Եթե ինչ-որ մեկը չի հիշում, ապա հիշեցնեմ՝ գեներալ Վանեցյանը, գեներալ Օսիպյանը, գեներալ Հայրապետովը: Տարօրինակ իրավիճակ է. նախկին շատ գեներալների դատում ենք եւ անվանարկում, իսկ նորերին՝ հեռացնում:

Երբ չկա գործընթաց, մնում է հանգուցալուծումը

Ուզու՞մ է պատերազմ Իլհամ Ալիեւը: Կարծում եմ, որ նա եւս չի ցանկանում: Բայց, որպես պարտվող երկրի ղեկավար, միշտ պետք է ձգտի ռեւանշի, եւ նրա համար խնդրի լուծման հիմնական տարբերակը պատերազմն է: Եւ հենց այս իմաստով այս պատերազմը դառնում է սպասելի: Ցանկանում եմ մեր հայրենակիցների ուշադրությունը սեւեռել

առաջին հայացքից ոչ այնքան նկատելի, բայց՝ վճռորոշ գործոնի վրա: 1993-ից Ադրբեջանում իշխում է Ալիեւների ընտանիքը եւ նրանք էլ կրում են Ղարաբաղի հարցով հանգուցալուծումը: Ի վերջո Ադրբեջանի փաստացի պարտության եւ տարածքային կորուստների վավերացումը կայացել է Հեյդար Ալիեւի նախագահության ժամանակ՝ 1994 թվականին: Արդեն 26 տարի այս ընտանիքի անդամներն ամբողջ աշխարհին ներկայացնում են իրենց տեսլականը խնդրի կարգավորման հարցում, ընդ որում՝ մոնոտոն եւ անփոփոխ: Այս ընտանիքի ներկայացուցիչները՝ սկզբում՝ Հեյդար Ալիեւը Քի Վեսթում, իսկ հետո՝ Իլհամ Ալիեւը՝ Կազանում, հրաժարվեցին հիմնախնդրի կարգավորման երկարաժամկետ բանաձեւերի ընդունումից: Այս ընթացքում Հայաստանն ունեցել է երեք նախագահ եւ հիմա՝ վարչապետ Փաշինյանը: Նախագահներից յուրաքանչյուրը բանակցությունները սկսել է իր հաշվարկի սկզբից, կային սպասումներ եւ ցանկություններ, թեեւ գործընթացը շարժվում էր, բայց հանգուցալուծում այդպես էլ չէր լինում: Այժմ արագ կարող է հասունանալ մի իրավիճակ, երբ չկա գործընթաց, եւ մեզ մնում է միայն հանգուցալուծումը:

Ալիեւները կսպասեն պատերազմի սկսման համար ամենահարմար պահին: Նրանք այն չեն սկսում ոչ միայն այն պատճառով, որ ռեսուրսների սղություն ունեն, բանակը պատրաստ չէ եւ այլն, այլ քանի որ նրանց զսպում են հանգամանքները.

- Նոր իշխանություն Հայաստանում, նոր սպասումներ: Սկզբնական սպասումները մեծ են, քանի որ նոր իշխանություններն իրենց աշխարհայացքով Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի հիմնադրույթների կողմնակիցներն են: Սկսել պատերազմ այս իշխանության հետ՝ ճիշտ չէր հասկացվի միջազգային հանրության կողմից: Սա նոր հնարավորություն է: Միացվել է Նիկոլ Փաշինյանից փոխզիջումների առումով սպասումների ռեժիմը: Այն ժամանակի հետ վերանում է:

- Հայաստանում առկա ներքաղաքական իրավիճակի տարօրինակությունները. դատական եւ քաղաքական

գործընթացները նախկին քաղաքական եւ զինվորական ղեկավարության դեմ, Հայաստանի եւ Արցախի ղեկավարության միջեւ առկա լարվածությունը, Հայաստանի ոչ միանշանակ հարաբերություններն իր ռազմավարական գործընկերների հետ, առաջին հերթին՝ Ռուսաստանի հետ, իշխանամերձ հասարակական կազմակերպությունների հակապետական գործունեությունը: Այս ամենը կարող է հանգեցնել հակառակորդի թուլացմանը, ուրեմն՝ ինչո՞ւ եւս մի փոքր չսպասել:

- Ադրբեջանի հարեւանները՝ Ռուսաստանը, Թուրքիան եւ Իրանը կողմերի համար առավելագույն ընդունելի լուծման հնարավորություն են տեսնում: Նրանցից յուրաքանչյուը ելնում է իր աշխարհաքաղաքական շահերից: Այսպես. Ռուսաստանի համար կարեւոր է Ադրբեջանն ընդգրկել իր ինտեգրացիոն գործընթացների եւ տարածաշրջանային ենթակառուցվածքային ծրագրերի մեջ: Ադրբեջանը դեռ չի զրոյացրել ազդեցիկ հարեւանների ազդեցության գործիքները Հայաստանի դեմ օգտագործելու հնարավորությունները: Թուրքիան բավական ակտիվ կերպով ամրապնդում է իր ռազմաքաղաքական հնարավորությունները մեծ տարածաշրջանում՝ հարմարավետ տեղավորվելով Նախիջեւանում, միաժամանակ՝ նոր հենակետ ստեղծելով հնարավոր պատերազմի ժամանակ Արցախի եւ Տավուշի ուղղություններին ավելացնելու նորը:

- Առայժմ Ադրբեջանում չի ստեղծվել այնպիսի ներքաղաքական իրավիճակ, որը հնարավոր լիներ վերացնել միայն պատերազմական գործողությունների օգնությամբ: Ադրբեջանը դեռ իրեն ներկայացնում է որպես ինտենսիվ զարգացող պետություն, որն ընդունում է բազմաթիվ միջազգային միջոցառումներ, տարատեսակ նախաձեռնություններ եւ ծրագրեր: Պատերազմը հաստատ կխանգարեր երկրի նման իմիջի ստեղծմանը եւ պահպանմանը:

Բայց այս հանգամանքները մի ակնթարթում կարող են անհետանալ եւ դադարել խոչընդոտ հանդիսանալ պատերազմական

գործողությունների վերսկսման համար: Եւ այդ մասին մեզ որեւէ մեկը նախապես չի ասի, եւ այդ իմաստով պատերազմը կլինի անակնկալ: Ադրբեջանի տարբերությունը մեզանից կայանում է նրանում, որ նրանք ամենօրյա ռեժիմով պատրաստվում են ապագա պատերազմին, այդ թվում՝ ամրապնդելով պահպանման ներքին մեխանիզմները եւ Ալիեւի անձնական իշխանությունը: Այս մասին են վկայում նաեւ այս երկրի ներսում վերջերս կատարված կադրային փոփոխությունները և մասշտաբային զորավարժությունները: Իսկ մենք Հայաստանում ապրում ենք անցյալի խնդիրներով՝ ամենայն հավանականությամբ ենթադրելով, որ պատերազմ դեռ երկար ժամանակ չի լինի: Շատ անտրամաբանական եւ սխալ մոտեցում:

Կցանկանայի նշել ևս մեկ կարևորագույն հանգամանք՝ Արցախի հարցի շուրջ։ Ռազմական գործողությունների վերսկսման դեպքում Ադրբեջանի իշխանությունները Թուրքիային ազգայնականների ակտիվ աջակցությամբ ձգտելու են ոչ միայն ռևանշի, այլև՝ տարածաշրջանի քաղաքական քարտեզի գլոբալ փոփոխության։ Մասնավորապես՝ կփորձեն իրականացնել թյուրքալեզու աշխարհի տարբեր հատվածների միավորումը՝ Հայաստանի հաշվին։ Ոմանք ինձ կկշտամբեն, որ մոռացել եմ հիշատակել 2019 թվականի օգոստոսին Ստեփանակերտում հնչած Նիկոլ Փաշինյանի ելույթը: Ոչ, չեմ մոռացել: Իրականում այս հոդվածը հայտնվեց հենց այդ ելույթի, իսկ ավելի կոնկրետ՝ ելույթի այն հատվածի, որում խոսվում էր Արցախի հարցի մասին, եւ դրան հետեւած՝ Ադրբեջանի արձագանքի պատճառով:

Պարզապես ցանկանում եմ խորհուրդ տալ մեր նոր իշխանություններին, որ լինեն առավել ուշադիր. հենց նման ելույթները կարող են էյֆորիկ վիճակ ստեղծել մեր հարեւանների մոտ, ինչն էլ կարող է նոր պատերազմի առիթ դառնալ: Երկրի ղեկավարը, որը փոխզիջում է փնտրում հակառակորդի հետ, պետք է ավելի սառնասիրտ, զուսպ եւ հետեւողական լինի: Հուզական պոռթկման զսպումը, դադար պահելը եւ

իրավիճակի սթափ գնահատականը մեր երկրի համար երաշքխիք են՝ ներքաշված չլինելու առանց հեռանկարի պատերազմի մեջ: Իրենց պահվածքով իշխանությունները չպետք է մոտեցնեն հավանական պատերազմը:

Փոխզիջումների փնտրտուքը եւ ներկայիս առավելությունների պահպանումը ստեղծված իրավիճակում շատ ավելի բարդ են, քան՝ նոր պատերազմի հրահրումը: Միշտ պետք է հիշել եւ ելնել շատ պարզ եւ օբյեկտիվ ճշմարտությունից՝ Արցախի խնդրում ցանկացած հեռանկարային փոխզիջում՝ հավանական կորուստ է հայկական կողմի համար, քանի որ հանրային գիտակցության մեջ մենք կլինենք մի իրավիճակում, երբ զիջում ենք ինչ-որ հարցում կամ ինչ-որ մեկին, իսկ ադրբեջանական կողմը ստանում է ինչ-որ բան: Միջազգային հանրության պատկերացմամբ՝ փոխզիջման արդյունքում մենք կստանանք անհրաժեշտ սկզբնական պայմանները՝ տարածաշրջանային մեծ ծրագրերում ընդգրկվելու համար՝ նոր ներդրումներ, հնարավորություն՝ երկրի տնտեսական իրավիճակը բարելավելու եւ մարկանց կենսամակարդակը բարձրացնելու համար:

Անհրաժեշտ է նաեւ մշտապես հիշել, որ ցանկացած փոխզիջում այսրոպեական որոշում չէ, եւ նրա իրականացումը ծրագիր է, որը տանում է դեպի դժվար եւ երկար ճանապարհ՝ պատմական ժամանակի մեծ հատվածով, որը պետք է կարողանան անցնել բոլոր կողմերն առանց նոր կորուստների եւ լարումների՝ ներքին հասարակական համախմբան հսկա պաշարով եւ համբերատարությամբ:

... հակառակը պատերազմն է

Շատ տարիներ ես անցկացրել եմ մեր պետության ղեկավարների կողքին՝ Արցախի հարցով բանակցությունների անցկացման տարբեր փուլերում՝ անձնական հանդիպումներից մինչեւ բազմակողմ եւ բազմաթիվ

բանակցություններ: Որքա՛ն կարեւոր է հիշել եւ գիտակցել ամբողջ պատասխանատվությունը սեփական խոսքերի եւ արարքների համար նաեւ տանը՝ հարազատ միջավայրում: Ես տեսել եմ, թե ինչպես Ժակ Շիրակի միջնորդությամբ ընթացած երկար եւ հագեցած բանակցություններից հետո գործընթացը մոտ էր հաջողության բանաձեւի ի հայտ գալուն, բայց դրա փոխարեն հայտնվեց քիվեսթյան ծուղակում: Բայց դրանից հետո էլ մասնակիցներն այնքան իմաստուն գտնվեցին, որ ուժ գտան՝ երկխոսությունը եւ բանակցությունները շարունակելու համար: Հակառակը պատերազմն է:

Ես տեսել եմ, թե ինչպես է ղեկավարը պատրաստ բանակցել իր անմիջական հակառակորդի հետ, եւ իր պահվածքով առնվազն հարգանքի արժանացել, ու նաեւ կարողացել ոչ ասել իր մերձավոր դաշնակցին: Սա ահռելի մեծ բարոյա-հոգեբանական ծանրաբեռնվածություն է, որը դժվար է պատկերացնել: Ամեն մեկին չէ դա տրված: Կարող են դիմանալ միայն նրանք, ովքեր գործընթացին մասնակցում են ներքին վստահությամբ, որ իրենք ճիշտ են, ովքեր անկեղծ են առաջին հերթին հենց իրենց հետ, որոնց համար այս գործընթացը ոչ միայն քաղաքականության եւ իշխանության հարց չէ, այլ՝ անձնական պատվի եւ արժանապատվության:

Ստեղծված իրակավիճակում չեմ տեսնում իրական նախադրյալներ գործող իշխանությունների համար՝ Արցախի հարցում փոխզիջումային լուծումների գտնելու հարցում։ Կարծում եմ, որ այդ տարբերակը հայկական ներկա սերունդների ուժերից վեր առաքելություն է, որոնք սկսում են ապրել ատելության և վրեժի զգացումներով, բաժանարար գծեր կառուցում են ոչ թե ճակատում, այլ ներսում՝ միմյանց միջև։ Հիմա շատ կարևոր է, որ ներկա իշխանությունները և ներկա հասարակությունը հաջորդներին չփոխանցի մի վիճակ, երբ նրանք ստիպված կլինեն գնալ «պարտադրված խաղաղության»։

Աղբյուր` Փաստինֆո


Հարակից հրապարակումներ`

13:19 08/10/2019  |  Դատական ռեպորտաժներԴատարանը մերժեց Արմեն Գեւորգյանի խափանման միջոցի հարցով երկու միջնորդությունները
17:27 07/10/2019  |  2-րդ նախագահի գործով դատավարությունըԱրմեն Գեւորգյանի նկատմամբ ընտրված խափանման միջոցը ենթակա է վերացման․ պաշտպան
10:02 07/10/2019  |  ԼՐԱՀՈՍՄԻՊ-ն արձանագրել է, որ խախտվել է Արմեն Գեւորգյանի ազատ տեղաշարժման իրավունքը
18:49 04/10/2019  |  Քրեական խրոնիկոնՎերաքննիչ քրեական դատարանն առանց քննության է թողել Արմեն Գեւորգյանի պաշտպանների բողոքը
19:50 16/09/2019  |  Քրեական խրոնիկոնՀայաստանի իշխանության ներկայացուցիչները համագործակցում են Ռուսաստանի կողմից հետախուզվող Պավել Անդերսոնի հե՞տ.
13:20 12/09/2019  |  2-րդ նախագահի գործով դատավարությունը«Իմ ժպիտը, կարծում եմ, ամեն ինչ ասում է»․ Արմեն Գեւորգյան
13:50 03/09/2019  |  Դատական ռեպորտաժներԱրմեն Գեւորգյանը դատի է տվել իշխող խմբակցության պատգամավոր Արուսյակ Ջուլհակյանին ու փաստաբան Մուշեղ Շուշանյանին. պահանջում է, որ ներողություն խնդրեն
11:51 02/09/2019  |  ԼՐԱՀՈՍ«Անշրջելի ու հաղթական պատմություն». Արմեն Գևորգյան
14:11 19/08/2019  |  Քրեական խրոնիկոնՔննիչը չի նշել, թե Արմեն Գեւորգյանի գույքի վրա կոնկրետ որ նպատակով է կալանք դրվում. Էրիկ Ալեքսանյան
12:41 19/08/2019  |  Քրեական խրոնիկոնԱրմեն Գեւորգյանի գույքի կալանքի հարցով Դատախազության բողոքը մերժվեց

Տեսանյութեր

02/29/2024   15:35 Ադրբեջանցի զինված դիվերսանտը ներխուժել է ՀՀ տարածք ու ձերբակալվել

Տեսադարան

05/17/2022   10:49 Ոստիկանությունը բերման է ենթարկել «Դիմադրության» շարժման աղջիկ ցուցարարներին, ովքեր փակել են Երևանի փողոցները

Մամուլ

Արխիվ

[]