ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ
Ապօրինի միջոցներն ուղղվում են իշխանությունների դեմ սաբոտաժ իրականացնելու գործիքներին. տնտեսագետ (տեսանյութ) 10/16/2019 19:46 | Հարցազրույց
«Փաստինֆո»-ն 2020 թվականի պետական բյուջեի, նախատեսված ծախսերի, ռազմավարական ծրագրերի մասին զրուցել է «Տնտեսական իրավունքի կենտրոն» ՀԿ-ի նախագահ, տնտեսագետ Մովսես Արիստակեսյանի հետ։
- Կառավարությունը օրերս հաստատեց 2020 թվականի պետական բյուջեի ծրագիրը։ Հասցրե՞լ եք ուսումնասիրել այն։ Ըստ Ձեզ՝ որքանով այն Հայաստանին կմոտեցնի տնտեսական հեղափոխությանը։
- Դեռ չեմ հասցրել ամբողջությամբ ծանոթանալ։ Մոտ 2000 էջանոց փաստաթուղթ է, որը լուրջ ուսումնասիրության կարիք ունի։ Առաջին թռուցիկ ընթերցումից, ուղերձը նայելուց հետո պետք է նշեմ, որ թեև բյուջեի ծավալներն աննախադեպ են՝ մոտ 4 միլիարդ դոլար, այդուհանդերձ իմ գնահատմամբ դա իր մեջ այնքան ռեսուրս չի պարունակում, որ կարողանանք, հեղափոխական քայլեր կատարենք։ Դա պայմանավորված է մի շարք գործոններով։ Եթե այս տարի մենք սպասում ենք 7 տոկոս աճ, ապա բյուջեի նախագծով նախատեսված է 4.3 տոկոս ՀՆԱ-ի աճ։ Այսինքն դա չի կարելի հեղափոխական համարել, բայց կարծում եմ, որ բյուջեն ոչ թե խուսափողական է, այլ մի քիչ պաշտպանողական։ Այս տարվա բյուջեում էլ ուրիշ թիվ էր գրված, բայց մեծ մուտքեր ապահովվեց։ Կարծում եմ՝ բյուջեում կան մեխանիզմներ, թե ինչպես պետք է հաղթահարեն ներկայումս առկա ստվերային շրջանառությունը, որպեսզի ապահովեն բյուջետային մուտքեր։ Դրան, իհարկե, խոչընդոտում է դատական իշխանության դեռ նախկին համակարգի պահպանումը։ Իրականության մեջ ունեցանք քաղաքական հեղափոխություն, ունեցանք գործադիրի փոփոխություն, բայց դատական իշխանությունը չի փոխվել և դեռևս խոչընդոտում է տնտեսության զարգացմանը։ Հայտարարվում է, որ մեզ մոտ օլիգարխիան վերացել է, մենաշնորհները վերացել են, բայց դա քաղաքական հայտարարություն է։ Առկա են տնտեսության մեջ գերիշխող դիրք գրավող նախորդ քրեաօլիգարխիկ համակարգի բիզնեսները։ Իրենք իրենց կառուցվածքներով մնացել և խոչընդոտում են փոքր ու միջին բիզնեսի զարգացմանը։ Կառավարությունն այս բյուջեում և իր մյուս ռազմավարական ծրագրերում պետք է ունենար ապօրինի հարստացման արդյունքում կառուցված բիզնես համակարգերին հարվածելու ծրագիր։ Այսինքն նմանատիպ կառուցակարգերի փոփոխություն պետք է լինի, որն այս փուլում դեռ չի հաջողվել, սակայն հույս ունեմ, որ մյուս տարի կկատարվի։ Եթե ոչ, ապա մենք տնտեսական հեղափոխության չենք հասնի։ Տնտեսական հեղափոխություն ասելով՝ հասկանում եմ երկնիշ թվով աճ։ Երկրորդ հերթին կարծում եմ կառուցվածքային փոփոխություն պետք է լինի։ Ներկայումս ՀՆԱ-ի մեջ մշակող արդյունաբերության տեսակարար կշիռն ավելի քիչ է, քան առևտրի, ծառայությունների ոլորտինը։ Մենք, հեղափոխության գնալով, պետք է մշակող արդյունաբերության ոլորտը զարգացնող խթաններ ունենանք։ Փոքր բիզնեսի, թեթև արդյունաբերության, գյուղատնտեսության ոլորտների հետ կապված կան բազմաթիվ լավ ծրագրեր, բայց դրանք կետային փոփոխություններ են։ Չկա ռազմավարական ծրագիր։ Մեր երկիրը դեռ աշխատում է 2014-15 թթ. հեռանկարային զարգացման ռազմավարական ծրագրով, որն արդեն հնացել է և համահունչ չէ թավշյա հեղափոխության արժեքներին։ Պետք է ունենանք համապարփակ ռազմավարական ծրագիր 10, 15, 20 տարվա համար։
- Կառավարությունը համակարգված և ստույգ ի՞նչ քայլերի պետք է դիմի, որպեսզի վերացնի տնտեսության մեջ մեծ դիրք գրավող նախորդ քրեաօլիգարխիկ համակարգի բիզնեսները։
- Բյուջեի մեջ հարկեր-ՀՆԱ հարաբերակցությունը նախատեսված է բարձրացնել ընդամենը 1.2 տոկոսային կետով, ինչը շատ քիչ է։ Կարծում եմ, որ դա պետք է առնվազն 35 տոկոսի չափով լինի, որպեսզի կարողանանք բյուջեում օրինական փողեր հավաքել։ Ժողովուրդը թավշյա հեղափոխության ժամանակ ոտքի կանգնեց՝ լսելով քաղաքական ուժի հայտարարությունը, որ պետք է իրականացնեն անցումային արդարադատություն։ Ցավալիորեն անցումային արդարադատության ուղղությամբ քայլեր մինչ օրս չեն կատարվել և այն ապօրինի հարստացած միջոցները, որոնք պետք է ուղղվեին տնտեսության զարգացմանը, հիմա ուղղվում են այս իշխանությունների դեմ սաբոտաժ իրականացնելու գործիքներին։ Դա թե՛ դատական իշխանության, թե՛ չորրորդ իշխանության՝ որոշ լրատվամիջոցների վրա փողերի ծախսումն է, փաստաբանական ծառայությունների վրա ծախսումը, որպեսզի պաշտպանեն քրեաօլիգարխիկ համակարգի գեներալների ունեցվածքը։ Առաջին քայլը դա պետք է լինի։ Այնուհետև պետք է խթանել ներքին ներդրումները։ Իրականացնել հարկային համաներում։ Դրա համար նախ պետք է իրականացնել անկախության տարիներից ի վեր բոլոր չինովնիկների հարկային հայտարարագրերի մասին ուսումնասիրություն և ապօրինի հարստացած միջոցների ազգայնացում և հարկային համաներում։ Այդ միջոցները, եթե ուղղվեն երկրի տնտեսական զարգացման ռազմավարական ծրագրերին, դրանով կխթանենք ֆինանսական միջոցների այն պակասուրդը, որը երկիրը ստիպված է կա՛մ եվրոբոնդեր թողարկելով, կա՛մ վարկեր խնդրելով լրացնել։
- 2020 թվականի պետբյուջեով կառավարությունը մտադիր է դեֆիցիտը լրացնել ոչ թե արտաքին աղբյուրներից, այլ ներքին։ Համամի՞տ եք այս մոտեցմանը։Ձեր կարծիքով դա կնվազեցնի՞ Հայաստանի կախվածությունն արտաքին շուկայից։
- Այո, երկրի տնտեսությունը զարգացնելու համար պետք է ներքին ռեսուրսներն օգտագործել, ավելին օֆշորոային գոտիներում գտնվող հայկական կապիտալը, որ փախել է այստեղից, համաներման ճանապարհով պետք է թույլ տալ այստեղ ներդրում կատարեն։ Պետք է հարկային համաներման ակտ կատարվի։ Պետք է ասեն՝ շատ վատ ես արել, որ գողացել ես, տարել ես դուրս, հիմա թույլ եմ տալիս բեր, բայց երկիրը զարգացրու։ Եթե ոչ, ապա անցումային արդարադատության շրջանում քեզ ենթարկելու եմ պատասխանատվության։ Այո, ներքին ռեսուրսները պետք է օգտագործենք։
- Կառավարությանը կհաջողվի՞ այս ծրագրով պահպանել ընթացիկ և կապիտալ ծախսերի համամասնությունը։
- Բյուջետային հայտում պահպանված է բյուջետային կանոնը առ այն, որ կապիտալ ներդրումների ծավալը պետք է պակասուրդից պակաս չլինի, բայց տեսնում ենք որ պակասուրդը շատացել է։ Օրինակ այս տարի կապիտալ ներդրումների ծրագիրը չկատարվեց, թեև հսկայական շինարարություն է գնում։ Ինչումն էր խնդիրը, նախկին բյուջեում եղել էին կոռուպցիոն սխեմաներով կապիտալ այնպիսի ներդրումներ, որ այս կառավարությունը դադարեցրեց, չթողեց այդ կոռուպցիոն ծախսերը լինեն, որի արդյունքում կապիտալ ծախսերը չկատարվեցին։ Հուսով եմ՝ 2020թ.-ի բյուջեում նախատեսված կապիտալ ծախսերը կլինեն նպատակային։
- Որքանո՞վ է իրատեսական, որ այս բյուջեն կիրագործվի։
- Հուսով եմ, որ կկատարվի։ Բայց կառավարությանն առաջարկում եմ ևս մեկ անգամ նայել այն։ Պետք է բյուջեում առկա նախկինից եկող կոռուպցիոն սխեմաները վերացնեն։ Օրինակ կարծում եմ, որ գիտության համար տրվող ծախսերը կոռուպցիոն են։ Սխալ է, որ մեր երկրում գիտությունը կառավարում է երեք մարմին՝ ԿԳՄՍ, նրան ենթակա գիտության կոմիտեն և ԳԱԱ-ն։ Պետք է կառվարման բարեփոխում կատարվի։ Երկար տարիներ գիտությունների կոմիտեն կոռուպցիոն նպատակներով տվել է ծրագրեր և արդյունքային ոչ մի ցուցանիշ գիտական մշակումների վրա չկա։ Կարող եմ փաստ նշել։ Առնվազն հինգ տարի՝ 2013-2018 թթ. ընթացքում, Բրյուսովի անվան ինստիտուտի ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ամբիոնը, որը ղեկավարում է ԱԺ նախկին նախագահ Տիգրան Թորոսյանը, երկար տարիներ պետբյուջեից ստացել է 77 մլն դրամ, ինչ-որ հեռանկարային հետազոտություններ անելու համար։ Ցավալիորեն դրա մասին ոչ մի հաշվետվություն չկա։ Երբ մեր կազմակերպությունը որոշեց հետաքննություն անցկացնել, որևէ արդյունքի չհասավ։ Նախարարությունը փորձեց ինձ հետ աշխատել, այդուհանդերձ խնդիրը լուծում չունեցավ։ Խնդրի մասին արդեն 1.5 տարի է, ինչ բարձրաձայնում եմ։ Փորձեցի բյուջեում տեսնել արդյոք այդ կազմակերպությանը կրկին տալիս են բյուջետային դրամաշնորհ, չգտա նման տվյալ։
Այդուհանդերձ գտնում եմ, որ Գիտությունների կոմիտեի կողմից մրցութային միջոցներով իրականացվող գիտական հետազոտությունները , որոնք կիրառական են, ըստ էության կիրառական չեն և դա բյուջետային միջոցների մսխում է։ Պետք է այդ ծրագրերը վերանայվեն և տան այն ոլորտներին, որը կնպաստի մեր տնտեսության զարգացմանը։
Մանրամասները՝
Տեսանյութեր
04/12/2024 15:02 Մտանք ակումբ, Մովսիսյանն ու Ամիրխանյանը ծեծված ջարդված էին,միլպետը ադրբեջանցիների վայրագության մասինՏեսադարան
05/17/2022 10:49 Ոստիկանությունը բերման է ենթարկել «Դիմադրության» շարժման աղջիկ ցուցարարներին, ովքեր փակել են Երևանի փողոցներըՄամուլ
- 04/24/2024 08:18 Փաշինյանը տավուշցիներին երաշխիքներ չի տվել, որ Ադրբեջանին այլ տարածքներ չեն հանձնվելու․«Հրապարակ»
- 04/24/2024 08:12 Սա դեռ թատրոնի առաջին արարն է․ «Հրապարակ»
- 04/24/2024 08:08 Ամաչում են մարդամեջ դուրս գան․ «Հրապարակ»
- 04/24/2024 08:04 Հաջորդ քայլը լինելու է ապրիլի 24-ի հիշատակի օրվանից հրաժարվելը․«Հրապարակ»
- 04/23/2024 08:20 Տավուշը պայքարում է, համայնքապետն ԱՄՆ-ում է․ «Հրապարակ»
- 04/23/2024 08:17 Ծիծեռնակաբերդ այցը պաշտոնական այցերի պրոտոկոլային մաս չէ․ ԱԳՆ-ն՝ Ղազախստանի նախագահի այցի մասին․ «Ժողովուրդ»
- 04/23/2024 08:14 Համերգն առանց տեղական «իշխանիկների»․ «Հրապարակ»
ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐ
- 03/31/2019 21:34 ԱԺ են ուղարկվել Պաշտպանի 2018 թվականի տարեկան հաղորդումը և զեկույցը
- 03/21/2019 15:23 Դավիթ Սանասարյանն իր գործունեությամբ չի նպաստել զբաղեցրած պաշտոնի նկատմամբ վստահության եւ հարգանքի ձեւավորմանը. Եզրակացություն
- 12/16/2018 12:49 Մարտի 1-ի 10 զոհերից յուրաքանչյուրն ինչ վնասվածքներից եւ ինչ հանգամանքներում է մահացել՝ ՀՔԾ-ի տարիներ առաջ հրապարակած զեկույցը
- 07/18/2018 12:48 Հրապարակվել է «Մարտի 1-ին» վերաբերող իրավական դիրքորոշում
Հարցազրույց
- 04/22/2024 20:39 Ինչ իմանամ ինչի են ականազերծում, երևի ժողովուրդ շատ է հավաքվել՝ ականազերծում են, որ չգնան թփուտների մեջ թեթևանալու ու պայթեն... Կոռնիձորի Արո
- 04/01/2024 20:09 Թուրքիայի ՏԻՄ ընտրություններն այդ երկրի ներքաղաքական կյանքի կարևոր ջրբաժանն է, Էրդողանի ժառանգներն են կրելու պայքարի դժվարությունները. Մելքոնյան
- 03/09/2024 11:02 ԱՄՆ հետ ունենք ռազմավարական երկխոսություն, որի շրջանակներում ուսումնասիրում ենք նոր ուղղություններ. Միրզոյան
- 03/04/2024 15:56 Ալիևը և իր վարչակազմը ընդմիշտ կմնան վախի մեջ, հայ զինվորականը չի համակերպվելու ունեցած կորուստների հետ․ Դավիթ Տոնոյան
Մեկնաբանություն
- 04/20/2024 20:35 Մի տարբերություն էլ կա Հայաստանի ու Վրաստանի միջև՝ Վրաստանում ինքնիշխանությունն աճուրդի հանած Սահակաշվիլին բանտում է, Փաշինյանը՝ դեռ ոչ. Թևանյան
- 04/20/2024 18:25 Ե՞րբ է Ադրբեջանը նախատեսում տիրանալ Տավուշի տարածքներին, և ի՞նչ պետք է իմանանք մենք՝ կանխելու համար. Հոխիկյան
- 04/20/2024 16:43 Տիգրան Համասյանին և համերգին կազմակերպիչներին առաջարկում եմ դադարեցնել համերգը. Իշխանյան
- 04/20/2024 14:40 Մինչև Միջանցք տալն անվանափոխվելու են Երևանի թաղամասերի անունները. Դանիելյան
Արխիվ
Արտակարգ պատահարներ
- 04/24/2024 18:54 Հրդեհ Կամո գյուղում
- 04/24/2024 17:33 Նոր Գեղիում բախվել են «Mercedes»-ը, «06»-ն ու տրակտորը. պապը, տատը, նրանց դուստրն ու 2 անչափահաս թոռները տեղափոխվել են հիվանդանոց
- 04/24/2024 13:15 Եղանակը առաջիկա 5 օրերին
- 04/24/2024 10:18 Քաղաքացին նախկին ճոպանուղու շենքի 2-րդ հարկից ընկել է զրոյական հարկ
ԸՍՏ ՕՐԵՆՔԻ
- 03/08/2024 15:00 Զազրելի դեպք Հայաստանում. սեռական բռնության է ենթարկվել 2 տարեկան երեխա. մասնագետը մանրամասնում է՝ ինչպես պաշտպանել երեխաներին (տեսանյութ)
- 01/13/2024 20:29 Տեր Թոդիկի մեթոդները վաղուց չեն գործում. դաստիարակության ու բռնության նուրբ սահմանը (տեսանյութ)
- 01/13/2022 17:55 Ինչքա՞ն է կազմում երեխայի ծննդյան կապակցությամբ տրվող նպաստը
- 05/02/2021 17:57 Կարեւոր է իմանալ. Կարմիր գծերի համար տուգանելիս` տեղում արձանագրության կազմումն այլևս պարտադիր չէ
Անցուդարձ
- 04/23/2024 22:11 Ամուսիները փորձել են մի կնոջ դավանափոխ անել դեպի իսլամ՝ ինտիմ լուսանկարների միջոցով
- 04/23/2024 00:43 Նորածին դստերը անտառում թողած կնոջը դատապարտել են 40 տարի անց
- 04/21/2024 22:49 Կինը հոր օգնությամբ վրեժ է լուծել դավաճան զուգընկերոջից
- 04/19/2024 23:53 Հայտնել են երջանիկ կյանքի համար սեքսի իդեալական հաճախականությունը
Հետաքրքիր է իմանալ
- 04/16/2024 18:04 Տիեզերական աղբն ընկել է Երկրի վրա ու ծակել տան տանիքը
- 04/15/2024 18:24 Հայտնաբերվել են մոլորակի ամենաառաջին մարդկանց մնացորդները, որոնք 1,86 միլիոն տարվա վաղեմություն ունեն
- 04/04/2024 19:00 Ծերացման դեմ պայքարում հետազոտողները նոր բացահայտում են արել
- 04/03/2024 16:05 Կինը երկվորյակներ է լույս աշխարհ բերել 22 օրվա տարբերությամբ