Փաստ ինֆո

«Նա ով գիտի ընդհանուր սկզբունքների մասին, շատ հեշտ է կողմնորոշվում այդ գնահատականներում, բնականաբար, որեւէ սոցիալական քաղաքականություն որեւէ կապ չպետք է ունենա դատավորի կայացրած որոշումների հետ, հակառակ դեպքում դա կդիտարկվի որպես արտաքին ազդակ, միջամտություն՝ դատարանի անկախությանը»,- «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց միջազգային իրավունքի փորձագետ Արա Ղազարյանը՝ անդրադառնալով «Դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում և հարակից օրենքների փաթեթում նախաձեռնված փոփոխությունների վերաբերյալ Վենետիկյան հանձնաժողովի փորձագիտական կարծիքին։

Մասնավորապես՝ դատավորների վաղաժամկետ կենսաթոշակի անցնելու առաջարկված կարգավորման հետ կապված Վենետիկի հանձնաժողովն արձանագրել է, որ դատավորներին վաղ կենսաթոշակի ուղարկելը չպետք է դառնա Սահմանադրական դատարանում արդեն քննվող գործերի ելքի վրա ազդելու միջոց, ներկայացված նախագծերի արդյունքում չպետք է վտանգվի սահմանադրական արդարադատությունը, այսինքն՝ պետք է բացառվի Սահմանադրական դատարանի դատավորների մեծամասնության կողմից հրաժարականի ներկայացումը, ինչը կաթվածահար կանի Սահմանադրական դատարանի գործունեությունը։

Արա Ղազարյանը շեշետեց՝ դատավորի սոցիալական փաթեթին գործադիրը կարող է միջամտել այնպես, որ դա չազդի դատավորի սոցիալական անկախության վրա եւ, նրա խոսքով, պարզ է, որ Վենետիկի հանձնաժողովը պետք է կամավորության եւ համաչափության սկզբունքը շեշտադրեր. «Դա չպետք է կապ ունենա որեւէ դատավորի գործունեության հետ ընդհանրապես»։

Անդրադառնալով դատավորների անփոփոխելիության սկզբունքին եւ այդ սկզբունքի շեշտադրմանը հանձնաժողովի եզրակացության մեջ, Արա Ղազարյանը նախ շեշտեց՝ դա սահմանադրական սկզբունք է։ «Դատավորները պետք է լինեն անփոփոխելի՝ անկախ նրանից, քաղաքական դաշտում փոփոխություններ տեղի կունենան, թե ոչ, որպեսզի, յուրաքանչյուր ուժ, իշխանության գալուց հետո չորոշի դատավորներին փոխել։ Հակառակ դեպքում կգործի դատավորների փոփոխելիության սկզբունքը»,-բացատրեց մասնագետը՝ շեշտելով, որ սա էլ նորություն չէ եւ բնականաբար, այստեղ տեղ ունի նաեւ իրավական որոշակիության սկզբունքը։

«Այսինքն, այն դատավորը, որը նշանակվել է, ասենք 15 տարի առաջ եւ այդ ժամանակվա գործող կարգավորմամբ, նրան տրվել է երաշխիք, որ նա պետք է պաշտոնավարի մինչեւ 65 տարեկանը դա նույնպես բխում է դատավորների անփոփոխելիության սկզբունքից եւ պետք է շարունակի գործել՝ անկախ նրանից, Սահմանադրությունը փոխվում է, թե չի փոխվում»։

Հարցին, Վենետիկի հանձնաժողովի նման գնահատականների ֆոնին որքանո՞վ են հիշյալ սկզբունքների մեջ տեղավորվում Սահմանադրական դատարանի նախագահին եւ դատարաններին փոխելու իշխանության գործողությունները, Արա Ղազարյանը պատասխանեց. «Միանշանակ, անցած տարվանից մասնագետներն այդ մասին ասում են, նաեւ ես էլ եմ նշել, որ դա գործադիրի միջամտությունն է դատավորների անկախության սկզբունքին, երկրորդ դատավորի անփոփոխելիության սկզբունքին հարիր չէ եւ երրորդ՝ Սահմանադրության 213-րդ հոդվածը իրավական որոշակիությամբ է օժտված եւ կարգավորում է անցումային դրույթով, որ այն դատավորները կամ անդամները, որոնք պաշտոնավարում էին մինչեւ սահմանադրական փոփոխությունները, պաշտոնավարել այնպես, ինչպես կարգավորվում էր նախկինում։ Վենետիկի հանձնաժողովը եւ նրա կարծիքները համաեվրոպական նշանակություն ունեն։ Վենետիկի հանձնաժողովի մեկնաբանությունները կարելի է համարել որպես եվրոպական Սահմանադրության սահմանադրական կարգի մեկնաբանություններ եւ , եթե մենք ԵԽ անդամ պետություն ենք եւ ստանձնել ենք միջազգային պարտավորություններ, մենք պարտավոր եք դրան հետեւել, թեեւ այդ կարծիքը խորհրդատվական բնույթի է»։

Արա Ղազարյանն ասաց, որ Վենետիկի հանձնաժողովը, ըստ էության կրկնել է այն, ինչ բազմիցս ասել է 2008 թվականին Վրաստանի վերաբերյալ՝ Սահակաշվիլու կողմից դատական համակարգի միջամտության հետ կապված հանձնաժողով ուղղված դիմումների կապակցությամբ։

Հարցին, թե այս գնահատականներից եւ ՍԴ նախագահ Հրայր Թովմասյանի լիազորությունները դադարեցնելու վերաբերյալ ԱԺ նախագիծը վարույթ չընդունելու ՍԴ որոշումից հետո ի՞նչ գործընթացներ կարող են հաջորդել ՍԴ –ի ու նրա նախագահի շուրջ՝ Արա Ղազարյանն ասաց. «Ինչ պրոցես էլ սրան հետեւի, այն պետք է լինի իրավական։ ՍԴ որոշումը վերջնական էր, հետեւաբար որեւէ ածանցյալ իրավական պրոցես չի կարող նրան հետեւել։ Այլ իրավական գործընթաց կարող է լինել ամենաշատը կարգապահականը, բայց կարգապահական վարույթի համար պետք է լինեն շատ ուժեղ փաստեր, իսկ այդ փաստերը կարծես թե արդեն սպառվեցին։ Սոցիալական քաղաքականության ոլորտում պետք է լինի օրենսդրական նախաձեռնություն, որ պետք է կիրառվի նոր սոցիալական քաղաքականություն, բայց կամավորության հիման վրա։ Որեւէ այլ հիմք ես այս պահին չեմ տեսնում։ Ես ուզում եմ շեշտել այն, ինչ բազմիցս ասել եմ վերջին տասը տարիներին՝ դատավորին կարգապահական կարգապահության կարելի է ենթարկել բացառապես վարքագծից բխող գործողությունների համար, այլ ոչ թե նրա կայացրած որոշումների»։

Արա Ղազարյանը նշեց, որ քաղաքական գործընթացները չի մեկնաբանում , որովհետեւ դրանք շատ հաճախ տրամաբանությունից դուրս են եւ միտված են որեւէ ուժի քաղաքական օրակարգին։

Աղբյուր` Փաստինֆո