Փաստ ինֆո

ՀՀ գլխավոր դատախազության ալարկոտ և դանդաղաշարժ արձագանքը՝ ՀՀ 2-րդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի գործով սեպտեմբերի 4-ի նիստում ՍԴ կայացրած որոշման համատեքստում, ընդամենը պայմանավորված էր իշխող քաղաքական ուժի և մերձիշխանական տարբեր շրջանակների գնահատականներին հետևելով : Ասել է, թե՝ այս կառույցն իսպառ մոռացել է իր իսկ գործառույթները՝ իրավական համակարգում վերածվելով ուղղակի հլու-հնազանդ կատարողի:

Եվ ահա, երկար սպասելուց հետո ՀՀ գլխավոր դատախազությունը հայտարարում է՝ «Սահմանադրական դատարանի որոշման ուժով Ռոբերտ Քոչարյանի նկատմամբ հարուցված քրեական հետապնդումը դադարեցնելու, նրան ազատ արձակելու հիմքեր չկան»,- քանի որ, ըստ տվյալ մարմնի՝ Ռոբերտ Քոչարյանին առաջադրված մեղադրանքը բավարարում է իրավաչափության լրացուցիչ և նախնական պարտադիր պահանջը. վերջինիս առաջադրված մեղադրանքը չի առնչվում նրա գործառութային անձեռնմխելիությանը, այն է՝ նրան մեղսագրվող արարքները չեն կարող դիտվել որպես վերջինիս կարգավիճակից բխող:

Հարց է ծագում՝ իսկ ինչի՞ց բխած, ինչո՞վ պայմանավորված էր 2008 թվականին ՀՀ 2-րդ նախագահը սահմանադրական կարգի տապալումը չեզոքացնող քայլեր կատարում, արտակարգ դրություն հայտարարում: Թե՞ այդ գործողությունները կարող էր անել ՀՀ յուրաքանչյուր քաղաքացի: Դիցուք՝ ճանապարհային տեսուչը կամ հարկադիր կատարողը կարո՞ղ էր արտակարգ դրություն հայտարարել, թե՞ Սահմանադրությամբ դա միայն նախագահին է վերապահված֊

Պատասխանը չուրաքանչյուր տրամաբանող քաղաքացու համար միանշանակ է։

Ի դեպ, Ռ Քոչարյանը որոշ ժամանակ առաջ արդեն իսկ շատ տիպիկ բնորոշել է իր տեղն ու դերը՝ երբ ժամանակին արձագանքել է իր հասցեին հնչող՝ սահմանադրական կարգը բռնությամբ տապալելու մեղադրանքներին, ասելով՝ ինքս իբրև գործող նախագահ, սահմանադրական կարգի կրողն էի, երաշխավորողը, ուստի չէի կարող տապալել այն, ինչ իմ երաշխավորության ներքո է:

Իրավական ոլորտը՝ քաղաքականությանը՝ գերի

Անշուշտ ցավալի է, որ իրավական ոլորտը՝ դատախազությունից սկսած՝ ՀՔԾ-ով ու ՔԿ-ով, ԱԱԾ-ով վերջացրած՝ անցան մեկ անձի տիրապետության տակ: Իսկ եռաստիճան դատական համակարգի՝ ի սկզբանե միտումնավոր վեթթինգի հայտարարման հետևանք որպես այս ոլորտի պրոֆեսիոնալ կադրերը հասարակական սեկտորը կամ փաստաբանական ոլորտը նախընտրեցին՝ դաշտը թողնելով պատեհապաշտներին:
Ի դեպ, Քոչարյանի փաստաբանական կորպուսի առանձին դրվագներով արդյունավետ գործունեությունն այսօր իրավապահներից որոշներին զայրացնում է, ինչն ակնհայտ կերպով իրավական ոլորտը քաղաքականացնելու գործոններից մեկն է, մինչդեռ իրավական երկիր դառնալու առաջին նախապայմանը օրենքի և իրավունքի դաշտում գործելն է, ինչից շարունակաբար խուսափում են մարտի 1-ը տարիներ շարունակ քաղաքականացրած իրավաբանները:
Ցավալի է նաև մեկ փաստ՝ ինչու՞ պիտի մեր իրավական համակարգում լինեն այնպիսի բացեր և չնախատեսված կարգավորումներ, որ տարընթերցումների տեղիք տրվի՝ հանրությանը գցելով թյուրիմացությունների մեջ:

Այլ իրավական հնարավորությունների բացակայության մասին

Ռ. Քոչարյանի պաշտպան Արամ Վարդևանյանը դատախազության եզրակացությունը, ըստ որի՝ Քոչարյանին առաջադրված մեղադրանքը չի առնչվում նրա գործառութային անձեռնմխելիությանը, այն է՝ նրան մեղսագրվող արարքները չեն կարող դիտվել որպես վերջինիս կարգավիճակից բխող, յուրահատուկ է համարում:

Միաժամանակ, ուշագրավ է, որ ՍԴ որոշման ուժով Ռոբերտ Քոչարյանին ազատ արձակելու հիմքեր չկան ասելով՝ դատախազությունը պնդում է, թե՝ «Ռոբերտ Քոչարյանին առաջադրված մեղադրանքը բավարարում է իրավաչափության լրացուցիչ և նախնական պարտադիր պահանջը. վերջինիս առաջադրված մեղադրանքը չի առնչվում նրա գործառութային անձեռնմխելիությանը»:

Մինչդեռ, ըստ Վարդևանյանի՝ ՀՀ Սահմանադրական դատարանի ՍԴՈ-1476 որոշմամբ ուղղակիորեն արձանագրվել է. «Պաշտոնաթող Հանրապետության նախագահի գործառութային անձեռնմխելիությանը վերաբերող սահմանադրական դրույթների առանձնահատկություններն Օրենսգրքում կենսագործված չեն՝ հանգեցնելով տարբեր դատարանների կողմից դրա տարաբնույթ մեկնաբանության, ինչը, ի թիվս այլնի, նույնպես վկայում է Օրենսգրքում այդ օրենսդրական բացը լրացնելու ԱՅԼ ԻՐԱՎԱԿԱՆ ՀՆԱՐԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԲԱՑԱԿԱՅՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ»:
Իսկ քանի որ հակասելու խնդիրը խնդիրը վերաբերում է հենց տվյալ դեպքին, գործով ԴԻՄՈՂԻՆ , ապա վերջինս ՀԻՄՔ է հանդիսանում Ռ. Քոչարյանին անհապաղ ազատ արձակելու, քանի որ բացակայում է հնարավորությունը գնահատելու ՀՀ Սահմանադրության 140-րդ հոդվածով ամրագրված երաշխիքը:

Երբ իրավակարգավորումը չկա, դատարանը պիտի որոշի ի շահ մարդու

Ոլորտի պրոֆեսիոնալներից մեկը՝ փաստաբան, իրավաբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Արթուր Ղամբարյանի համոզմամբ՝ հենց դատախազությունն է, որ պիտի բացակա կարգավորումների պարագայում առաջարկեր օրենսդրական բացը շտկելուն ուղղված լուծումներ:

Որքան էլ դատախազությունը փորձի ՍԴ որոշման մեջ պարբերություններ գտնել, մի բան միանշանակ է՝ ՍԴ-ն որոշել է Հայաստանի Հանրապետության քրեական դատավարության օրենսգրքի 35-րդ հոդվածը` Սահմանադրության ուժով հատուկ պաշտպանությամբ օժտված պաշտոնատար անձանց գործառութային անձեռնմխելիությունը՝ քրեական գործի վարույթը կամ քրեական հետապնդումը բացառող հանգամանքների թվում չնախատեսելու մասով, ճանաչել Սահմանադրության 27-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետին, 61-րդ հոդվածի 1-ին մասին, 63-րդ հոդվածի 1-ին մասին և 75-րդ հոդվածին հակասող և անվավեր։ Իսկ ինչպես նկատում է Ա.Ղամբարյանը՝ «իրավական նորմերի և դիրքորոշումների էական անորոշության և անհստակության (իրավական որոշակիության սուր դեֆիցիտի) պայմաններում նորմերը պետք է մեկնաբանել և կիրառել ի օգուտ մեղադրյալի»։

Հեղինակ` Մարինե Մինասյան