Անընդունելի է, երբ պետությունը մի կողմ է քաշվում և մասնավորին ու բնապահպաններին իրար դեմ տրամադրում. Տնտեսագետ

ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ

Բոլորը

07/14/2020 00:35 Դատարանը քննում է «Վստրեչի Ապեր»֊ի նկատմամբ ընտրված կալանավորումը վերահաստատելու հարցը 07/14/2020 00:07 Վեհափառ Հայրապետ Արամ Ա Կաթողիկոսը կապ է հաստատել ԱՀ նախագահ Արայիկ Հարությունյանի հետ և իր հայրական օրհնութիւնն ու զօրակցութիւնը փոխանցեց հայոց բանակին 07/13/2020 23:50 Զոհրաբ Մնացականյանը դատապարտում է Թուրքիայի կողմից տարածաշրջանային անվտանգության խաթարման փորձերը 07/13/2020 23:19 Առաջարկում եմ հանուն պետական անվտանգության, օրենքով արգելել կառավարության նիստերի հեռարձակումները. Ավետիք Իշխանյան 07/13/2020 23:11 Կոչ ենք անում ԶԼՄ ներկայացուցիչներին ձեռնպահ մնալ՝ տեղի ազգաբնակչության անվտանգությունը վտանգուղ ուղիղ հեռարձակումներից. Շուշան Ստեփանյան 07/13/2020 22:59 Քարը քարի վրա չդրած իշխանությունն այսօր երկիրը կանգնեցրեց նոր պատերազմի շեմին. Հրանտ Մելիք- Շահնազարյան 07/13/2020 22:45 Գյումրիի հորդառատ անձրեւը մարդկանց տներն է վնասել (տեսանյութ, լուսանկար) 07/13/2020 22:38 Չինարի և Այգեպար գյուղերի բնակչության հանցավոր թիրախավորումը միջազգային հումանիտար իրավունքի բացահայտ խախտում է. ԱԳՆ խոսնակ 07/13/2020 22:33 Միջազգային հանրությանը կոչ ենք անում հստակ գնահատել թուրք-ադրբեջանական ագրեսիան. ՀՅԴ 07/13/2020 22:24 Գյումրին մնացել է կարկուտի շերտի տակ 07/13/2020 22:16 Այդ պատգամավորի հաջողությունները հիմնականում եղել են խարդավանքների ոլորտում. Սահակյանը՝ Քոչարյանին 07/13/2020 22:06 Պարզվել է՝ կեղծ լուր տարածող օգտատիրոջ էջը կոտրել են. Ոստիկանություն 07/13/2020 22:03 ԶՈւ-երը լիովին վերահսկում են իրավիճակը, մենք կորուստներ չունենք. Արծրուն Հովհաննիսյան 07/13/2020 21:47 Թուրքական կապիտալը Լիդիանում 07/13/2020 21:39 Հունիսի 25-ից ՍԴ մուտք եղած դիմումներից որևէ մեկը, օրենքով սահմանված կարգով, չի քննարկվել. Սահմանադրական արդարադատության դռները փակ են 07/13/2020 21:26 Տեղի է ունեցել ՀՀ ԱԳ նախարար Մնացականյանի հեռախոսազրույցը Վրաստանի ԱԳ նախարարի հետ 07/13/2020 21:13 Դադարեցրե՛ք կորոնատեղեկատվական մանիպուլացիան. ՀԱՀ 07/13/2020 21:05 ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահների կոչը ՀՀ-ին ու Ադրբեջանին՝ արագ վերսկսել բանակցությունները 07/13/2020 20:44 Անդրանիկ Քոչարյանը մտավոր թուլություն ունեցողների մեջ իր առանձնահատուկ տեղն ունի. Արսեն Բաբայան 07/13/2020 20:32 Ըստ ԱԱԾ ծառայողի, նա դիմակ չդնողներին հայտնաբերելով՝ սահանադրական կարգի պահպանման գործառույթ է իրականացնում. Ամրամ Մակինյան 07/13/2020 20:03 Հուլիսի 15-ին Սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողովը սկսում է հանրային քննարկումները 07/13/2020 19:40 Արմեն Աֆանդյանը նշանակել է ՀՀ գլխավոր դատախազի տեղակալի պաշտոնում 07/13/2020 19:21 Բերդի բնակավայրերում իրավիճակը հանգիստ է. համայնքապետ 07/13/2020 19:13 «Իշխանությունն օգտվելով առիթից, փորձում է «սղացնել» օրենքներ». Գևորգ Գորգիսյան 07/13/2020 19:13 Ռուստամ Բադասյանը՝ ՄԻԵԴ-ի վրա ճնշումներ գործադրելու հնարավորության մասին 07/13/2020 19:04 Պետանվտանգությունը ձերբակալել է Ադրբեջանի Պաշպանության նախկին նախարարին 07/13/2020 18:59 «Գործող մոդելը հակակշիռներ ապահովում է». Բադասյանը՝ ՍԴ դատավորներ նշանակելու ՀՀ նախագահի առաջարկի մասին 07/13/2020 18:56 «Մարդիկ վարակված են, սովի են մատնված, դուք ծիծաղում եք». Էդմոն Մարուքյանը՝ «Իմ քայլի» պատգամավորներին 07/13/2020 18:55 Գյումրիում աննախադեպ ծավալի տեղումներ են եղել. ԱԻՆ-ը փորձում է ջրի թակարդից հանել մեքենաները 07/13/2020 18:52 Չստացվեց արդարացնել կիրթ Ալիևի և ադրբեջանցիների սադրանքը 07/13/2020 18:49 «Ադրբեջանական կողմը 2020 թվականի հուլիսի 13-ին թիրախային հրետանակոծման է ենթարկել Հայաստանի Տավուշի մարզի Չինարի գյուղը». Արման Թաթոյան 07/13/2020 18:47 «Թողեք ճանապարհ անցած կուսակցությունները իրենց օրակարգը ճիշտ կառուցեն». Անդրանիկ Քոչարյան 07/13/2020 18:44 Հայկական կողմը մի քանի ադրբեջանական անօդաչու է խոցել, այդ թվում՝ «կամիկաձե». Անդրանիկ Քոչարյան 07/13/2020 18:39 «Հանգիստ նստեք տեղներդ սովը կսկսվի թե չէ՝ դուք եք պատասխանելու». Միքայել Մելքումյան 07/13/2020 18:35 Իշխանությունը սարսափած է բողոքի ակցիաներից. Արսեն Բաբայան 07/13/2020 18:29 Քիչ առաջ խիստ հորդառատ անձրև և կարկուտ է տեղացել Գյումրիում. Սուրենյան 07/13/2020 18:22 Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովի հեռախոսազրույցը Հայաստանի և Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների հետ 07/13/2020 18:16 Հավաքներ կամ հանրային միջոցառումներ իրականացնելու սահմանափակումները չեն վերացվի 07/13/2020 18:14 «1994-ի ձեր մուրած խաղաղությունը քաղցր երազ է թվալու» Տիգրան Կարապետյան 07/13/2020 18:09 Իրենք իրենց վախն են ցույց տալիս բոլորից. Փաստաբանը՝ «Վստրեչի Ապեր»-ին բերման ենթարկելու մասին 07/13/2020 18:04 ՃՈ ուժեղացված ծառայություն մարզերում․ 23 անձ զրկվել է մեքենա վարելու իրավունքից 07/13/2020 17:57 Նրանց բորբոքում է այն, որ կան դատարաններ ու դատավորներ, որոնց չեն կարող ճնշել. Լուսինե Սահակյան 07/13/2020 17:48 Ոչ միայն ԱՄՆ, այլև ԵՄ տարբեր ծրագրերով ՀՀ կառավարությունը, պետական հիմնարկները մշտապես ունեցել են խորհրդականներ. միջազգայնագետ 07/13/2020 17:44 Վարակակիր ուսանողները կմասնակցեն ընդունելության քննությանը 07/13/2020 17:38 Հրապարակվել է լուսանկար խոցված ադրբեջանական ԱԹՍ-ից Banak.info 07/13/2020 17:31 Միանշանակ սխալներ եղել են, դրանք ինստիտուցիոնալ բնույթի են.Ավինյան 07/13/2020 17:28 Եղեգնաձոր համայնքի ղեկավարին մեղադրանք է առաջադրվել 07/13/2020 17:18 ԱԳՆ. Խստորեն դատապարտում ենք մեր տարածաշրջանում անկայունություն հրահրելու Թուրքիայի փորձերը 07/13/2020 17:15 ՀԺ-ն, չունենալով որևէ պատասխան մեր հայցին, փորձում է ուղղակի ձգձգել. փաստաբան 07/13/2020 17:09 Քննչական կոմիտեի նախագահը հերթական աշխատանքային խորհրդակցությունն է անցկացրել

07/12/2020 18:04 «Դե իմացիր արա, էդ ռուբիլնիկի տեղն էլ ես եմ ասել». Մանկության ընկերը` Կախյանի մեկ տարեկան երեխայի ու հղի կնոջ սպանության մասին 07/12/2020 23:09 Ադրբեջանական կողմը սկսել է Տավուշի դիրքերի ուղղությամբ կրակել 82 մմ ականանետերից, տանկից 07/13/2020 19:40 Արմեն Աֆանդյանը նշանակել է ՀՀ գլխավոր դատախազի տեղակալի պաշտոնում 07/13/2020 15:46 «Ունենք 5 վիրավոր». Տավուշի մարզպետ Հայկ Չոբանյան 07/13/2020 00:58 Գեներալ Խաչատուրովը մի քանի ժամում թուրքի 3 հարձակում հետ շպրտեց. Նարեկ Մալյան 07/13/2020 03:18 Եթե չհանդարտվի, ընդամենը ժամեր հետո արցախցի կամավորականները իրավիճակի թելադրանքով տավուշցի եղբայրների հետ խրամատներում թև ու թիկունք են դառնալու. Վահրամ Պողոսյան 07/13/2020 13:50 Այսօրվա իշխանությունն իր անբարոյականության մեջ ինքն իրեն գերազանցեց. Արմեն Աշոտյան 07/13/2020 16:58 «Ադրբեջանի թիրախում ՀՀ Տավուշի մարզը չէ, այլ Արցախի Քարվաճառը և Սարսանգը». Նաիրի Հոխիկյան 07/12/2020 23:03 Ինչպես միշտ հայկական զինուժը իր բարձունքի վրա գտնվեց. Արշավիր Ղարամյան 07/13/2020 03:06 Սահմանապահ Այգեպարի բնակիչներն ուղիղ եթերի միջոցով ներկայացնում են իրավիճակը 07/13/2020 00:16 Հայաստանա-ադրբեջանական սահմանին իրավիճակի կտրուկ սրացումը սպասելի էին. Աշոտյան 07/13/2020 10:04 «Աշխարհի ահ ու սարսափ բանակը» դիրքեր է կորցրել ու հետ բերել չի հաջողվել. Արծրուն Հովհաննիսյան 07/13/2020 16:11 Ադրբեջանի ՊՆ-ն շատ տարօրինակ տեսանյութ ա հրապարակել, որը հարցեր է առաջացնում. Սամվել Մարտիրոսյան 07/12/2020 12:57 Ձերբակալվել է Արամ Վարդանյանը՝ «Վստրեչի Ապերը» 07/12/2020 19:05 Ադրբեջանի ՊՆ-ն հայտնում է սպանվածների և վիրավորների թվի մասին 07/12/2020 22:41 Ադրբեջանը հայտնում է ևս մեկ զոհի մասին 07/12/2020 20:01 Փաստորեն մեր զինծառայողները շատ հմտորեն են ցավացրել ադրբեջանցի զինծառայողներին. Շուշան Ստեփանյան 07/12/2020 23:56 Ո՞ւր է Մինսկի խումբը. Նաիրա Զոհրաբյան 07/13/2020 00:26 ԱԺ պատգամավորներ Սիփան Փաշինյանը և Տիգրան Կարապետյանը Տավուշի մարզում են 07/12/2020 22:10 Ինչո՞ւ են լռում բժիշկները. Գևորգ Պետրոսյանը՝ դիմակների վնասակարության մասին

Անընդունելի է, երբ պետությունը մի կողմ է քաշվում և մասնավորին ու բնապահպաններին իրար դեմ տրամադրում. Տնտեսագետ 08/21/2019 14:07 | Հարցազրույց

ՀՅԴ բյուրոյի տնտեսական հետազոտությունների գրասենյակի պատասխանատու, տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանի համար անհասկանալի է՝ ինչու է կառավարությունը Ամուլսարի հանքի շահագործման փորձաքննության համար 400 հազ դոլար վճարել, իսկ հետագայում կասկածի տակ է դնում այդ փորձաքննությունն իրականացնող ընկերության հեղինակությունը։ Տնտեսագետի կարծիքով, հանքի շահագործումն անցած տարի դադարեցվեց քաղաքական դրդապատճառներով. «Գործող իշխանությունները որոշեցին չփչացնել իրենց ռեյթինգը, բնապահպանական իրենց իմիջն ընտրություններից առաջ, ուստի դեկտեմբերին նշանակվեց այս փորձաքննությունը»,-«Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց Սուրեն Պարսյանը։
Տնտեսագետի հետ զրուցել ենք ՀՀ տնտեսության մեջ հանքարդյունաբերության դերից, հանքարդյունաբերության օրենսդրությունում փոփոխությունների անհրաժեշտությունից, ինչպես նաև թե Ամուլսարի հանքի շահագործումը տևական ժամանակահատված ձգձգելու ազդեցությունը ինչպիսին կլինի երկրի տնտեսության վրա։

- Երկրի տնտեսության համար հանքարդյունաբերությունը կարևոր ոլորտ է համարվում։ Ի՞նչ բարեփոխումներ են անհրաժեշտ ոլորտում, որպեսզի շրջակա միջավայրին վնաս պատճառելու ռիսկերը նվազագույնի հասնեն։

–Հանքարդյունաբերությունը մեր տնտեսության համար կարևոր նշանակություն ունի։ Այն կազմում է մեր ՀՆԱ-ի մոտ 3 տոկոսը, իսկ արտահանման՝ 25-30 տոկոսը։ Այսինքն հանքարդյունաբերությունից ամբողջությամբ հրաժարվելու դեպքում, կհրաժարվենք մեր արտահանման մոտ մեկ քառորդ կամ մեկ որրորդից, ինչն էական ազդեցություն կունենան տնտեսության, երկրի մրցակցային առավելությունների վրա։
Այս համատեքստում պետք է գնահատենք, որ չունենք հանքարդյունաբերության այլընտրանք, սակայն դա չի նշանակում, որ պետք է շարունակենք նախորդ շրջաններից եկող հանքարդյունաբերության քաղաքականությունը։ Պետք է այն վերանայենք։

–Հատկապես ի՞նչն է պետք վերանայել հանքարդյունաբերության քաղաքականությունում։

– Ամենկարևորը ընդերքը պետք է լինի ազգային հարստություն։ Չնայած օրենսդրությամբ հռչակել ենք, որ այն ազգային հարստություն է, բայց ընդերքի օգտագործման իրավունքով տալով մասնավորին՝ փաստացի մենք հրաժարվում ենք ընդերքից։ Հետևաբար հանքարդյունաբերության գործունեության ոլորտում շատ կարևորում եմ պետություն-մասնավոր համագործակցությունը։ Պետությունը, ազդակիր համայնքները պետք է դառնան հանքավայրերի կամ հանքեր շահագործող ընկերությունների բաժնետերերը, սեփականատերերը, ինչը նրանց թույլ կտա վերահսկել հանքի գործունեությունն ինչպես դրսից, այնպես էլ ներսից։ Բացի այդ հանքի գործունեության արդյունքում ստացված օգուտները բնակչությանը հասանելի պետք է դառնան։
Հանքարդյունաբերության օրենսդրությունը վերանայելու անհրաժեշտություն կա։ Ներկայիս օրենսդրությունը, մասնավորապես ընդերքի օրենսգիրքը միտված է գերշահագործմանը։ Դրա վառ օրինակը Ռոյալթիի հաշվարկն է, ըստ որի՝ Ռոյալթին գանձվում է կորզված հանքանյութի նկատմամբ։ Այն չկորզված մասը, որը գնում է պոչամբարներ, դրա նկատմամբ որևէ հարկ չի վճարվում։ Հետևաբար ունենք իրավիճակը, երբ տնտեսվարողը շահագրգռված չէ մինչև վերջին գրամը կորզել հանքանյութը, քանի որ ինքը միայն վճարում է այն ամենի համար, ինչ կորզել է և այդ պոչերի ձևով մնացած հանքանյութերն ուղղակի պոչամբարներում կուտակվում են, որը հանգեցնում է մեր ընդերքի բարբարոսաբար գերշահագործմանը։
Բացի այս ամենը, նաև հնարավորինս պետք է նվազեցնենք, իսկ առանձին դեպքերում, նույնիսկ, արգելենք հանքանյութի արտահանումը։ Պետք է խրախուսենք, որ այդ հանքանյութերը մնան երկրում և վերամշակվեն, ինչը թույլ կտա ավելի մեծ, հավելյալ արդյունք ստանալ։ Հայաստանն, ըստ էության, դարձել է հանքանյութ վաճառող երկիր, երբ կարող է հանքանյութ վերամշակող և դրանից ստացվող ապրանքներ արտադրող երկիր դառնալ։ Այս ուղղություններով մասնագիտական քննարկումներ, կլոր սեղաններ են պետք կազմակերպել, սակայն, ցավոք, կառավարության կողմից այդ ցանկությունը կամ այդ քայլերը չեն նկատվում։

–Ամուլսարի հանքի շահագործումը ձգձգելն ի՞նչ ազդեցություն ունեցավ ՀՀ տնտեսության վրա

–Եթե հանքը սեպտեմբերից գործեր, տարեկան պետք է 260-270 մլն դոլարի արտահանում ունենայինք։ Ըստ էության չունենք այդ արտահանումը, ինչպես նաև դրա հետ կապված վճարվող հարկերը։ Սա մեր տնտեսության վրա մեծ ազդեցություն կարող էր ունենալ, հատկապես այն պարագայում, որ այս տարվա առաջին 6 ամիսների կտրվածքով արտահանումը նվազել է մոտ կես տոկոսով։ Օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների մասով նույնպես այս տարի լուրջ խնդիր ունենք։ Տնտեսությունը հիմա լուրջ, խոշոր ներդրումային ծրագրերի կարիք ունի։ Անհասկանալի է, որ այս ոլորտի լիազոր անձինք՝ ի դեմս շրջակա միջավայրի նախարարության, էկոնոմիկայի նախարարության, չեն ստանձնում փորձագիտական եզրկացության ներկայացման պատասխանատվությունը, այլ մի կողմ են քաշվել։ Այսինքն՝ տեղեկատվական հոսքն ամբողջությամբ պտտվում է վարչապետի շուրջ։ Այստեղ մարտավարությունը սխալ էր։ Նրանք ցանկանում են փորձաքննության միջոցով ավելացնել մարդկանց վստահությունը, սակայն տեղի ունեցավ ճիշտ հակառակը։ Իշխանական տարբեր օղակներից կցկտուր, իրար հակասող տեղեկատվություն եկավ, ինչը մարդկանց մոտ խորացրեց անվստահությունը։

–Ջերմուկի համայնքի ղեկավարը, բնապահպանները պնդում են, որ հանքը և առողջարանն անհնար է մեկտեղել։ Ի՞նչ կարծիքի եք։

–Նման հարցադրումը սխալ է։ Չպետք է ընտրենք Ջերմուկի և հանքի միջև։ Սխալ է նաև իշխանության այն մոտեցումը, թե որքան եկամուտ է բերում Ջերմուկը և որքան եկամուտ կարող է բերել հանքը։ Ջերմուկը հանքավայրից 8 կմ հեռավորության վրա է գտնվում։ Բնակչությունը կարծում է, որ փոշի կարող է նստել համայնքի վրա, կամ հնարավոր պայթեցումների հետևանքով ջրի բաղադրությունը փոխվի։ Փորձագիտական եզրակացության մեջ նշված է, որ հանքի ջրերը կապ չունեն Ջերմուկի ջրերի հետ։ Այդ եզրակացությունը, սակայն, այնպես ներկայացվեց, որ դրա նկատմամբ վստահություն չկա։ Մենք սխալ մարտավարություն որդեգրեցինք, և այս իրավիճակում փորձում ենք մեր տնտեսության համար երկու կարևոր ուղղություններն իրար հակադրել։ Ջերմուկը մեր ազգային հարստությունն է, և եթե հանքը 10 տարի է շահագործվելու, ապա Ջերմուկը հարյուրավոր տարիներ կարող է մեր երկրի տնտեսության համար եկամտի աղբյուր հանդիսանալ։
Անհրաժեշտ է Ջերմուկ համայնքը և համայնքի ղեկավարությանը մասնակից դարձնել Ամուլսարի գործունեությանը։ Այսինքն այս համայնքը պետք է դառնա այս հանքի սեփականատերերից մեկը և ոչ միայն օգուտ ստանա դրանից, այլ նաև կարողանա ներքին վերահսկողություն իրականացնել հանքարդյունաբերության վերաբերյալ։ Իրենց մարդը ներսում պետք է տեսնի ՝ ինչ տնտեսական, արտադրական գործընթացներ են տեղի ունենում և արդյոք դրանք կարող են ազդել Ջերմուկի շրջակա միջավայրի, ազգաբնակչության վրա։
Ներկայումս հանքարդյունաբերող մի շարք ընկերություններ պահավոագրում են իրենց ազդակիր համայնքի առողջությունը։ Այսինքն առողջական խնդրի ի հայտ գալուն պես՝ հանքի ղեկավարությունը ստանձնում է այդ պատասխանատվությունը։
Կարող ենք այս ծրագիրը դարձնել լավ հարթակ պետություն-մասնավոր համագործակցության, բայց անընդունելի է, երբ պետությունը մի կողմ է քաշվում և մասնավորին ու բնապահպաններին իրար դեմ է տրամադրում՝ սպասելով, թե ով կհաղթի։

Հեղինակ` Հասմիկ Կոշկարյան