Անընդունելի է, երբ պետությունը մի կողմ է քաշվում և մասնավորին ու բնապահպաններին իրար դեմ տրամադրում. Տնտեսագետ

ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ

Բոլորը

02/21/2020 09:54 Շիրակի, Կոտայքի մարզերում, Արագածոտնի մարզի Աշտարակ, Թալին քաղաքներում մառախուղ է 02/21/2020 09:50 Անզգույշ բառն ու «դանոսչիկները». միմյանց վրա «գործ տալը անպատկերացնելի չափերի է հասել. «Իրատես» 02/21/2020 09:42 Ազատումների ալիքը հասավ ՊԲ․ ովքե՞ր կարող են ազատվել իրենց պաշտոններից. «Ժողովուրդ» 02/21/2020 09:37 Մի «նախկին» կազմակերպում է գործընթաց, որպեսզի հեռացնի մյուս «նախկինին». Ո՞րն է տարբերությունը. «Իրատես» 02/21/2020 09:33 «Շատ բարիդրացիական ցտեսություն եմ ասել»․ Ալիկ Սարգսյանը՝ ՀՀԿ-ն լքելուց հետո ընկճված է. «Ժողովուրդ» 02/21/2020 09:30 Ի՞նչ հարցեր են ներառված Հայաստան-Արցախ ԱԽ համատեղ նիստում. հնարավոր է ռիսկային` լարված վիճակ լինի . «Հրապարակ» 02/21/2020 09:28 Սամվել Ալեքսանյանն ակտիվացե՞լ է. նա փոխել է «տակտիկան». «Իրավունք» 02/21/2020 09:25 Վտանգավոր «արդարացում». Պետբյուջեից գողացված գումարներն էլ են այս կամ այն ձեւով մտնում տնտեսություն . «Փաստ» 02/21/2020 09:20 65,86 մլն դոլարի ներհոսք․ Հայաստան եկող տրանսֆերտների չափը մեծ թափով շարունակում է աճել. «Ժողովուրդ» 02/21/2020 09:18 Կադրային առեղծվածներ. Ինչո՞վ է Արթուր Դավթյանն ավելի լավ կադր, քան Արփինե Հովհաննիսյանը. «Հրապարակ» 02/21/2020 02:21 Լեգիտիմության հերթական ճգնաժամը. Ավետիք Իշխանյան 02/21/2020 01:46 Փետրվարի 21-ը՝ մայրենի լեզվի միջազգային օր 02/21/2020 01:36 Իրականում լուրջ հարցազրույցի ձեւաչափը քոնը չի, քոնը ղժղժան քարոզարշավն է. Արմեն Աշոտյան 02/21/2020 00:56 «Շերեմետեւո» օդանավակայանում փլուզվել է առաստաղը 02/21/2020 00:48 Դատարանը դատավճիռ է կայացրել Թրամփի նախկին խորհրդականի նկատմամբ 02/21/2020 00:02 Լոնդոնում տղամարդը հարձակվել է մզկիթի հավատացյալների վրա 02/20/2020 23:32 Windows-ում պարզեցրել են դրայվերների տեղադրումը 02/20/2020 23:06 Թուրքիան հայտնել է ԱՄՆ - ից հնարավոր ռազմական օգնության մասին` Իդլիբում իրավիճակի հետ կապված 02/20/2020 21:31 Ոտնձգություն` ազատ մամուլի նկատմամբ. Ժուռնալիստների միության հայտարարությունը` ՀՔԾ-ի հարուցած քրգործի առնչությամբ 02/20/2020 21:16 Օլիմպիական վարկանիշային մրցաշարում Հայաստանը կունենա 4 հունահռոմեական ոճի ըմբիշ 02/20/2020 21:00 Այս տարի գնված արտարժույթի ծավալը դարձավ 47.8 միլիոն դոլար. Նիկոլ Փաշինյան 02/20/2020 20:12 Նախարարի դատվածության վերաբերյալ տեղեկությունը փակ ինֆորմացիա չէ. Նույնիսկ մասնավոր անձի վերաբերյալ նույնիսկ Դատալեքսում այդ ինֆորմացիան բաց է. Արա Ղազարյան 02/20/2020 20:02 ՀՀ տարածքում կան փակ և դժվարանցանելի ավտոճանապարհներ 02/20/2020 19:53 Երևանի Բաղրամյան պողոտայի բնակարաններից մեկում հայտնաբերվել է դի 02/20/2020 19:38 Պարզ մեխանիզմն է գործում՝ վարչապետն այնտեղ է, որտեղ հաճելի է 02/20/2020 19:27 Խորհրդային ճահիճը շարժվեց, շարժումն սկսվեց Արցախից 02/20/2020 19:21 «Դիանա Հարությունյան» կեղծ էջի օգտատերը կմնա կալանքի տակ. Դատարանը մերժել է փաստաբանի միջնորդությունը 02/20/2020 19:06 Մելքումյանի նկատմամբ խիստ որոշում է կայացվել, քանի որ նա վարչապետի ընտանիքին պատկանող թերթի դեմ դատական ակտ է կայացրել. Պաշտպան 02/20/2020 19:00 Մարդու իրավունքների պաշտպանը մեկնել է Արցախ 02/20/2020 18:55 Նիկոլ Փաշինյանի որոշ արտահայտություններ նպաստում են ատելության մթնոլորտի շիկացմանը. Բորիս Նավասարդյան 02/20/2020 18:41 Միակ օրինական լուծումը՝ արդարացումն է. Հայկ Սարգսյանի փաստաբան 02/20/2020 18:13 Մասնավոր անձի հեռախոսային ձայնագրառումը կարող է որպես ապացույց համարվել. դատախազության բողոքի հիման վրա ՀՀ վճռաբեկ դատարանը նախադեպային որոշում է ընդունել 02/20/2020 18:04 Հարուցվել է քրեական գործ` անձնական կյանքի գաղտնիք համարվող տեղեկությունն ապօրինի հավաքելու, տարածելու և պաշտոնեական դիրքը չարաշահելու դեպքի առթիվ 02/20/2020 17:59 Ռազմիկ Աբրահամյանին նոր մեղադրանք է առաջադրվել 02/20/2020 17:55 ՔԿԾ պետ Արթուր Գոյունյանը ներկայացրել է «Կոշ» քրեակատարողական հիմնարկի նորանշանակ պետին 02/20/2020 17:51 Արարատ Միրզոյանի գլխավորած պատվիրակությունն այցելել է Դանիայի Արդյունաբերական կոնֆեդերացիա 02/20/2020 17:43 Կասեցվել է կաթնամթերքի արտադրամասի գործունեությունը 02/20/2020 17:40 Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի շնորհավորական ուղերձը Արցախի վերածննդի օրվա կապակցությամբ 02/20/2020 17:36 Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի ցավակցական հեռագիրը Յուրի Դավթյանի մահվան կապակցությամբ 02/20/2020 17:33 Ապօրինություն Դիլիջանի թիվ 2 դպրոցում․ ոստիկանները բացահայտել են խոշոր չափի գումարի յուրացում 02/20/2020 17:26 Պետությանը պատճառված վնասի վերականգնումների վերաբերյալ դատախազությունը չունի պաշտոնական վիճակագրություն, իսկ Փաշինյանը պարբերաբար նույն թվերն է հրամցնում հասարակությանը 02/20/2020 17:13 Հովիկ Աբրահամյանի ընտանիքը ինքնակամ կառույցը օրինականացնելու համար դիմել էր քաղաքապետարան և մերժվել. Խոսնակ 02/20/2020 16:35 ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահի տեղակալ, զինվորական քննչական գլխավոր վարչության պետը հանդիպել է մահացած լեյտենանտի հարազատներին 02/20/2020 16:32 ԱՄՆ դեսպանատունը ֆինանսավորում է նոր Ամերիկյան գրադարան և դասընթացների կենտրոն Տավուշի մարզում 02/20/2020 16:24 Իրանում հաստատվել է կորոնավիրուսի վարակի 5 դեպք. «Մեղրի» անցակետում հայկական կողմը ուժեղացրել է հսկողությունը 02/20/2020 16:18 Դատավորը պահանջում է վերականգնել՝ իր դադարեցված լիազորությունները. Որոշումը՝ փետրվարի 27-ին 02/20/2020 16:10 Հայկ Սարգսյանի գործով դատաքննությունն ավարտվեց. Դատախազները ժամանակ խնդրեցին մեղադրական ճառի համար 02/20/2020 16:06 Գագիկ Խաչատրյանի առողջական վիճակում դրական դինամիկա չկա, նա հենաշարժողական խնդիրներ ունի, մարմնում իմպլանտ է տեղադրված 02/20/2020 15:55 Հայկ Սարգսյանն իրեն մեղավոր չի ճանաչում 02/20/2020 15:50 Ալեքսանդր Սարգսյանի որդին կրակել է՝ թմրանյութի ազդեցության տակ. տուժողի հայր

02/19/2020 14:26 Քաղաքապետարանում չեն կարողանում կադրեր գտնել, վարչության պետի 10 հաստիք թափուր է 02/19/2020 14:43 «Արմավիր» ՔԿՀ-ում կալանավորն ամորձիները մեխել է աթոռին. հարազատները պատրաստվում են դիմել ՄԻՊ-ին 02/20/2020 20:12 Նախարարի դատվածության վերաբերյալ տեղեկությունը փակ ինֆորմացիա չէ. Նույնիսկ մասնավոր անձի վերաբերյալ նույնիսկ Դատալեքսում այդ ինֆորմացիան բաց է. Արա Ղազարյան 02/19/2020 18:51 Ինչ-որ մեկը մի հիմարություն է ասում՝ Վլադիմիր Գասպարյանին հրավիրում են հարցաքննության. Փաստաբան 02/19/2020 18:47 Մասիսի ծննդատանը «հսկա» է լույս աշխարհ եկել 02/20/2020 12:09 Նախկին բարձրաստիճան պաշտոնյաների հայտնի առանձնատներն ապօրինի շինություններ են. Փաշինյան 02/19/2020 21:04 Հայկական կողմն ընդառաջել է Ադրբեջանի ԶՈՒ խնդրանքին. Մովսես գյուղից տարհանվել է զոհված ադրբեջանցի զինծառայողի դին 02/19/2020 19:18 Նոր իշխանությունների օրոք կոռուպցիոն դրսեւորումները շարունակվում են. բնապահպանության պաշտոնյան կաշառք է պահանջել՝ հանքարդյունաբերության արտոնագիր տալու համար 02/19/2020 18:44 Խոշոր ավտովթար Արարատի մարզում. վիրավորների մեջ է ՀՀ նախկին վարչապետ Հովիկ Աբրահամյանի եղբայրը 02/20/2020 17:26 Պետությանը պատճառված վնասի վերականգնումների վերաբերյալ դատախազությունը չունի պաշտոնական վիճակագրություն, իսկ Փաշինյանը պարբերաբար նույն թվերն է հրամցնում հասարակությանը 02/19/2020 19:16 Քաղաքապետարանի պաշտոնանկությունները հանրաքվեի հետ կա՞պ ունեն 02/19/2020 20:01 ԱԱԾ-ն բացահայտել է զինկոմիսարիատի պաշտոնյայի կողմից կաշառք ստանալու դեպք 02/19/2020 09:55 Կառավարությունը սաբոտաժի է ենթարկում Փաշինյանի առաջադրանքները. Ներդրողը հիասթափված է. «Փաստ» 02/20/2020 17:13 Հովիկ Աբրահամյանի ընտանիքը ինքնակամ կառույցը օրինականացնելու համար դիմել էր քաղաքապետարան և մերժվել. Խոսնակ 02/20/2020 13:37 Բռնեք քննիչի բկից, փռեք ասֆալտին, թաթիկները կտրեք եւ ստիպեք, որ քննություն անի. զոհված զինվորի մայրը՝ Փաշինյանին 02/19/2020 11:21 Երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի գործով առաջին դատական նիստը տեղի կունենա փետրվարի 25-ին 02/19/2020 15:23 Արթուր Բաղդասարյանն ու Ալեքսան Ալեքսանյանն ազատվեցին պաշտոններից 02/20/2020 00:10 Մահու աստիճանի հոգնածություն. ՄԻԱՎ-ի առաջին ախտանիշները 02/20/2020 14:50 «Ինչո՞ւ հենց ապրիլի 5-ին. ես զուգադիպություններին չեմ հավատում». Արթուր Ղազինյան 02/20/2020 19:06 Մելքումյանի նկատմամբ խիստ որոշում է կայացվել, քանի որ նա վարչապետի ընտանիքին պատկանող թերթի դեմ դատական ակտ է կայացրել. Պաշտպան

Անընդունելի է, երբ պետությունը մի կողմ է քաշվում և մասնավորին ու բնապահպաններին իրար դեմ տրամադրում. Տնտեսագետ 08/21/2019 14:07 | Հարցազրույց

ՀՅԴ բյուրոյի տնտեսական հետազոտությունների գրասենյակի պատասխանատու, տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանի համար անհասկանալի է՝ ինչու է կառավարությունը Ամուլսարի հանքի շահագործման փորձաքննության համար 400 հազ դոլար վճարել, իսկ հետագայում կասկածի տակ է դնում այդ փորձաքննությունն իրականացնող ընկերության հեղինակությունը։ Տնտեսագետի կարծիքով, հանքի շահագործումն անցած տարի դադարեցվեց քաղաքական դրդապատճառներով. «Գործող իշխանությունները որոշեցին չփչացնել իրենց ռեյթինգը, բնապահպանական իրենց իմիջն ընտրություններից առաջ, ուստի դեկտեմբերին նշանակվեց այս փորձաքննությունը»,-«Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց Սուրեն Պարսյանը։
Տնտեսագետի հետ զրուցել ենք ՀՀ տնտեսության մեջ հանքարդյունաբերության դերից, հանքարդյունաբերության օրենսդրությունում փոփոխությունների անհրաժեշտությունից, ինչպես նաև թե Ամուլսարի հանքի շահագործումը տևական ժամանակահատված ձգձգելու ազդեցությունը ինչպիսին կլինի երկրի տնտեսության վրա։

- Երկրի տնտեսության համար հանքարդյունաբերությունը կարևոր ոլորտ է համարվում։ Ի՞նչ բարեփոխումներ են անհրաժեշտ ոլորտում, որպեսզի շրջակա միջավայրին վնաս պատճառելու ռիսկերը նվազագույնի հասնեն։

–Հանքարդյունաբերությունը մեր տնտեսության համար կարևոր նշանակություն ունի։ Այն կազմում է մեր ՀՆԱ-ի մոտ 3 տոկոսը, իսկ արտահանման՝ 25-30 տոկոսը։ Այսինքն հանքարդյունաբերությունից ամբողջությամբ հրաժարվելու դեպքում, կհրաժարվենք մեր արտահանման մոտ մեկ քառորդ կամ մեկ որրորդից, ինչն էական ազդեցություն կունենան տնտեսության, երկրի մրցակցային առավելությունների վրա։
Այս համատեքստում պետք է գնահատենք, որ չունենք հանքարդյունաբերության այլընտրանք, սակայն դա չի նշանակում, որ պետք է շարունակենք նախորդ շրջաններից եկող հանքարդյունաբերության քաղաքականությունը։ Պետք է այն վերանայենք։

–Հատկապես ի՞նչն է պետք վերանայել հանքարդյունաբերության քաղաքականությունում։

– Ամենկարևորը ընդերքը պետք է լինի ազգային հարստություն։ Չնայած օրենսդրությամբ հռչակել ենք, որ այն ազգային հարստություն է, բայց ընդերքի օգտագործման իրավունքով տալով մասնավորին՝ փաստացի մենք հրաժարվում ենք ընդերքից։ Հետևաբար հանքարդյունաբերության գործունեության ոլորտում շատ կարևորում եմ պետություն-մասնավոր համագործակցությունը։ Պետությունը, ազդակիր համայնքները պետք է դառնան հանքավայրերի կամ հանքեր շահագործող ընկերությունների բաժնետերերը, սեփականատերերը, ինչը նրանց թույլ կտա վերահսկել հանքի գործունեությունն ինչպես դրսից, այնպես էլ ներսից։ Բացի այդ հանքի գործունեության արդյունքում ստացված օգուտները բնակչությանը հասանելի պետք է դառնան։
Հանքարդյունաբերության օրենսդրությունը վերանայելու անհրաժեշտություն կա։ Ներկայիս օրենսդրությունը, մասնավորապես ընդերքի օրենսգիրքը միտված է գերշահագործմանը։ Դրա վառ օրինակը Ռոյալթիի հաշվարկն է, ըստ որի՝ Ռոյալթին գանձվում է կորզված հանքանյութի նկատմամբ։ Այն չկորզված մասը, որը գնում է պոչամբարներ, դրա նկատմամբ որևէ հարկ չի վճարվում։ Հետևաբար ունենք իրավիճակը, երբ տնտեսվարողը շահագրգռված չէ մինչև վերջին գրամը կորզել հանքանյութը, քանի որ ինքը միայն վճարում է այն ամենի համար, ինչ կորզել է և այդ պոչերի ձևով մնացած հանքանյութերն ուղղակի պոչամբարներում կուտակվում են, որը հանգեցնում է մեր ընդերքի բարբարոսաբար գերշահագործմանը։
Բացի այս ամենը, նաև հնարավորինս պետք է նվազեցնենք, իսկ առանձին դեպքերում, նույնիսկ, արգելենք հանքանյութի արտահանումը։ Պետք է խրախուսենք, որ այդ հանքանյութերը մնան երկրում և վերամշակվեն, ինչը թույլ կտա ավելի մեծ, հավելյալ արդյունք ստանալ։ Հայաստանն, ըստ էության, դարձել է հանքանյութ վաճառող երկիր, երբ կարող է հանքանյութ վերամշակող և դրանից ստացվող ապրանքներ արտադրող երկիր դառնալ։ Այս ուղղություններով մասնագիտական քննարկումներ, կլոր սեղաններ են պետք կազմակերպել, սակայն, ցավոք, կառավարության կողմից այդ ցանկությունը կամ այդ քայլերը չեն նկատվում։

–Ամուլսարի հանքի շահագործումը ձգձգելն ի՞նչ ազդեցություն ունեցավ ՀՀ տնտեսության վրա

–Եթե հանքը սեպտեմբերից գործեր, տարեկան պետք է 260-270 մլն դոլարի արտահանում ունենայինք։ Ըստ էության չունենք այդ արտահանումը, ինչպես նաև դրա հետ կապված վճարվող հարկերը։ Սա մեր տնտեսության վրա մեծ ազդեցություն կարող էր ունենալ, հատկապես այն պարագայում, որ այս տարվա առաջին 6 ամիսների կտրվածքով արտահանումը նվազել է մոտ կես տոկոսով։ Օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների մասով նույնպես այս տարի լուրջ խնդիր ունենք։ Տնտեսությունը հիմա լուրջ, խոշոր ներդրումային ծրագրերի կարիք ունի։ Անհասկանալի է, որ այս ոլորտի լիազոր անձինք՝ ի դեմս շրջակա միջավայրի նախարարության, էկոնոմիկայի նախարարության, չեն ստանձնում փորձագիտական եզրկացության ներկայացման պատասխանատվությունը, այլ մի կողմ են քաշվել։ Այսինքն՝ տեղեկատվական հոսքն ամբողջությամբ պտտվում է վարչապետի շուրջ։ Այստեղ մարտավարությունը սխալ էր։ Նրանք ցանկանում են փորձաքննության միջոցով ավելացնել մարդկանց վստահությունը, սակայն տեղի ունեցավ ճիշտ հակառակը։ Իշխանական տարբեր օղակներից կցկտուր, իրար հակասող տեղեկատվություն եկավ, ինչը մարդկանց մոտ խորացրեց անվստահությունը։

–Ջերմուկի համայնքի ղեկավարը, բնապահպանները պնդում են, որ հանքը և առողջարանն անհնար է մեկտեղել։ Ի՞նչ կարծիքի եք։

–Նման հարցադրումը սխալ է։ Չպետք է ընտրենք Ջերմուկի և հանքի միջև։ Սխալ է նաև իշխանության այն մոտեցումը, թե որքան եկամուտ է բերում Ջերմուկը և որքան եկամուտ կարող է բերել հանքը։ Ջերմուկը հանքավայրից 8 կմ հեռավորության վրա է գտնվում։ Բնակչությունը կարծում է, որ փոշի կարող է նստել համայնքի վրա, կամ հնարավոր պայթեցումների հետևանքով ջրի բաղադրությունը փոխվի։ Փորձագիտական եզրակացության մեջ նշված է, որ հանքի ջրերը կապ չունեն Ջերմուկի ջրերի հետ։ Այդ եզրակացությունը, սակայն, այնպես ներկայացվեց, որ դրա նկատմամբ վստահություն չկա։ Մենք սխալ մարտավարություն որդեգրեցինք, և այս իրավիճակում փորձում ենք մեր տնտեսության համար երկու կարևոր ուղղություններն իրար հակադրել։ Ջերմուկը մեր ազգային հարստությունն է, և եթե հանքը 10 տարի է շահագործվելու, ապա Ջերմուկը հարյուրավոր տարիներ կարող է մեր երկրի տնտեսության համար եկամտի աղբյուր հանդիսանալ։
Անհրաժեշտ է Ջերմուկ համայնքը և համայնքի ղեկավարությանը մասնակից դարձնել Ամուլսարի գործունեությանը։ Այսինքն այս համայնքը պետք է դառնա այս հանքի սեփականատերերից մեկը և ոչ միայն օգուտ ստանա դրանից, այլ նաև կարողանա ներքին վերահսկողություն իրականացնել հանքարդյունաբերության վերաբերյալ։ Իրենց մարդը ներսում պետք է տեսնի ՝ ինչ տնտեսական, արտադրական գործընթացներ են տեղի ունենում և արդյոք դրանք կարող են ազդել Ջերմուկի շրջակա միջավայրի, ազգաբնակչության վրա։
Ներկայումս հանքարդյունաբերող մի շարք ընկերություններ պահավոագրում են իրենց ազդակիր համայնքի առողջությունը։ Այսինքն առողջական խնդրի ի հայտ գալուն պես՝ հանքի ղեկավարությունը ստանձնում է այդ պատասխանատվությունը։
Կարող ենք այս ծրագիրը դարձնել լավ հարթակ պետություն-մասնավոր համագործակցության, բայց անընդունելի է, երբ պետությունը մի կողմ է քաշվում և մասնավորին ու բնապահպաններին իրար դեմ է տրամադրում՝ սպասելով, թե ով կհաղթի։

Հեղինակ` Հասմիկ Կոշկարյան