Անընդունելի է, երբ պետությունը մի կողմ է քաշվում և մասնավորին ու բնապահպաններին իրար դեմ տրամադրում. Տնտեսագետ

ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ

Բոլորը

11/20/2019 23:50 Սերժը Նիկոլի հետ դեռ անցյալ տարի «Մարիոտում» հատուկ պայմանավովրվել էր. Արմեն Աշոտյան 11/20/2019 23:45 ՀՀ ԱԽ քարտուղարը երկկողմ հանդիպում է ունեցել Ղազախստանի ԱԽ քարտուղար Կ. Կասիմովի հետ 11/20/2019 23:32 1 օրով կանջատվի ջրամատակարարումը Երևան քաղաքի որոշ թաղամասերում 11/20/2019 23:27 ՀՀ ԱԽ քարտուղար Ա․ Գրիգորյանը երկկողմ հանդիպում է ունեցել ՌԴ ԱԽ քարտուղար Ն. Պատրուշևի հետ 11/20/2019 23:15 ՏՏ ոլորտում համաշխարհային ներդրման համար 2019թ ՀՀ պետական մրցանակակիրը Տակեո Կանադեն է (Տեսանյութ) 11/20/2019 22:59 Հայաստանում կատարվածի մեջ կար նաև մեր մեղքը. Սերժ Սարգսյան (տեսանյութ) 11/20/2019 22:51 Վզներից բռնելու ենք հանենք, տանենք կանգնեցնենք դատարանները. Փաշինյան 11/20/2019 22:46 Նիկոլ Փաշինյանը ժամանել է Միլան, այցելել Հայ Առաքելական Սուրբ Քառասուն Մանկունք եկեղեցի 11/20/2019 22:08 Հայկ Մարությանն ընդունել է Հայաստանում Հնդկաստանի դեսպանին 11/20/2019 21:40 Մարդու իրավունքների պաշտպան Արման Թաթոյանը մասնակցել է «Յունիսեֆ Հայաստան» -ի կազմակերպած Հայաստանում երեխաների առաջին գագաթաժողովին 11/20/2019 21:07 Նախագահ Արմեն Սարգսյանը հանդիպում է ունեցել Կատարի Հայր Էմիր Համադ բին Խալիֆա Ալ Թանիի հետ 11/20/2019 20:53 Արման Սարգսյանը ներքին անվտանգության վարչության անձնակազմին է ներկայացրել ստորաբաժանման նորանշանակ պետ Արա Մկրտչյանին 11/20/2019 20:41 Մեր դուռը բաց է ձեզ համար․ նախագահ Արմեն Սարգսյանը կատարցի գործարարներին հրավիրել է ներդրումներ կատարել Հայաստանում (տեսանյութ) 11/20/2019 20:23 Վարչապետը հանդիպել է Մխիթարյան միաբանության վանահայրերին և Վենետիկի հայ համայնքի ներկայացուցիչներին 11/20/2019 19:43 Ապատիայից դուրս գալու փուլը. մարդիկ գիտակցում են, որ այլընտրանք է պետք 11/20/2019 19:20 Փոխվարչապետ Տիգրան Ավինյանն ընդունել է Համաշխարհային բանկի պատվիրակությանը 11/20/2019 19:18 Քննիչը միջնորդել է երկարացնել Նարեկ Մութաֆյանի և Սարգիս Օհանջանյանի կալանավորման ժամկետը 11/20/2019 18:59 Չի բացառվում՝ Արա Բաբլոյանի նկատմամբ իրականացվող քրեական հետապնդումը պաշտպանները դատական կարգով բողոքարկեն 11/20/2019 18:32 Հայ-չինական առևտրային հարաբերությունների զարգացմանն ընդառաջ 11/20/2019 18:09 Արագածոտնի նախկին մարզպետ Սարգիս Սահակյանն ընդունել է իրեն առաջադրված մեղադրանքը 11/20/2019 17:53 Ռուստամ Բադասյանը մասնակցել է մարդու իրավունքների պաշտպանությանը վերաբերող հանդիպում քննարկմանը 11/20/2019 17:47 «Կոմիտաս. 10 հայտնությունն» ի հիշատակ քանդակագործ Արտո Չաքմաքչյանի …և Արտոյի հայտնություններով 11/20/2019 17:38 Ես կառավարությանը կառաջարկեի թշնամիներ չփնտրել մեր դաշտում. Նարինե Դիլբարյան 11/20/2019 17:31 Արմեն Գրիգորյանը ելույթ է ունեցել ԱՊՀ երկրների ԱԽ քարտուղարների հանդիպմանը 11/20/2019 17:17 Հայ տղամարդու տեսակը վտանգված է. Պիղծ երեւույթների քարոզ է տեղի ունենում 11/20/2019 17:05 ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարին կից կձեւավորվի աշակերտական խորհուրդ 11/20/2019 16:57 Մարդու իրավունքների պաշտպանն իրականացնում է վերապատրաստում հոգեկան առողջության ոլորտի բուժանձնակազմերի համար 11/20/2019 16:34 Հայաստանն ավելացնում է արտաքին պարտքը՝ փոխարենը արժանանալով ՎԶԵԲ-ի գովազդին 11/20/2019 16:16 Փնտրվում է «Վերնատուն». Արթուր Ղազինյան 11/20/2019 16:06 ՀՀ պաշտպանության նախարարն ընդունել է Անջեյ Կասպրշիկին 11/20/2019 16:02 Քաղպայմանագրի ծրագրում անկյունաքարային դրույթներից մեկը ինքնության պահպանումն ու զարգացումն է. Նիկոլ Փաշինյան (տեսանյութ) 11/20/2019 15:48 Կոտայքի ոստիկանները բնակարանային գողություններ են բացահայտել․ կասկածյալը ձերբակալվել է (ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ) 11/20/2019 15:32 Նախագահ Արմեն Սարգսյանը ելույթ է ունեցել Կրթության համաշխարհային ինովացիոն գագաթնաժողովում 11/20/2019 15:16 Բացահայտվել է թմրամիջոցների մաքսանենգության և ապօրինի շրջանառության հերթական դեպք 11/20/2019 15:10 Սպանության փորձի համար մեղադրվող քաղաքացին արդարացվել է 11/20/2019 14:57 Իշխանությունը փորձում է ինքն իրեն փրկել, Վայոց Ձորի նախկին մարզպետը Փաշինյանի հետ քայլած մեկն է. Գեւորգ Հովհաննիսյան 11/20/2019 14:54 Փաշինյանն այցելել է Սուրբ Ղազար կղզի, զորակցություն հայտնելու ջրհեղեղից տուժած Մխիթարյան միաբանությանը 11/20/2019 14:38 Լոռու մարզի դատախազությունը նախաձեռնություն է հանդես բերել Վանաձորի «Արցախ» պուրակը համայնքին վերադարձնելու և համայնքի խախտված իրավունքները վերականգնելու ուղղությամբ 11/20/2019 14:29 Տեղումներ չեն սպասվում 11/20/2019 14:19 Տեղի է ունեցել ՀՀ քրեական դատավարության նոր օրենսգրքի նախագծի աշխատանքային քննարկում 11/20/2019 14:10 Դատավոր Գագիկ Հեբոյանը դատապարտվել է 7 տարվա ազատազրկման 11/20/2019 14:04 Վերաքննիչ դատարանը չէր կարող ինձ ազատություն տալ, քանի որ ես այն արդեն ունեմ. Արսեն Բաբայան (տեսանյութ) 11/20/2019 13:49 ԵՊՀ ուսանողները 3 օրով դադարեցրել են դասադուլը, նախաձեռնություն են ստեղծում, որի շրջանակներում պայքարը կշարունակվի 11/20/2019 13:30 ԿԳՄՍՆ պետք է նախ ձեռնամուխ լինի իր անմիջական պարտականության կատարմանը՝ հայերենի իմացության ստուգման համակարգի ստեղծմանը. Գևորգ Էմին–Տերյան 11/20/2019 13:12 Ցանկացած հանցանք պետք է պատժելի լինի և այստեղ երկրորդ կարծիք չի կարող լինել. Իվետա Տոնոյան 11/20/2019 13:03 Իրան-Հայաստան երրորդ բարձրավոլտ էլեկտրահաղորդման գծի կառուցումը ձգձգվում է 11/20/2019 12:54 ՍԴ-ի որևէ դատավոր հարկադրաբար չի կարող թոշակի ուղարկվել. Իվետա Տոնոյան 11/20/2019 12:50 Անհասկանալի էր «Լուսավոր Հայաստան»-ի պատգամավորների վարքագիծը. ԱԺ պատգամավոր 11/20/2019 12:43 ՀՀ և ՌԴ արտաքին գործերի նախարարությունների միջև մարդու իրավուքների հարցերին նվիրված միջագերատեսչական խորհրդակցությունների վերաբերյալ 11/20/2019 12:38 Երեւանում «Մարտի 1»-ի զոհերին նվիրված հուշարձան կկառուցվի

11/19/2019 18:28 Նրանցից և՛ ոչ մեկը փողոցից չէր եկել իշխանության, բացառությամբ՝ Նիկոլ Փաշինյանի 11/19/2019 20:07 Չի կարող դատարանը կախված լինել մի խումբ անձանցից. Ալվինա Գյուլումյան 11/19/2019 17:00 62-ամյա տղամարդը սեռական ոտնձգություն է կատարել 10 տարեկան աղջիկ երեխաների նկատմամբ 11/19/2019 23:42 Ժողովրդի վարչապետը կարծում է, թե Գարեգին Նժդեհը երբևէ Հովհաննես Բաղրամյանի հետ ծանոթ է եղել. Միհրան Հակոբյան 11/19/2019 12:32 «Օրբելի» կենտրոնի փորձագետ Անդրանիկ Հովհաննիսյանի մուտքը Հայաստան արգելվել է՝ նրա կողմից երկրի անվտանգությանը գոյություն ունեցող սպառնալիքների պատճառով 11/20/2019 18:09 Արագածոտնի նախկին մարզպետ Սարգիս Սահակյանն ընդունել է իրեն առաջադրված մեղադրանքը 11/19/2019 15:20 Դատարանը կքննարկի Մանվել Գրիգորյանի մասը քրեական գործից անջատելու հարցը 11/20/2019 17:47 «Կոմիտաս. 10 հայտնությունն» ի հիշատակ քանդակագործ Արտո Չաքմաքչյանի …և Արտոյի հայտնություններով 11/20/2019 23:50 Սերժը Նիկոլի հետ դեռ անցյալ տարի «Մարիոտում» հատուկ պայմանավովրվել էր. Արմեն Աշոտյան 11/19/2019 15:06 Մարզական ֆեդերացիաների ու մարզիկների հայտարարությունը՝ Մելինե Դալուզյանի վերաբերյալ 11/20/2019 14:10 Դատավոր Գագիկ Հեբոյանը դատապարտվել է 7 տարվա ազատազրկման 11/20/2019 17:17 Հայ տղամարդու տեսակը վտանգված է. Պիղծ երեւույթների քարոզ է տեղի ունենում 11/20/2019 15:10 Սպանության փորձի համար մեղադրվող քաղաքացին արդարացվել է 11/19/2019 13:26 Ես պաշտոն հարգող մարդ եմ. ՀՀ թագավոր, վարչապետ, կաթողիկոս հարգում եմ. Վարդան Ղուկասյան 11/20/2019 20:53 Արման Սարգսյանը ներքին անվտանգության վարչության անձնակազմին է ներկայացրել ստորաբաժանման նորանշանակ պետ Արա Մկրտչյանին 11/20/2019 12:00 Վերաքննիչ քրեական դատարանն արձանագրել է Արսեն Բաբայանի իրավունքների խախտումները 11/19/2019 15:11 ԱԱԾ-ն ձերբակալել է Ոստիկանության Թումանյանի բաժնի պետին 11/19/2019 12:24 Գործատուն կարող է աշխատողին ասել քո հայացքն ինձ դուր չի գալիս, աչքերում դավաճանություն եմ տեսնում ու ազատի գործից.Գեւորգ Պետրոսյան (տեսանյութ) 11/19/2019 14:39 Արդյո՞ ք երեխաները թրաֆիքինգի չեն ենթարկվել․ Մարինա Պողոսյան 11/19/2019 10:09 Ո՞ւմ է փրկում Քննչական կոմիտեն. «168 ժամ»

Անընդունելի է, երբ պետությունը մի կողմ է քաշվում և մասնավորին ու բնապահպաններին իրար դեմ տրամադրում. Տնտեսագետ 08/21/2019 14:07 | Հարցազրույց

ՀՅԴ բյուրոյի տնտեսական հետազոտությունների գրասենյակի պատասխանատու, տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանի համար անհասկանալի է՝ ինչու է կառավարությունը Ամուլսարի հանքի շահագործման փորձաքննության համար 400 հազ դոլար վճարել, իսկ հետագայում կասկածի տակ է դնում այդ փորձաքննությունն իրականացնող ընկերության հեղինակությունը։ Տնտեսագետի կարծիքով, հանքի շահագործումն անցած տարի դադարեցվեց քաղաքական դրդապատճառներով. «Գործող իշխանությունները որոշեցին չփչացնել իրենց ռեյթինգը, բնապահպանական իրենց իմիջն ընտրություններից առաջ, ուստի դեկտեմբերին նշանակվեց այս փորձաքննությունը»,-«Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց Սուրեն Պարսյանը։
Տնտեսագետի հետ զրուցել ենք ՀՀ տնտեսության մեջ հանքարդյունաբերության դերից, հանքարդյունաբերության օրենսդրությունում փոփոխությունների անհրաժեշտությունից, ինչպես նաև թե Ամուլսարի հանքի շահագործումը տևական ժամանակահատված ձգձգելու ազդեցությունը ինչպիսին կլինի երկրի տնտեսության վրա։

- Երկրի տնտեսության համար հանքարդյունաբերությունը կարևոր ոլորտ է համարվում։ Ի՞նչ բարեփոխումներ են անհրաժեշտ ոլորտում, որպեսզի շրջակա միջավայրին վնաս պատճառելու ռիսկերը նվազագույնի հասնեն։

–Հանքարդյունաբերությունը մեր տնտեսության համար կարևոր նշանակություն ունի։ Այն կազմում է մեր ՀՆԱ-ի մոտ 3 տոկոսը, իսկ արտահանման՝ 25-30 տոկոսը։ Այսինքն հանքարդյունաբերությունից ամբողջությամբ հրաժարվելու դեպքում, կհրաժարվենք մեր արտահանման մոտ մեկ քառորդ կամ մեկ որրորդից, ինչն էական ազդեցություն կունենան տնտեսության, երկրի մրցակցային առավելությունների վրա։
Այս համատեքստում պետք է գնահատենք, որ չունենք հանքարդյունաբերության այլընտրանք, սակայն դա չի նշանակում, որ պետք է շարունակենք նախորդ շրջաններից եկող հանքարդյունաբերության քաղաքականությունը։ Պետք է այն վերանայենք։

–Հատկապես ի՞նչն է պետք վերանայել հանքարդյունաբերության քաղաքականությունում։

– Ամենկարևորը ընդերքը պետք է լինի ազգային հարստություն։ Չնայած օրենսդրությամբ հռչակել ենք, որ այն ազգային հարստություն է, բայց ընդերքի օգտագործման իրավունքով տալով մասնավորին՝ փաստացի մենք հրաժարվում ենք ընդերքից։ Հետևաբար հանքարդյունաբերության գործունեության ոլորտում շատ կարևորում եմ պետություն-մասնավոր համագործակցությունը։ Պետությունը, ազդակիր համայնքները պետք է դառնան հանքավայրերի կամ հանքեր շահագործող ընկերությունների բաժնետերերը, սեփականատերերը, ինչը նրանց թույլ կտա վերահսկել հանքի գործունեությունն ինչպես դրսից, այնպես էլ ներսից։ Բացի այդ հանքի գործունեության արդյունքում ստացված օգուտները բնակչությանը հասանելի պետք է դառնան։
Հանքարդյունաբերության օրենսդրությունը վերանայելու անհրաժեշտություն կա։ Ներկայիս օրենսդրությունը, մասնավորապես ընդերքի օրենսգիրքը միտված է գերշահագործմանը։ Դրա վառ օրինակը Ռոյալթիի հաշվարկն է, ըստ որի՝ Ռոյալթին գանձվում է կորզված հանքանյութի նկատմամբ։ Այն չկորզված մասը, որը գնում է պոչամբարներ, դրա նկատմամբ որևէ հարկ չի վճարվում։ Հետևաբար ունենք իրավիճակը, երբ տնտեսվարողը շահագրգռված չէ մինչև վերջին գրամը կորզել հանքանյութը, քանի որ ինքը միայն վճարում է այն ամենի համար, ինչ կորզել է և այդ պոչերի ձևով մնացած հանքանյութերն ուղղակի պոչամբարներում կուտակվում են, որը հանգեցնում է մեր ընդերքի բարբարոսաբար գերշահագործմանը։
Բացի այս ամենը, նաև հնարավորինս պետք է նվազեցնենք, իսկ առանձին դեպքերում, նույնիսկ, արգելենք հանքանյութի արտահանումը։ Պետք է խրախուսենք, որ այդ հանքանյութերը մնան երկրում և վերամշակվեն, ինչը թույլ կտա ավելի մեծ, հավելյալ արդյունք ստանալ։ Հայաստանն, ըստ էության, դարձել է հանքանյութ վաճառող երկիր, երբ կարող է հանքանյութ վերամշակող և դրանից ստացվող ապրանքներ արտադրող երկիր դառնալ։ Այս ուղղություններով մասնագիտական քննարկումներ, կլոր սեղաններ են պետք կազմակերպել, սակայն, ցավոք, կառավարության կողմից այդ ցանկությունը կամ այդ քայլերը չեն նկատվում։

–Ամուլսարի հանքի շահագործումը ձգձգելն ի՞նչ ազդեցություն ունեցավ ՀՀ տնտեսության վրա

–Եթե հանքը սեպտեմբերից գործեր, տարեկան պետք է 260-270 մլն դոլարի արտահանում ունենայինք։ Ըստ էության չունենք այդ արտահանումը, ինչպես նաև դրա հետ կապված վճարվող հարկերը։ Սա մեր տնտեսության վրա մեծ ազդեցություն կարող էր ունենալ, հատկապես այն պարագայում, որ այս տարվա առաջին 6 ամիսների կտրվածքով արտահանումը նվազել է մոտ կես տոկոսով։ Օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների մասով նույնպես այս տարի լուրջ խնդիր ունենք։ Տնտեսությունը հիմա լուրջ, խոշոր ներդրումային ծրագրերի կարիք ունի։ Անհասկանալի է, որ այս ոլորտի լիազոր անձինք՝ ի դեմս շրջակա միջավայրի նախարարության, էկոնոմիկայի նախարարության, չեն ստանձնում փորձագիտական եզրկացության ներկայացման պատասխանատվությունը, այլ մի կողմ են քաշվել։ Այսինքն՝ տեղեկատվական հոսքն ամբողջությամբ պտտվում է վարչապետի շուրջ։ Այստեղ մարտավարությունը սխալ էր։ Նրանք ցանկանում են փորձաքննության միջոցով ավելացնել մարդկանց վստահությունը, սակայն տեղի ունեցավ ճիշտ հակառակը։ Իշխանական տարբեր օղակներից կցկտուր, իրար հակասող տեղեկատվություն եկավ, ինչը մարդկանց մոտ խորացրեց անվստահությունը։

–Ջերմուկի համայնքի ղեկավարը, բնապահպանները պնդում են, որ հանքը և առողջարանն անհնար է մեկտեղել։ Ի՞նչ կարծիքի եք։

–Նման հարցադրումը սխալ է։ Չպետք է ընտրենք Ջերմուկի և հանքի միջև։ Սխալ է նաև իշխանության այն մոտեցումը, թե որքան եկամուտ է բերում Ջերմուկը և որքան եկամուտ կարող է բերել հանքը։ Ջերմուկը հանքավայրից 8 կմ հեռավորության վրա է գտնվում։ Բնակչությունը կարծում է, որ փոշի կարող է նստել համայնքի վրա, կամ հնարավոր պայթեցումների հետևանքով ջրի բաղադրությունը փոխվի։ Փորձագիտական եզրակացության մեջ նշված է, որ հանքի ջրերը կապ չունեն Ջերմուկի ջրերի հետ։ Այդ եզրակացությունը, սակայն, այնպես ներկայացվեց, որ դրա նկատմամբ վստահություն չկա։ Մենք սխալ մարտավարություն որդեգրեցինք, և այս իրավիճակում փորձում ենք մեր տնտեսության համար երկու կարևոր ուղղություններն իրար հակադրել։ Ջերմուկը մեր ազգային հարստությունն է, և եթե հանքը 10 տարի է շահագործվելու, ապա Ջերմուկը հարյուրավոր տարիներ կարող է մեր երկրի տնտեսության համար եկամտի աղբյուր հանդիսանալ։
Անհրաժեշտ է Ջերմուկ համայնքը և համայնքի ղեկավարությանը մասնակից դարձնել Ամուլսարի գործունեությանը։ Այսինքն այս համայնքը պետք է դառնա այս հանքի սեփականատերերից մեկը և ոչ միայն օգուտ ստանա դրանից, այլ նաև կարողանա ներքին վերահսկողություն իրականացնել հանքարդյունաբերության վերաբերյալ։ Իրենց մարդը ներսում պետք է տեսնի ՝ ինչ տնտեսական, արտադրական գործընթացներ են տեղի ունենում և արդյոք դրանք կարող են ազդել Ջերմուկի շրջակա միջավայրի, ազգաբնակչության վրա։
Ներկայումս հանքարդյունաբերող մի շարք ընկերություններ պահավոագրում են իրենց ազդակիր համայնքի առողջությունը։ Այսինքն առողջական խնդրի ի հայտ գալուն պես՝ հանքի ղեկավարությունը ստանձնում է այդ պատասխանատվությունը։
Կարող ենք այս ծրագիրը դարձնել լավ հարթակ պետություն-մասնավոր համագործակցության, բայց անընդունելի է, երբ պետությունը մի կողմ է քաշվում և մասնավորին ու բնապահպաններին իրար դեմ է տրամադրում՝ սպասելով, թե ով կհաղթի։

Հեղինակ` Հասմիկ Կոշկարյան