Փաստ ինֆո

«Հանրային իրավունքի զարգացման և իրավական փորձաքննությունների բյուրո»  ՀԿ-ն հայտարարություն է տարածել Նախշուն Տավարացյանի՝ որպես ԲԴԽ անդամի լիազորությունների ստանձման գործընթացի իրավաչափության վերաբերյալ։

Հայտարարության մեջ, մասնավորապես, ասվում է.

«Ն.Տավարացյանը ԲԴԽ անդամ էր ընտրվել 2018 թ. նոյեմբերի 8-ին և հրաժարականի դիմում էր ներկայացրել ԲԴԽ: 2019 թ. հուլիսի 15-ին վերջինս, սակայն, երդվել է Ընդհանուր ժողովում՝ որպես դեռևս 2018 թ. նոյեմբերի 8-ին ընտրված անդամ: ԲԴԽ անդամ իրավաբան գիտնականների նախաձեռնությամբ հրավիրվել է ԲԴԽ նիստ Ն.Տավարացյանի լիազորությունները դադարեցնելու հարցով:

ՀՀ Դատական օրենսգիրք սահմանադրական օրենքի (այսուհետ՝ Դատական օրենսգիրք) 82-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն՝ բարձրագույն դատական խորհրդի նորընտիր անդամն իր պաշտոնն ստանձնում է Բարձրագույն դատական խորհրդի համապատասխան անդամի պաշտոնավարման ժամկետի ավարտի օրվանից, իսկ այլ հիմքով Բարձրագույն դատական խորհրդի անդամի թափուր տեղ առաջանալու դեպքում՝  ընտրվելու օրվանից: 
Այսինքն՝ բարձրագույն դատական խորհրդի նորընտիր անդամն իր պաշտոնն ստանձնում է ընտրվելու օրվանից, և ոչ թե երդման պահից: 
Օրենսդիրը ԲԴԽ անդամի պաշտոնի ստանձման հանգամանքը որևէ կերպ չի կապել ընտրված անդամի երդման իրավաբանական փաստի հետ:

Իրավահամեմատական տեսանկյունից նշենք, որ օրենսդիրը որոշ պաշտոնների համար դրա ստանձնման պահը կապել է երդման հետ, որոշ պաշտոններում` ոչ: Այսպես, երդման պայմանը որպես պաշտոնի ստանձնման պայման սահմանված է հենց դատավորների համար, նույն օրենսգրքի 118-րդ հոդվածի 3-րդ մասում, որում սահմանված է «Անձը դատավորի պաշտոնը ստանձնում է երդման տեքստը ստորագրելու պահից», սահմանադրական դատարանի դատավորների համար՝ «Սահմանադրական դատարանի մասին» ՀՀ սահմանադրական օրենքի 5-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերի դրույթների համաձայն, ըստ որոնց՝ «Սահմանադրական դատարանի նորընտիր դատավորն ընտրությունից հետո Ազգային ժողովի նիստում տալիս է հետևյալ երդումը.... սահմանադրական դատարանի նորընտիր դատավորն իր պաշտոնն ստանձնում է նշված երդումը տալուց հետո՝ անհապաղ....», Մարդու իրավունքների պաշտպանի համար ըստ՝ «Մարդու իրավունքների պաշտպանի մասին» ՀՀ սահմանադրական օրենքի 12-րդ հոդվածի 3-րդ և 4-րդ մասի դրույթների, որոնց համաձայն՝ «Պաշտպանն իր պաշտոնն ստանձնում է Ազգային ժողովի կողմից ընտրվելուց անմիջապես հետո Ազգային ժողովում պատգամավորների ներկայությամբ տված հետևյալ երդմամբ...», «Պաշտպանն իր պարտականությունների կատարմանն անցնում է Ազգային ժողովում իր երդման արարողությունից հետո....», «Դատախազության մասին» ՀՀ օրենքով Գլխավոր դատախազի և դատախազների համար ևս սահմանել է նման պայման, 35-րդ հոդվածի 6-րդ մասի համաձայն՝ գլխավոր դատախազն իր պաշտոնն ստանձնում և պարտականությունների կատարմանն անցնում է Ազգային ժողովում ...սահմանված կարգով իր երդման արարողությունից հետո...., նույն օրենքի 43-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ դատախազի պաշտոն առաջին անգամ զբաղեցնող անձն իր պաշտոնն ստանձնում է դատախազության կոլեգիայի նիստում հանդիսավոր պայմաններում տրված հետևյալ երդմամբ...., և այլն:
Իսկ օրինակ քննչական կոմիտեի քննիչների համար «Քննչական կոմիտեի մասին» ՀՀ օրենքի 21-րդ հոդվածում սահմանված է, որ «Քննչական կոմիտեում առաջին անգամ պաշտոնի նշանակվող անձինք քննչական կոմիտեի նախագահի սահմանած կարգով ՀՀ դրոշի առջև տալիս են հետևյալ բովանդակությամբ երդում..», նույնաբովանդակ դրույթ սահմանված է «Հատուկ քննչական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 10-րդ հոդվածում, «Քրեակատարողական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 15-րդ հոդվածում, «Հարկադիր կատարումն ապահովող ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 10-րդ հոդվածում և այլն, այսինքն՝ տվյալ օրինակներում լիազորությունների ստանձնումը չի կապվում երդման պահի հետ: Որպես նշվածի հիմնավորում առանձնացնենք տվյալ օրենսդրական դրույթներից բխող հետևյալ հրամանները՝ «Քրեակատարողական ծառայողների երդման կարգը հաստատելու մասին» 2005 թ. սեպտեմբերի 8-ի ԱՆ թիվ ՔՀ-43-Ն հրամանի հավելվածի 1-ին կետի համաձայն՝ ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայությունում առաջին անգամ որպես քրեակատարողական ծառայող պաշտոնի նշանակված անձը իրեն պաշտոնում նշանակելու իրավասություն ունեցող պաշտոնատար անձի կամ նրա ներկայացուցչի ներկայությամբ փորձաշրջանն անցնելու օրվանից երկու ամսվա ընթացքում տալիս է երդում: «Հարկադիր կատարման ծառայությունում առաջին անգամ որպես հարկադիր կատարող պաշտոնի նշանակվող անձանց երդման կարգը հաստատելու մասին» 2004 թ. մայիսի 24-ի ԱՆ թիվ N 70-Ն հրամանի հավելվածի 3-րդ կետի ա/ ենթակետի համաձայն՝ հարկադիր կատարման ծառայությունում երդում տալիս են` հարկադիր կատարման ծառայությունում առաջին անգամ պաշտոնի նշանակվողը` ծառայության վայր ներկայանալուց 1 ամսվա ընթացքում:

ՀՀ դատական օրենսգրքի 82-րդ հոդվածի 4-րդ մասի հստակ կարգավորման պարագայում նույնիսկ ամենամեծ իրավական երևակայությունը հնարավորություն չի տալիս «ընտրվելու օր» հասկացության մեջ ներառել նաև երդման հանգամանքը: 

Հետևաբար՝ Ն. Տավարցյանը պաշտոնը ստանձնել է 2018 թ. նոյեմբերի 8-ին իր ընտրվելու օրվանից, ու Դատական օրենսգրքի 86-րդ հոդվածի 1-ին մասի 5-րդ կետի համաձայն՝ նրա լիազորությունները դադարելու հիմք է իր կողմից ներկայացված հրաժարականը: 

Դատական օրենսգրքի 86-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ Բարձրագույն դատական խորհրդի անդամի լիազորությունները դադարում են սույն օրենսգրքի 20-րդ գլխով սահմանված կանոններով: Մասնավորապես, օրենսգրքի 20-րդ գլխում ընդգրկված 160-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի և նույն հոդվածի 2-րդ մասի դրույթների համաձայն՝ հրաժարականի հիմքով դատավորի (տվյալ դեպքում՝ անդամի) լիազորությունները դադարում են այդ հարցի համար հրավիրված Բարձրագույն դատական խորհրդի նիստում դատավորի (տվյալ դեպքում՝ անդամի) կողմից իր հրաժարականը պնդելու կամ այդ նիստին դատավորի չներկայանալու օրվանից:

Ստացվում է, որ ԲԴԽ նիստ չի հրավիրել և չի քննարկել ԲԴԽ անդամի հրաժարականի հարցը՝ վերջինիս կողմից հրաժարականի դիմում ներկայացնելու պարագայում:

Գտնում ենք, որ նման պայմաններում Ն. Տավարացյանի լիազորությունները դադարեցնելու հարցը քննարկելու համար կարևոր է պարզել նաև՝ 

1. ԲԴԽ գործունեության նկատմամբ վստահության պաշտպանության սահմանադրական սկզբունքի համատեքստում, ԲԴԽ նախկին նախագահի գրությունը արդյոք ազդել է Ն. Տավարացյանի հետագա վարքագծի վրա, 
2. Ն. Տավարացյանը արդյոք պատշաճ ծանուցվել է ԲԴԽ նիստերի մասին, թե ոչ»:

«Հանրային իրավունքի զարգացման և իրավական փորձաքննությունների բյուրո» ՀԿ համահիմնադիրներ՝ Ա.Ղամբարյան և Թ.Շաքարյան

Աղբյուր` Փաստինֆո