Խորհրդանշական հուշարձանի անհրաժեշտությունը՝ որպես համակարգված բռնությունների դատապարտում

ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ

Բոլորը

10/21/2019 23:37 Վրացական ավիաընկերությունը գտել է դեպի Ռուսաստան չվերթների արգելքի շրջանցման մեթոդ 10/21/2019 22:52 Վթարային ջրանջատում Վարդենիս քաղաքում հոկտեմբերի 22/23-ին 10/21/2019 22:38 Մասնագիտությունը գռեհիկ ձեւով մոռացության մատնելը՝ սա է գեներալի գինը. Արփինե Հովհաննիսյան 10/21/2019 22:27 Արդեն ամաչում եմ, որ դեռ ազատության մեջ եմ. Նարեկ Սամսոնյան 10/21/2019 22:03 «Դիմում եմ բոլոր իրավապաշտպաններին և քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչներին աջակցել Արսեն Բաբայանի իրավունքների պաշտպանությանը». Գոհար Մելոյան 10/21/2019 21:57 «Հայաստանում հայտնվեց հերթական քաղբանտարկյալը՝ «վտանգավոր չարագործ» Արսեն Բաբայանը». Ռուբեն Մելիքյան 10/21/2019 21:21 Ձերբակալվել է Արսեն Բաբայանը՝ հերթական անհեթեթ մեղադրանքով. Արմեն Աշոտյան 10/21/2019 20:53 Պաշտոնեական կեղծիք կատարելու կասկածանքով ձերբակալվել է ՀՀ ԱԺ աշխատակազմի ղեկավարի նախկին տեղակալը 10/21/2019 20:41 «Առողջապահական ծրագրերի իրականացման գրասենյակ» պետական հիմնարկի տնօրենի պաշտոնակատար է նշանակվել Շավարշ Գրիգորյանը 10/21/2019 20:09 Սարգիս Օհանջանյանը և Նարեկ Մութաֆյանը քաղբանտարկյալներ են. Վահե Եփրիկյան 10/21/2019 20:05 Ամեն ինչ թույլատրելի է Նիկոլ Փաշինյանին և իր բերած Կառավարության անդամներին. Անի Կարապետյան (տեսանյութ) 10/21/2019 20:00 Արա Վարդանյանին կալանավորելու որոշումը բողոքարկվել է Վերաքննիչ դատարան 10/21/2019 19:44 Վարչապետ Փաշինյանը Հնդկաստանի դեսպանի հետ քննարկել է տնտեսական համագործակցությանը վերաբերող հարցեր 10/21/2019 19:36 Սամվել Մայրապետյանը Հայաստան վերադառնալիս վատացել է 10/21/2019 19:36 ՀՀ-ում գործում է երկու օրենսգիրք՝ ՀՀ քրեական օրենսգիրքը և Նիկոլի օրենսգիրքը. Անահիտ Մութաֆյան 10/21/2019 19:16 Մտել են բջջային օպերատորներից մեկի սպասարկման սրահ ու բռնվել․ ոստիկանության բացահայտումը (ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ) 10/21/2019 19:05 Անձի նույնականացնող տվյալը միայն անուն-ազգանունը չէ, այլ ցանկացած տեղեկություն, որը որոշակիացնում է, թե ում մասին է խոսքը. Կոստանյան 10/21/2019 18:41 Արարատ Միրզոյանն ընդունել է «Ավրորա»ամենամյա մրցանակի դափնեկիր Միրզա Դինայիին 10/21/2019 18:23 «Կոռուպցիայի օրինականացում». Վլադիմիր Մարտիրոսյան 10/21/2019 18:19 Վարչապետն ընդունել է Հայաստանում Չեխիայի նորանշանակ դեսպանին 10/21/2019 18:14 Վարչապետ Փաշինյանը ցավակցական հեռագիր է հղել Վլադիմիր Պուտինին 10/21/2019 18:09 «Երևանի Տորք Անգեղ մարզամշակութային կենտրոն» ՀՈԱԿ-ում կատարված առերևույթ չարաշահումների դեպքի առթիվ քննվող քրեական գործով՝ պետությանը պատճառված վնասն ամբողջությամբ վերականգնվել է 10/21/2019 18:05 Պաշտպանական ազգային հետազոտական համալսարանում մեկնարկել է գերատեսչական ակադեմիական վերապատրաստման դասընթաց 10/21/2019 17:59 Վարչապետի գաղտնի հանձնարարականով նախարարների աշխատավարձը կրկնապատկվել է.hetq.am 10/21/2019 17:54 Հայկական պատվիրակության անդամները հանդիպել են ԱՄՀ տարածաշրջանային տնօրենի հետ 10/21/2019 17:49 Նախագահ Արմեն Սարգսյանը ցավակցական ուղերձ է հղել Հայաստանի արվեստի վաստակավոր գործիչ Հենրի Էլիբեկյանի մահվան կապակցությամբ 10/21/2019 17:46 Շենքերին արևային համակարգերի տեղադրման ծրագիրը կիրականացվի բնակիչների մասնակցությամբ 10/21/2019 17:39 Ժողովրդի ասած «ձրի աշխատավարձ ստացող»-ի բեռը «Իմ քայլը»-ի վրա է. Էդմոն Մարուքյանը՝ Վահե Գրիգորյանի մասին 10/21/2019 17:36 Նիկոլ Փաշինյանը պարգևատրել է հուշամեդալներով և շնորհակալագրերով՝ Համահայկական ամառային 7-րդ խաղերին ներդրում ունեցած անձանց 10/21/2019 17:31 Անվտանգության ոլորտում ԵԱՀԿ-ն հատուկ վերապատրաստում է իրականացրել Պաշտպանի աշխատակազմի համար 10/21/2019 17:27 Չենք կարող խոսել տնտեսության զարգացման մասին, եթե այն նորարարական չէ․ Տիգրան Խաչատրյանը մասնակցել է «Գլոբալ ինովացիոն ֆորում 2019»-ին 10/21/2019 17:20 ՀՀ վարչապետը Քրիստինե Սարգսյանին ազատել է աշխատանքից 10/21/2019 17:11 Ընտրությունը մերն է՝ անգիտակից հրճվանքով ապրող ժողովու՞րդ, թե՞ պատերազմի մեջ գտնվող երկրի կանոններով ապրող ազգ 10/21/2019 16:35 Բացահայտվել են ՀՈԱԿ-ի տնօրենի կողմից առերևույթ պաշտոնական դիրքի օգտագործմամբ՝ խոշոր չափերով յուրացումներ կատարելու դեպքի հանգամանքները 10/21/2019 16:20 Անվտանգության խնդիրներն ի սկզբանե առաջնային չեն եղել Փաշինյանի համար. Շարմազանովը՝ բյուջե 2020-ով նախատեսված ռազմական ծախսերի մասին 10/21/2019 16:10 Տեսանկարահանող սարք պահելով՝ արդարադատությանը միջամտելը տեսականորեն հնարավոր չէ. Վարդևանյան 10/21/2019 16:05 ՀՀ պաշտպանության նախարարի գլխավորած պատվիրակությունը մեկնել է Չինաստան 10/21/2019 16:01 Նախագահ Արմեն Սարգսյանը ցավակցական հեռագիր է հղել ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինին 10/21/2019 15:55 Ոստիկանին սպանած եղբայրները դեպքից րոպեներ առաջ գողություն էին արել (ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ) 10/21/2019 15:46 Ռոբերտ Քոչարյանին հիվանդանոցում թույլ չեն տվել տեսակցել թոռների հետ. Լեւոն Քոչարյան 10/21/2019 15:39 Ryanair-ին հարկատուների հաշվին որևէ գումար չի տրամադրվի. Ավինյան 10/21/2019 15:34 Արթուր Վանեցյանի ու Սասուն Խաչատրյանի զրույցի տարածման վայրը հայտնի է. ՔԿ ղեկավար 10/21/2019 15:25 Ավարտվել է խոշոր չափերով թմրամիջոցների, հոգեմետ նյութերի ապօրինի ձեռք բերելու, պահելու, դրանք ապօրինի իրացնելու դեպքի առթիվ հարուցված քրեական գործի նախաքննությունը 10/21/2019 15:16 Սպասվում են տեղումներ 10/21/2019 15:01 Մենք ականատես ենք լինում փողոցային արդարադատության. Լևոն Բաղդասարյան 10/21/2019 14:56 Վերադառնում ենք հանքարդյունաբերության երկնիշ աճի ժամանակաշրջան 10/21/2019 14:54 Կոռումպացվածության մասին որևէ պաշտոնյայի, որևէ խոսք անգամ չի գնացել. Ինձ համար էլ է սա նորություն. Ավինյանը՝ Սարհատ Պետրոսյանի հրաժարականի մասին 10/21/2019 14:49 Սփյուռքի գործարարները այդպես էլ շունչները պահած մնացին 10/21/2019 14:39 ՍԴ-ն այս որոշմամբ զրկել է ԱԺ-ին իր լիազորություններից մեկից. Վլադիմիր Վարդանյան 10/21/2019 14:34 Վերաքննիչ դատարանը քննարկում է Ռոբերտ Քոչարյանի աջակցի՝ Նարեկ Մութաֆյանի խափանման միջոցի հարցը

10/21/2019 17:39 Ժողովրդի ասած «ձրի աշխատավարձ ստացող»-ի բեռը «Իմ քայլը»-ի վրա է. Էդմոն Մարուքյանը՝ Վահե Գրիգորյանի մասին 10/20/2019 12:10 Հրայր Թովմասյանի նկատմամբ հարուցված քրեական հետապնդումը հակասում է Եվրոպական կոնվենցիային. Գեւորգ Կոստանյան 10/21/2019 16:20 Անվտանգության խնդիրներն ի սկզբանե առաջնային չեն եղել Փաշինյանի համար. Շարմազանովը՝ բյուջե 2020-ով նախատեսված ռազմական ծախսերի մասին 10/20/2019 11:15 Գիշերվա այդ ժամին, անչափահաս երեխային, ամենայն հավանականությամբ, թրաֆիքինգի են ենթարկում. Բաթոյան 10/21/2019 19:05 Անձի նույնականացնող տվյալը միայն անուն-ազգանունը չէ, այլ ցանկացած տեղեկություն, որը որոշակիացնում է, թե ում մասին է խոսքը. Կոստանյան 10/21/2019 13:43 Ցանկալին և իրականությունը․ Վենետիկի հանձնաժողովի կարծիքի՝ արդարադատության նախարարության յուրօրինակ ընկալումը 10/20/2019 12:50 Անժելա Թովմասյանի նկատմամբ պաշտպանական միջոցներ ձեռնարկելու վերաբերյա փաստաբանի դիմումը մերժվել է 10/21/2019 15:46 Ռոբերտ Քոչարյանին հիվանդանոցում թույլ չեն տվել տեսակցել թոռների հետ. Լեւոն Քոչարյան 10/20/2019 13:14 «Մեր սիրած կիրակին». Նիկոլ Փաշինյանի և Աննա Հակոբյանի հրապարակումները 10/20/2019 22:47 Ֆրանսիայում հարձակվել են հայկական խմբագրության վրա 10/21/2019 14:39 ՍԴ-ն այս որոշմամբ զրկել է ԱԺ-ին իր լիազորություններից մեկից. Վլադիմիր Վարդանյան 10/21/2019 20:53 Պաշտոնեական կեղծիք կատարելու կասկածանքով ձերբակալվել է ՀՀ ԱԺ աշխատակազմի ղեկավարի նախկին տեղակալը 10/21/2019 17:11 Ընտրությունը մերն է՝ անգիտակից հրճվանքով ապրող ժողովու՞րդ, թե՞ պատերազմի մեջ գտնվող երկրի կանոններով ապրող ազգ 10/21/2019 19:36 Սամվել Մայրապետյանը Հայաստան վերադառնալիս վատացել է 10/21/2019 10:52 Հայաստանի ժուռնալիստների միությունը դատապարտում է Ֆրանսիայում հայկական խմբագրության վրա հարձակումը 10/21/2019 22:03 «Դիմում եմ բոլոր իրավապաշտպաններին և քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչներին աջակցել Արսեն Բաբայանի իրավունքների պաշտպանությանը». Գոհար Մելոյան 10/21/2019 15:01 Մենք ականատես ենք լինում փողոցային արդարադատության. Լևոն Բաղդասարյան 10/21/2019 12:14 Դավիթ Սանասարյանի անունը շոշափող վրաերթի դեպքի առթիվ քրեական գործ չի հարուցվել 10/20/2019 12:45 Բնապահպանական աղետ Արցախում. Խաչենագետի ջրամբարի ափերին հազարավոր սատկած ձկներ են հայտնվել (տեսանյութ) 10/21/2019 14:34 Վերաքննիչ դատարանը քննարկում է Ռոբերտ Քոչարյանի աջակցի՝ Նարեկ Մութաֆյանի խափանման միջոցի հարցը

Խորհրդանշական հուշարձանի անհրաժեշտությունը՝ որպես համակարգված բռնությունների դատապարտում 06/11/2019 09:27 | Վերլուծություններ

Ֆեյսբուքյան մի գրառումը առիթ դարձավ, որ ուսումնասիրեմ հույժ կարևոր և բազմաշերտ մի թեմայի շուրջ ծավալված եռակողմ, նույնիսկ՝ քառակողմ «բանավեճը»: Այդ թեման, իմ խորին համոզմամբ, վաղուց է ծագել, ավելի քան 30 տասնամյակ առաջ, երբ հախուռն և զգացական մթնոլորտում՝ 88-ի շարժման անիշխանության ժամանակներում Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիրը մի տեսակ ինքնաբուխ և ինքնակամ համալրումներ էր ունեցել:

Օրերս ԱԺ «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Գևորգ Գորգիսյանը Մարաղայի ցեղասպանության զոհերի հարազատների խնդրանքով դիմել էր Երևանի քաղաքապետ Հայկ Մարությանին՝ Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիրում՝ Սումգայիթի, Բաքվի և Գանձակի կոտորածների զոհերին նվիրված խաչքարերի մոտ, Մարաղայի կոտորածի զոհերի հիշատակին նվիրված խաչքար-հուշակոթող տեղադրելու համար։

Դրան հետևել էր Երևանի քաղաքապետի պատասխանը, թե՝ որևէ այլ հուշարձանի տեղադրումն այս տարածքում անընդունելի է քաղաքաշինական և բարոյական առումներով։ Քաղաքաշինական առումովը բնականաբար, հասկանալի է, սակայն, բարոյականությամբ պատճառաբանելը կդժվարանամ հասկանալ, քանի որ մեծ հաշվով Ցեղասպանության հուշահամալիրը կյանքի է կոչվել 20-րդ դարասկզբին Օսմանյան Թուրքիայի ձեռամբ Ցեղասպանության զոհ դարձած 1.5 միլիոն հայերի հիշատակին, իսկ նշված երեք խաչքարերը նույն դարի վերջին Թուրքիայի կրտսեր եղբոր՝ Ադրբեջանի կողմից նույն դաժանությամբ իրականացված ըստ էության, նոր ցեղասպանության զոհերի հիշատակի համար էին տեղադրվել:
Այսինքն, բարոյականության առումով այստեղ ոչ միայն խնդիր չկա, այլև մոտիվը նույնն է: Բայց, այ, ճարտարապետական համատեքստում ունիկալ հուշարձանի ամբողջականությունը 3 տասնամյակ առաջ արդեն իսկ խախտվել է:

Երևանի քաղաքապետարանի պատասխանին հաջորդել էր «Գոլոս Արմենիի» թերթի՝ քաղաքային իշխանություններին ուղղված կոշտ հրապարակումը, որին ի պատասխան էլ ճարտարապետ, Ցեղասպանության հուշահամալիրի համահեղինակ Սաշուր Քալաշյանն էր վիրավորված և բավական կոշտ արձագանքել:

Ընդ որում, զարմանալի չէ, որ թերթի հրապարակման հեղինակի և ճարտարապետի ելակետերը բոլորովին չեն հատվում, քանզի մեկնաբանի խոսքը գաղափարական մակարդակում, փաստերի, երևույթի նույնականացման համատեքստում է, իսկ Սաշուր Քալաշյանինը՝ մասնագիտական-ճարտարապետական՝ խաթարվել էր համալիրի ներդաշնակությունը, հեղինակների հղացումը, հուշարձանի կոնցեպտը: Ի վերջո, դետալ առ դետալ մտածված, զուսպ ու խորախորհուրդ այս հուշարձանը ինքնագործունեության ենթարկելն արդեն իսկ մեծ սխալ էր և այդ սխալը տարիներ առաջ գործվել էր:

Ի դեպ, հենց սկզբից ասեմ, որ ի պատասխան ԱԺ պատգամավորի առաջարկի՝ ոչ Երևանի քաղաքապետարանի՝ Արցախում զոհերի հիշատակին նվիրված հուշակոթող տեղադրելու խորհուրդը, ո՛չ էլ՝ ԱԺ «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության պատգամավորի պատճառաբանությունը, թե՝ Հայաստանում բնակություն հաստատած Մարաղայի զոհերի հարազատներն ամեն տարի ապրիլի 10-ին չեն կարող հասնել Արցախի Նոր Մարաղա գյուղ` հարգանքի տուրքը մատուցելու նրանց հիշատակին, երևույթը թուլացնող գործոններ են:

Բացատրեմ՝ ինչու: Այդ կերպ մենք շատ մասնավորեցնում ենք գլոբալ խնդիրը: Այդ կերպ մենք լրջագույն խնդիրը դիտարկում ենք կոնկրետ գյուղերի կոնկրետ բնակիչների համատեքստում, մինչդեռ, մենք գործ ունենք 20-րդ դարավերջին հայության մի հատվածի նկատմամբ իրականացված ջարդերի և զանգվածային տեղահանության, մահից մազապուրծ փրկված՝ ազգությամբ հայ հազարավոր փախստականների առաջացման երևույթի հետ: Մենք ապրել ենք այդ օրերը, երբ երկրաշարժից կքած Հայաստանն ու հայությունը ցավը զսպելով փախստական /18 հազարի էր հասնում նրանց թիվը/ դարձած իր զավակներին էր ընդունում, փախստականներին ընդունող կոմիտե ստեղծում, և նրանց զգալի մասը, ինչպես դարասկզբին, դարավերջին էլ՝ տեղահան էին արվել իրենց բնօրրանից:

Այսինքն, տեսեք, ինչ է կատարվում` իր իսկ բնօրրանում ցեղասպանության զոհ դարձած բազմաթիվ հայերի հիշատակին զատ-զատ՝ տեղատարածքային խաչքարեր ենք տարել- դրել հուշահամալիրում, իսկ Ադրբեջանն իրեն հատուկ քաղաքականությամբ նախ՝ Խոջալուի սուտ պատմություն է շրջանառության մեջ դնում, հետո՝ Խոջալուի զոհերի հիշատակին հուշարձան կառուցում , որին ի ցույց աշխարհի ամեն տարի այցի է գնում ազգովի, պետականորեն, պաշտոնական մակարդակով, աշխարհի տարբեր երկրներից ժամանած հայտնի դեմքերով… Ադրբեջանի բազմաթիվ քաղաքներում, ինչպես նաև աշխարհի մի շարք երկրներում՝ Խոջալուի «կոտորածի», զոհերին նվիրված հուշարձաններ են կանգնեցվել։
Հասկանու՞մ եք, տեղեկատվական պատերազմ է և հաղթողն Ադրբեջանն է, որն ագրեսոր լինելով շարունակ որպես զոհ է ներկայանում աշխարհին ու…այսօր էլ պատրաստվում է պատերազմի:

Կարծում եմ՝ մենք մեր պատմության այս մի դաժան էջը նույնպես հավուր պատշաճի ներկայացնելու, երևութականացնելու խնդիր ունենք:
Հանրությունը, պատկան մարմինները (ՀՀ կառավարություն) չե՞ն կարծում, որ 80-ականների վերջին և 90-ականների սկզբին Ադրբեջանի վարչական տարածքում հայերի հանդեպ պետական մակարդակով իրականացված ցեղասպանության զոհերի հիշատակին խորհրդանշական հուշարձանի անհրաժեշտությունն օդում կախված է՝ որպես համակարգված բռնությունների դատապարտում: Եվ այն առանձին շեշտադրման խնդիր ունի:

Կարծում եմ, տեղեկատվական առումով լուրջ դեր կատարող փաստավավերագրական նյութերին, ֆիլմերին ու գրքերին զուգահեռ՝ նման հուշակոթողի կյանքի կոչումը՝ գեղարվեստական ուժգին, ազդեցիկ նոտայով՝ արվեստի ուժով կկարողանա վերծանել կատարվածի զգացական խտությունն ու բուն ասելիքը:

Ի դեպ, խորհրդային արգելափակոցների պայմաններում մեր պետության ղեկավարները կարողացել են մթնոլորտ ձևավորել ցեղասպանության հուշահամալիրը ստեղծելու համար: Մեր օրերում կատարված համանման և համազոր երևույթը նույնպես երևութականացնել է պետք՝ ընդ որում, ոչ երկուսը՝ մեկում ֆորմատով, այլ՝ առանձնաբար: Այսօր և՝ արժանապատվորեն, ոչ թե՝ լացկան տոնայնությամբ:

Հեղինակ` Անահիտ Եսայան

Աղբյուր` Փաստինֆո