ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ
Երեխային վիրտուալ աշխարհից կտրելու եղանակը իրական աշխարհն ավելի հետաքրքիր դարձնելն է. հոգեբան 06/01/2019 17:10 | Հարցազրույց
Համակարգչային խաղերի ոլորտն օրեցօր զարգանում է, որին զուգահեռ հաճախ ականատես ենք լինում երեխաների մոտ հոգեկան անհավասարակշռության ու ագրեսիայի: Հաճախ երեխան կամ ծնողը պատկերացում անգամ չի կարող ունենալ, թե ինչ հետևանքներ կարող են թողնել խաղերից որոշները: Երեխաների վրա Համակարգչային խաղերի ազդեցության և դրանց կանխարգելման տարբերակների մասին զրուցել ենք հոգեբան, ՀՊՄՀ դասախոս Նաիրա Հարությունյանի հետ:
- Ի՞նչ ազդեցություն կարող են ունենալ համակարգչային խաղերը երեխաների վրա և ինչի կարող են հանգեցնել դրանք: Օրինակ «Синий кит» խաղն իր առաջադրանքներով երեխային դրդում է մինչև ինքնասպանություն:
- Վերջին հետազոտությունները բաժանվում են երկու խմբի. մի մասը միակարծիք ասում է, որ համակարգչային խաղերն առաջացնում են ագրեսիա, «ես»-ի կորուստ, մյուս մասն էլ պնդում է՝ դրանք ունեն բավական դրական կողմեր: Վերջերս Ամերիկայի բոլոր նահանգներում տեսնում ենք, որ դեռահասը որևէ խաղից, բուռն ռեակցիաներից հետո վերցնում է զենքն ու նույն գործողությունները, կրակոցները շարունակում իրական կյանքում, օրինակ՝ իր դպրոցում: Իհարկե, խաղերը բոլորի վրա նույն կերպ չեն ազդում: Փոքրերի վրա ազդեցությունն այլ կերպ է դրսևորվում, դեռահասների մոտ՝ մեկ այլ: Դեռահասը, եթե ունի ինքնագնահատականի խնդիր, ընդունված չէ, ընտանիքում խնդիր ունի, ամաչկոտության պատճառով շրջապատի հետ չի շփվում, ունի ոչ ադեկվատ «ես», ապա սկսում է իրեն գտնել վիրտուալ աշխարհում: Եվ կախված նրանից, թե ինչ խաղ է ընտրում դեռահասը, ուրեմն այդ պահանջմունքն էլ ունի: Եթե նա խաղում է «Синий кит», ուրեմն դժվարություններ ունի հաղթհարելու կամ ուրիշի կարծիքը լսելու ներշնչողականության բարձր մակարդակ: Եթե խաղում է ագրեսիվ խաղեր, ուրեմն իր ուժը, «ես»-ը հաստատելու պահանջմունք ունի:
Ինքս հանդիպել եմ «Синий кит»-ի հետ կապված դեպքի: Ծանոթներիցս մեկը հասել էր մի փուլի, որ ուզում էր ինքնասպանություն գործել: Դա արդեն հոգեբանի խնդիր չէր, այլ հոգեթերապևտիկ և ես ուղղորդեցի այլ բժշկի մոտ: Վերջին տվյալներով՝ այդքան մեծ փոփոխություններ չեն եղել:
- Ինչպե՞ս կարող ենք երեխաների մոտ կանխել նման խաղերի կախվածությունը։
- Կարևոր է մեծահասակի ազդեցությունը: Խելացի ծնողը նախ կկանխարգելի, այսինքն կզգա, որ դեռահասին կամաց-կամաց կորցնում է: Ժամանակը կսահմանափակի կամ կփորձի երեխային ավելի հետաքրքիր զբաղմունքներ առաջարկել, ներգրավել ընտանեկան որոշումներ կայացնելու գործընթացում, սպորտի տանել: Բայց եթե արդեն խորացել է, բարձիթողի վիճակ է, ապա ծնողը կօգտագործի դա՝ հասկանալու, թե ինչ է պակասում երեխային: Նախ պետք է փորձի հասկանալ՝ որ խաղն է երեխան խաղում և ինչ է այն իրենից ներկայացնում, այնուհետև երեխային փորձի բերել իրական աշխարհ: Իսկ վիրտուալ աշխարհից կտրելու ձևն իրական աշխարհն ավելի հետաքրքիր դարձնելն է:
- Իսկ ի՞նչ պետք է ծնողն անի, երբ հանդիպում է երեխայի դիմադրությանը։
- Բնականաբար դժվար կլինի: Պատկերացրեք երեխային միանգամից կտրում ենք իր սիրելի զբաղմունքից: Նեյրոհոգեբանական ու նեյրոպլաստիկ վերջին հետազոտությունները ցույց են տվել, որ երբ մարդ համակարգչային խաղեր է խաղում, ուղեղում առաջանում են համապատասխան հաճույքի հորմոններ: Մեր ուղեղը հետաքրքիր հատկություն ունի. որքան շատ հորմոն է գալիս, այնքան սովորում է դրան և գալիս է մի չափ, երբ միշտ դրա պահանջն է ունենում: Համակարգչային խաղերն էլ տալիս են ադրենալին, դոֆամին, էնդորֆիմ և նմանատիպ տաբեր հաճույքի հորմոններ: Ուստի իրական կյանքում մենք պետք է ստեղծենք նույն վիճակը, որտեղ կլինեն հաճույքի այդ հորմոները: Այսինքն իրական մրցումներ պետք է կազմակերպեն կամ զվարճալի խաղեր: Եթե ուզում ենք երեխային մի բանից կտրել, դրան համապատասխան, դրանից ուժեղ գործոն պետք է լինի իր կյանքում: Պետք է ուժեղացնել նաև ընտանիքի մոդելը, ամրացնել ծնող-երեխա փոխհարաբերությունները: Ինչպես նաև սահմանափակենք խաղերի համար նախատեսված ժամանակը:Կա հստակ ցուցանիշ, որ նախադպրոցական տարիքի երեխան համակարգչի մոտ 25 րոպե կամ կես ժամ կարող է անցկացնել, դպրոցական տարիքինը՝ մեկ ժամ, իսկ ավելի ավագ տարիքինը՝ երկու ժամ: Ինչ վերաբերում է մեկից երեք տարեկան երեխաներին, ապա առհասարակ ծնողին կարգելեի տալ հեռախոս կամ համակարգիչ:
- Ի՞նչ վտանգներ է պարունակում տարիքային այդ խմբի երեխաների կողմից գաջեթների օգտագործումը։
- Դա երեխայի զարգացման կարևոր շրջան է: Երեխան սկսոմ է ճանաչել աշխարհը առարկաների միջոցով: Օրինակ երեխային տալիս են գնդակ, որը նա շոշափում է, տեսնում, որ ուռուցիկություն, գույներ և այլ հատկանիշներ ունի: Այսինքն գնդակով խաղալիս երեխան տեսնում է, որ այն ունի գլորվելու, խփելու և շատ ուրիշ հատկություններ, որը չի տեսնում համակարգչային խաղի մեջ: Այդ նույն գնդակին երեխան մատով կխփի, կխաղա, բայց չի տեսնի, որ այն եռաչափ է, կարող է գլորվել կամ խփել: Երեխան չի տեսնում գործողությունների արդյունքը: Առարկաների հետ շփումն այդ տարիքում երեխաների մոտ զարգացնում է մտածողությունը, ինչն ուղիղ կապ ունի խոսքի հետ: Եվ եթե երեխայի մտածողությունը չզարգանա, խոսքն էլ հետ կընկնի:
- Ձեր կարծիքով ագրեսիա առաջացնող համակարգչային խաղեր ստեղծողները հոգեբանական ի՞նչ բնութագիր ունեն: Հնարավո՞ր է նրանք էլ լուրջ հոգեբանական խնդիրներ ունենան։
- Միգուցե, այդ ուղղությամբ չեմ ուսումնասիրել հարցը: Եթե մարդը գիտի ինչ խաղ ստեղծել, ուրեմն ծանոթ է ոլորտին: Այսինքն խաղացել է, գիտի ինչն է պակասում և ինչը պետք է լրացնի: Կարծում եմ հավանականությունը մեծ է, որ այդ խաղերի հետևում կանգնած կլինեն նախկին կամ ներկայիս գեյմերներ, ովքեր թարմացնում են խաղերի շուկան: Սակայն այստեղ ոչ միայն հոգեբանական կողմն է պետք դիտարկել, այլև ֆինանսականը: Վերջերս կարդացի մի հետազոտություն, որտեղ նշված էր, որ միայն համակարգչային խաղերը 17 միլիարդ գումար են բերում: Այսինքն այս խաղերի հիմքում լուրջ հետազոտություններ են: Խաղեր ստեղծողները լավ գիտեն իրենց թիրախային խումբը, իրենց շուկան: Հիմնականում դրանք դեռահասներն են լինում:
- Իսկ կա՞ն խաղեր, որոնք դրական են ազդում երեխաների վրա
- Այո դրականն էլ բավական շատ է համակարգչային խաղերում: Օրինակ աուտիզմի դեպքում, տարբեր խնդիրներով երեխաների հետ աշխատելու համար համակարգչային խաղերն ամենալավն են: Իրականում ցանկացած խաղ կարող է լինել զարգացնող, եթե դրան տանք այդ իմաստ: Օրինակ ստրատեգիական խաղերը զարգացնում են մտածողությունը, միջանձնային հարաբերությունները: Կան նաև ուսումնական հետաքրքիր խաղեր, որոնք որոշ երկրներում կիրառում են դպրոցներում:
- Մեր երկրում ունե՞նք երեխայի համար իրական կյանքն ավելի հետաքրքիր դարձնելու նախադրյալներ
- Խորապես համոզված եմ՝ ցանկության դեպքում ամեն ինչ հնարավոր է: Շատ են տարատեսակ ճամբարները, ֆորումները, սպորտային, լուսանկարչական մրցույթներ: Շատ են, պարզապես պետք է ուսումնասիրել ու զբաղվել սեփական երեխայով, բացահայտել նրա հետաքրքրությունները: Ամենակարևորը ծնող-երեխա կապը չխզելն է:
Հարակից հրապարակումներ`
Տեսանյութեր
04/12/2024 15:02 Մտանք ակումբ, Մովսիսյանն ու Ամիրխանյանը ծեծված ջարդված էին,միլպետը ադրբեջանցիների վայրագության մասինՏեսադարան
05/17/2022 10:49 Ոստիկանությունը բերման է ենթարկել «Դիմադրության» շարժման աղջիկ ցուցարարներին, ովքեր փակել են Երևանի փողոցներըՄամուլ
- 04/20/2024 08:23 Արամ Սարգսյանի մտերիմին 1 բուլդոզերի համար 700 հազար դոլար են տվել․«Հրապարակ»
- 04/20/2024 08:18 Արցախի վերնախավը հավաքվել էր․ «Հրապարակ»
- 04/20/2024 08:13 Փաշինյանի հերթական նվերը՝ Ադրբեջանի․ «Հրապարակ»
- 04/20/2024 08:10 Տավուշում սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացը բխում է նոյեմբերի 9-ի փաստաթղթից. «Ժողովուրդ»
- 04/20/2024 08:07 Վահագն Հովակիմյանն ու ՄԻՊ-ը կգնան ԱԺ․ «Հրապարակ»
- 04/20/2024 08:05 Մինչ Տավուշի հողերի հանձնման հարցն էր լուծվում , Փաշինյանը բեմականացում էր վայելում․«Հրապարակ»
- 04/20/2024 07:41 Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողով հանձնված գրությունների մեծ մասը ՀՀԽ անդամների այլ վճարովի աշխատանքի անհամատեղելիության վերաբերյալ են. «Ժողովուրդ»
ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐ
- 03/31/2019 21:34 ԱԺ են ուղարկվել Պաշտպանի 2018 թվականի տարեկան հաղորդումը և զեկույցը
- 03/21/2019 15:23 Դավիթ Սանասարյանն իր գործունեությամբ չի նպաստել զբաղեցրած պաշտոնի նկատմամբ վստահության եւ հարգանքի ձեւավորմանը. Եզրակացություն
- 12/16/2018 12:49 Մարտի 1-ի 10 զոհերից յուրաքանչյուրն ինչ վնասվածքներից եւ ինչ հանգամանքներում է մահացել՝ ՀՔԾ-ի տարիներ առաջ հրապարակած զեկույցը
- 07/18/2018 12:48 Հրապարակվել է «Մարտի 1-ին» վերաբերող իրավական դիրքորոշում
Հարցազրույց
- 04/01/2024 20:09 Թուրքիայի ՏԻՄ ընտրություններն այդ երկրի ներքաղաքական կյանքի կարևոր ջրբաժանն է, Էրդողանի ժառանգներն են կրելու պայքարի դժվարությունները. Մելքոնյան
- 03/09/2024 11:02 ԱՄՆ հետ ունենք ռազմավարական երկխոսություն, որի շրջանակներում ուսումնասիրում ենք նոր ուղղություններ. Միրզոյան
- 03/04/2024 15:56 Ալիևը և իր վարչակազմը ընդմիշտ կմնան վախի մեջ, հայ զինվորականը չի համակերպվելու ունեցած կորուստների հետ․ Դավիթ Տոնոյան
- 02/17/2024 19:12 ԲԴԽ-ի մեսիջը հստակ էր. ցուցումները չկատարող դատավորները կքարկոծվեն հրապարակայնորեն. Նախշքարյան (տեսանյութ)
Մեկնաբանություն
- 04/20/2024 16:43 Տիգրան Համասյանին և համերգին կազմակերպիչներին առաջարկում եմ դադարեցնել համերգը. Իշխանյան
- 04/20/2024 14:40 Մինչև Միջանցք տալն անվանափոխվելու են Երևանի թաղամասերի անունները. Դանիելյան
- 04/20/2024 12:22 Վերջ չկա. Հաջորդ «կայարանը» Ազատամուտ և Կայան գյուղերն են, հետո՝ Տիգրանաշենը. Էդգար Էլբակյան
- 04/20/2024 11:49 Մի՜ հավատացեք բանսարկուներին. Հայաստանի գյուղերից, տարածքներից զիջելու մասին ցանկացած խոսակցություն լկտի սուտ է. ԱԺ փոխխոսնակ
Արխիվ
Արտակարգ պատահարներ
- 04/20/2024 14:33 Արտակարգ դեպք՝ Երևանում. կինը տղային իր փոխանցելիս ընկել է հորը. shamshyan.com
- 04/20/2024 13:17 Անհետ կորած տղամարդու դին գտել են Ջրվեժի ձորում՝ նեխած ու հոշոտված. shamshyan.com
- 04/20/2024 11:03 Էրեբունիում 8-րդ դասարանցին պնևմատիկ ատրճանակից կրակել է 9-դ դասարանի երկու երեխաների վրա. shamshyan.com
- 04/20/2024 10:55 Երեկվա քամին ծառեր է շրջել, տանիքներ պոկել
ԸՍՏ ՕՐԵՆՔԻ
- 03/08/2024 15:00 Զազրելի դեպք Հայաստանում. սեռական բռնության է ենթարկվել 2 տարեկան երեխա. մասնագետը մանրամասնում է՝ ինչպես պաշտպանել երեխաներին (տեսանյութ)
- 01/13/2024 20:29 Տեր Թոդիկի մեթոդները վաղուց չեն գործում. դաստիարակության ու բռնության նուրբ սահմանը (տեսանյութ)
- 01/13/2022 17:55 Ինչքա՞ն է կազմում երեխայի ծննդյան կապակցությամբ տրվող նպաստը
- 05/02/2021 17:57 Կարեւոր է իմանալ. Կարմիր գծերի համար տուգանելիս` տեղում արձանագրության կազմումն այլևս պարտադիր չէ
Անցուդարձ
- 04/19/2024 23:53 Հայտնել են երջանիկ կյանքի համար սեքսի իդեալական հաճախականությունը
- 04/19/2024 22:52 Ծնողները դստեր ննջասենյակում հայտնաբերել են մանկապիղծի թաքնված տեսախցիկը
- 04/18/2024 23:54 Սուրճի ևս մեկ օգտակար հատկություն է հայտնաբերվել
- 04/18/2024 23:38 Կինը բժշկի այցի շնորհիվ բացահայտել է ամուսնու դավաճանությունը
Հետաքրքիր է իմանալ
- 04/16/2024 18:04 Տիեզերական աղբն ընկել է Երկրի վրա ու ծակել տան տանիքը
- 04/15/2024 18:24 Հայտնաբերվել են մոլորակի ամենաառաջին մարդկանց մնացորդները, որոնք 1,86 միլիոն տարվա վաղեմություն ունեն
- 04/04/2024 19:00 Ծերացման դեմ պայքարում հետազոտողները նոր բացահայտում են արել
- 04/03/2024 16:05 Կինը երկվորյակներ է լույս աշխարհ բերել 22 օրվա տարբերությամբ