Փաստ ինֆո

Վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և  վարչական պալատը մերժել է ընդդեմ Հայաստանի Հանրապետության  քաղաքացի Լուսինե Հովսեփյանի հայցի գործով վերջինիս ներկայացուցիչներ Արամազդ Կիվիրյանի և Ծովինար Բալայանի վճռաբեկ բողոքը:

Օրինական ուժի մեջ  է թողնվել  ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի որոշումը, որով  բեկանվել ու փոփոխվել էր  առաջին ատյանի դատարանի վճիռը և  կարճվել ընդդեմ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացի Լուսինե Հովսեփյանի հայցի գործով վարույթը:

Առաջին ատյանի դատարանը բավարարել էր Հայաստանի Հանրապետությունից հօգուտ Լուսինե Հովսեփյանի 200,000  ՀՀ դրամ՝ որպես ազատությունից ապօրինի զրկելու հետևանքով պատճառված ոչ նյութական վնասի հատուցում, բռնագանձելու պահանջով հայցը:

Վճռաբեկ դատարանն  արձանագրում   է,  որ սույն գործով վճռաբեկ բողոքը վարույթ ընդունելը պայմանավորված է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 234-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետով նախատեսված հիմքի առկայությամբ,  այն է` բողոքում բարձրացված հարցի վերաբերյալ Վճռաբեկ դատարանի որոշումը կարող է էական նշանակություն ունենալ օրենքի միատեսակ կիրառության համար:  Վճռաբեկ դատարանը  գտնում  է,  որ Վճռաբեկ դատարանի արտահայտած իրավական դիրքորոշումները՝ ոչ իրավաչափ վարչարարության հետևանքով պատճառված ոչ նյութական վնասի հատուցման իրավունքի իրացման կառուցակարգի վերաբերյալ,  կարևոր նշանակություն կունենան նմանատիպ գործերով միասնական և կանխատեսելի դատական պրակտիկա ձևավորելու համար:

Տվյալ գործի փաստերի համաձայն,  ՀՀ վարչական դատարանը 09.07.2015 թվականի վճռով,  որը մտել է օրինական ուժի մեջ,  ոչ իրավաչափ է ճանաչել Լուսինե Հովսեփյանին վարչական ձերբակալման ռեժիմում 04.09.2013 թվականին երեք ժամից ավելի պահելուն ուղղված ՀՀ ոստիկանության գործողությունները: Լուսինե Հովսեփյանը,  առանց ոչ իրավաչափ վարչարարությամբ իրեն պատճառված ոչ նյութական վնասը հատուցելու պահանջով ՀՀ ոստիկանությանը դիմելու,  հայցադիմում է ներկայացրել Երևանի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարան՝ պահանջելով Հայաստանի Հանրապետությունից բռնագանձել 200.000 ՀՀ դրամ` որպես ՀՀ ոստիկանության կողմից իրեն անազատության մեջ ապօրինի պահելու հետևանքով պատճառված ոչ նյութական վնասի հատուցում:

Դատարանը բավարարել է Լուսինե Հովսեփյանի հայցը՝  ՀՀ վարչական դատարանը 09.07.2015 թվականի վճռով հաստատված հանգամանքները սույն գործով նախադատելի համարելով:

Վերաքննիչ դատարանը բավարարել է Հայաստանի Հանրապետության՝ ի դեմս ՀՀ ոստիկանության, վերաքննիչ բողոքը և կարճել  գործի վարույթը: Վերաքննիչ դատարանը պատճառաբանել է, որ վարչարարության հետևանքով վնասի հատուցման պահանջով անհրաժեշտ է, որպեսզի առաջին հերթին ոչ իրավաչափ ճանաչված լինի անձին վնաս հասցրած վարչական մարմնի իրավական ակտը,  գործողությունը կամ անգործությունը (ինչը տվյալ դեպքում առկա է),  ինչից հետո անձը պարտավոր է նախ դիմել վնասը պատճառած վարչական մարմին,  որի կողմից հատուցման պահանջն ամբողջությամբ կամ մասնակիորեն մերժելու կամ դիմումը չքննարկելու դեպքում կարող է վնասի հատուցումը պահանջել դատական կարգով:

Վճռաբեկ դատարանը եզրահանգում է՝ Լուսինե Հովսեփյանը,  սույն գործով դիմելով դատարան,  հետապնդել է ՀՀ ոստիկանության ոչ իրավաչափ վարչարարության արդյունքում իրեն առերևույթ պատճառված ոչ նյութական վնասի հատուցում ստանալու նպատակ: Մինչդեռ Լուսինե Հովսեփյանը չի պահպանել ոչ իրավաչափ վարչարարությամբ պատճառված ոչ նյութական վնասի հատուցման իր ենթադրյալ իրավունքի իրացման պատշաճ ընթացակարգը: Մասնավորապես՝ Լուսինե Հովսեփյանին վարչական ձերբակալման ռեժիմում 04.09.2013 թվականին երեք ժամից ավելի պահելուն ուղղված ՀՀ ոստիկանության գործողությունները դատական կարգով ոչ իրավաչափ ճանաչվելուց հետո Լուսինե Հովսեփյանը ոչ նյութական վնասի հատուցման պահանջով պետք է դիմեր ոչ իրավաչափ գործողություն կատարած վարչական մարմնին՝ ՀՀ ոստիկանությանը: Վերջինիս  կողմից ոչ նյութական վնասի հատուցման դիմումի լրիվ կամ մասնակիորեն մերժման դեպքում Լուսինե Հովսեփյանը կարող էր ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքով նախատեսված համապատասխան հայցատեսակի միջոցով դիմել վարչական դատարան՝ ՀՀ ոստիկանությանը ոչ նյութական վնասի հատուցման վերաբերյալ վարչական ակտ ընդունելուն պարտավորեցնելու պահանջով:

Սակայն Լուսինե Հովսեփյանը՝   շրջանցելով ոչ իրավաչափ վարչարարությամբ պատճառված ոչ նյութական վնասի հատուցման իր ենթադրյալ իրավունքի իրացման վերոգրյալ պատշաճ ընթացակարգը,  իրեն վարչական ձերբակալման ռեժիմում երեք ժամից ավելի պահելուն ուղղված` ՀՀ ոստիկանության գործողությունները դատական կարգով ոչ իրավաչափ ճանաչվելուց հետո միանգամից դիմել է Երևանի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարան:

Իսկ ըստ սույն որոշմամբ Վճռաբեկ դատարանի ձևավորած իրավական դիրքորոշումների՝ ոչ իրավաչափ վարչարարությամբ պատճառված ոչ նյութական վնասի հատուցման հետ կապված իրավահարաբերությունից բխող վեճերն ընդդատյա են  Վարչական դատարանին և ենթակա են քննության ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքով սահմանված կարգով: Հետևաբար սույն գործով Լուսինե Հովսեփյանի կողմից Երևանի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի առջև բարձրացված վեճը, որը բխում է ոչ իրավաչափ վարչարարության արդյունքում պատճառված վնասի հատուցման հետ կապված հանրային իրավահարաբերությունից,  ընդդատյա չէ ընդհանուր իրավասության դատարանին:

ՀՀ վճռաբեկ դատարանն իր նախկին որոշումներում արտահայտել է այն իրավական դիրքորոշումը,  որ գործի՝ առարկայական ընդդատության կանոնների խախտմամբ վարույթ ընդունված լինելը տվյալ գործի քննության ընթացքում պարզվելու դեպքում ընդհանուր իրավասության դատարանը,  ի տարբերություն Վարչական դատարանի,  իրավասու չէ այն հանձնել այլ դատարանի քննությանը: Տվյալ պարագայում ընդհանուր իրավասության դատարանը պարտավոր է կարճել գործի վարույթը ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 109-րդ հոդվածի 1-ին կետի հիմքով,  որի համաձայն՝ դատարանը կարճում է գործի վարույթը,  եթե վեճը ենթակա չէ դատարանում քննության:

Հիմք ընդունելով հիշյալ  իրավական դիրքորոշումները՝ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է,  որ սույն քաղաքացիական գործի վարույթը ենթակա էր կարճման այն հիմքով,  որ վեճը ենթակա չէ ընդհանուր իրավասության դատարանում քննության,  քանի որ սույն գործով վեճը բխում է ոչ իրավաչափ վարչարարության արդյունքում պատճառված վնասի հատուցման հետ կապված հանրային իրավահարաբերությունից և ընդդատյա չէ ընդհանուր իրավասության դատարանին:

Փաստորեն,  Վերաքննիչ դատարանն իրավացիորեն  է  կայացրել սույն քաղաքացիական գործի վարույթը կարճելու մասին որոշումը, ասվում է Վճռաբեկ դատարանի որոշման մեջ:

Աղբյուր` Փաստինֆո