ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ
Ավելորդ քաշի պատճառներն ու հետևանքները 11/12/2017 11:27 | Առողջություն
Ավելորդ քաշն այսօր անհանգստացնում է կանանց և տղամարդկանց՝ սպառնում երեխաներին: Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության տվյալներով՝ 1980 թվականից սկսած ամբողջ աշխարհում ճարպակալման հետևանքներից տառապողների թիվը կրկնապատկվում է: 2014 թ. տվյալներով՝ 18 տարեկանից բարձր 1.9 մլրդ մարդ ավելորդ քաշ ունի, որոնցից 600 հազարը տառապում է ճարպակալմամբ, իսկ մինչև 5 տարեկան 41 միլիոն երեխա ունեցել է ավելորդ քաշ կամ ճարպակալում: Հայաստանում այս խնդրի արդիականության մասին Doctors.am-ը զրուցեց «Դա Վինչի» պլաստիկ վիրաբուժության և էսթետիկ բժշկության կլինիկայի էնդոկրինոլոգ-սննդաբան Հասմիկ Աբովյանի հետ:
-Գիրությունը խնդիր է, որը հիմնականում մտահագում է կանանց: Հայ տղամարդիկ որքանո՞վ են հետաքրքրվում այս հարցով:
-Ճարպակալումը տարածված երևույթ է նաև հայ տղամարդկանց շրջանում: Սովորաբար մտահոգված մայրը կամ կինը դիմում է բժշկի, սակայն ավելորդ քաշ ունեցող անձը չի էլ գիտակցում, որ կա անհագստության պատճառ: Այս դեպքում հիվանդին օգնելն անհնար է: Սա հոգեբանական խնդիր է՝ պաշտպանողական ռեակցիա կամ ըմբոստություն:
-Ո՞ր հիվանդություններն են տղամարդկանց մոտ դառնում են ավելորդ քաշի պատճառ, և ի՞նչ խնդիրներ կարող է առաջացնել գիրությունը:
-Հայաստանում երիտասարդ տղամարդկանց զգալի մասն ունի արտահայտված որովայն: Ճարպի կուտակման այս ձևը կոչվում է աբդոմինալ, երբ ճարպը հիմնականում կուտակվում է վերին հատվածներում: Նրանց մեծ մասի մոտ առկա է մետաբոլիկ համախտանիշ` նյութափոխանակության խանգարումներ: Սա իր հետ բերում է տարբեր խնդիրներ, որոնք անգամ երիտասարդ տարիքում պատճառ են դառնում սրտանոթային համակարգի տարատեսակ հիվանդությունների, արյան բարձր ճնշման՝ հիպերտոնիա, ածխաջրատային նյութափոխության խանգարման և այլն: Եթե տղամարդկանց մոտ մետաբոլիկ համախտանիշ է, ապա նրանք մեծամասամբ ունենում են անդրոգենների պակաս: Քաշի ավելացումը նվազեցնում է տեստոստերոնի մակարդակը, որն էլ իր հերթին մեծացնում է գիրացման ռիսկը:
- Վիճակագրական տվյալներով՝ ճարպակալման դեպքերի միայն 25 տոկոսն է պայմանավորված որևէ հիվանդությամբ: Մնացած 75-ի պատճառը ֆիզիկական ակտիվության բացակայությունն է` սխալ սննդակարգը: Քաշի ավելացումը կանանց մոտ ամենից հաճախ, ո՞ր դեպքերում է հադիպում:
-Մեծ դեր ունի ժառանգական գործոնը, սակայն ավելորդ քաշի հիմնական պատճառը կալորեաների դրական բալանսն է, երբ սնունդը պարունակում է ավելի շատ կալորիաներ, քան ծախսում է մարդը: Դրա արդյունքում ավելորդ կալորիաները պահեստավորվում են ճարպի տեսքով: Կանանց մոտ ավելորդ քաշը հաճախ ուղեկցվում է տարբեր հորմոնալ խանգարումներով: Ախորժակի բարձրացման պատճառը կարող է լինել սեռական հորմոնների խանգարումը, ինչը փոխադարձ ազդեցություն ունի ենթաստամոքսային գեղձի հորմոնի հետ, որը մեր օրգանիզմում հիմնական ճարպ արտադրողն է: Ճարպակալման ժամանակ մեծամասամբ ունենում ենք ինսուլինի հետ կապված խնդիրներ: Եթե այս փուլում քայլեր չձեռնարկվեն բուժման համար, կարող է առաջանալ շաքարային դիաբետ: Ավելորդ քաշը կարող է հանդիսանալ նաև անպտղության պատճառ: Այս դեպքում կինը պետք է աշխատի իր քաշը մոտեցնել նորմայի սահմաններին: Տվյալ պարագայում պետք է դիմել էնդոկրինոլոգի, ով կբացահայտի հորմոնալ խանգարումների պատճառները: Հաճախ մարդուն թվում է, որ ինքը շատ չի ուտում, սակայն պարզվում է, որ գերսնուցումն է հանգեցրել ճարպակալման: Այս դեպքում պետք է դիմել սննդաբանի, ով կօգնի բացահայտել, թե սննդակարգում ինչն է հանդիսանում ավելորդ կալորիաների աղբյուր:
Կինը գիրանալու խնդրի հետ առանչվում է նաև հղիության ժամանակ ու դրանից հետո: Հղիների դեպքում նորմալ է միջինում 12 կիլոգրամ քաշ հավաքելը: Սակայն պետք է հետևողական լինել ու նորմայից շատ չավելանալ: Պետք է խստորեն հետևել սննդին՝ քիչ քանակով օգտագործել պարզ ածխաջրերը՝ քաղցրավենիք, հացամթերք, հրուշակեղեն, քանի որ դա կարող է ազդել ինչպես մոր, այնպես էլ պտղի քաշի վրա: Եթե պտուղը մեծ է, ապագայում շաքարային դիաբետով հիվանդանալու հավանականությունը մեծանում է նաև երեխայի մոտ:
-Հորմոնալ խանգարումները տարածաված են մեր հասարակության մեջ, անորակ սնունդը կարո՞ղ է նպաստել այս խնդիրների առաջացմանը:
-Անորակ սնունդն այն գործոններից է, որը տղամարդկանց, կանանց և երեխաների մոտ կարող է առաջացնել հորմոնալ խանգարումներ: Որպես օրինակ` արագ սնունդը կարող է պատրաստված լինել թարմ սննդամթերքից՝ սակայն վնասակար լինել այն առումով, որ հագեցած է վատ ճարպերով և ածխաջրերով: Կալորիաներ պետք է ստանալ լավ աղբյուրից`մսամթերքից, բանջարեղենից, մրգերից, ընդեղենից և այլն: Սա պետք է կազմի օրվա ռացիոնի մեծ մասը: Ցավոք, այսօր շատ է օգտագործվում արագ սնունդը, քաղցր, գազավորված ըմպելիքները, մրգային հյութերը: Հայտնի էնդոկրինոլոգ Ռոբերտ Լաստիգը բժշկության մեջ մտցրել է «շաքարային թմրամոլություն» հասկացությունը: Նա ապացուցել է, որ երեխաները դառնում են «շաքարային թմրամոլներ» մրգային հյութեր օգտագործելու պատճառով: Հետևաբար պետք է ուտել միրգը, ոչ թե խմել հյութը, որովհետև մրգի հյութն առանց իր բջջանքի հեշտ շաքարի աղբյուր է: Քանի որ ծնողները հաճախ չեն գիտակցում խնդրի լրջությունը, անչափահասների մոտ ձևավորվում է ինսուլինի հանդեպ դիմադրողականություն: Սրա հետևանքով երեխան սկսում է ճարպակալել, ունենում է բարձր ախորժակ և առաջանում է պարզ ածխաջրեր օգտագործելու ցանկություն, ինչն էլ դառնում է շաքարախտի պատճառ:
-Ինչպե՞ս ձևավորել ճիշտ սնվելու մշակույթն ու երեխաներին ընտելացնել դրան:
-Հայերը սիրում են գեր երեխաների և ուրախանում են, երբ նրանք առանձնանում են ավելորդ քաշով: Ի տարբերություն մեծահասակների՝ ավելորդ քաշը հաճախ երեխաներին էսթետիկ տեսք է տալիս, սակայն պետք է գիտակցել, որ վաղ տաիքում այն կարող է տարբեր հիվանդությունների պատճառ դառնալ: Ցանկալի է, որ աճի շրջանում երեխան քաշ հավաքի և եթե դա նորմայի սահմանում է, ապա ընդունելի է: Անհրաժեշտ է լուրջ մոտենալ նրա սնուցմանը՝ բացառել գերսնուցումը: Այստեղ կարևոր է սննդի ոչ թե քանակական, այլ որակական բնութագիրը: Գոյություն ունեն լավ ու վատ կալորիաներ: Օրինակ՝ դյուրամարս ածխաջրերից ստացված կալորիաներն իրենց ազդեցությամբ հավասարազոր չեն մսամթերքից կամ բանջարեղենից ստացված կալորիաներին: Այսօր երեխային շատ հասանելի է անորակ և արագ սնունդը, քաղցրավենիքը: Այս հարցում կարևոր է ծնողի իրազեկվածությունը: Պետք է երեխային, ոչ թե արգելել, այլ չսովորեցնել` նորածնային տարիքից երեխային ընտելացնել առողջ սննդակարգի, երբ մայրական կաթից անցում է կատարվում հավելյալ սննդի: Մինչ երեք տարեկանը ձևավորվում է համային նախապատվությունը: Եթե երեխան սովորում է ճիշտ մթերքներին, ապա հետագայում հնարավոր է լինում խուսափել տարբեր խնդիրներից:
-Հնարավո՞ր է միայն ճիշտ սննդակարգի շնորհիվ նիհարել: Ի՞նչ խորհուրդ կտաք նիհարել ցանկացող մարդկանց:
- Դիետաները պետք է մշակված լինեն և առաջարկվեն սննդաբանների միջազգային ասոցիացիաների կողմից՝ որպես գործող և իրականում առողջացնող միջոցներ: Մինչ այժմ տարածված է «Միջերկրածովային սննդակարգը», ինչպես նաև ապացուցված արդյունավետ է «Առանց աղի» սննդակարգը, որը օգտակար է սիրտանոթային համակարգի հիվանդություններ ունեցողների համար: Այս սննդակարգերի մեջ բացառվում են պարզ ածխաջրերը:
Մարդն այսօր ֆիզիկապես այնքան էլ ծանրաբեռնված չէ և նստակյաց կյանք է վարում, իսկ ստացած կալորիաները հնարավոր է ծախսել միայն ակտիվ ապրելակերպի և սպորտով զբաղբելու միջոցով: Իսկ նիհարել ցանկացող անձանց խորհուրդ կտամ տարբերել երազանքը ցանկությունից: Ճարպակալման, ավելորդ քաշի հետ կապված խնդիրները հնարավոր է հաղթահարել մեծ ցանկության և մասնագետների օգնությամբ:
Հարակից հրապարակումներ`
Տեսանյութեր
02/29/2024 15:35 Ադրբեջանցի զինված դիվերսանտը ներխուժել է ՀՀ տարածք ու ձերբակալվելՏեսադարան
05/17/2022 10:49 Ոստիկանությունը բերման է ենթարկել «Դիմադրության» շարժման աղջիկ ցուցարարներին, ովքեր փակել են Երևանի փողոցներըՄամուլ
- 03/28/2024 08:25 ՔՊ-ականներն այլևս առաջվանը չեն․ «Հրապարակ»
- 03/28/2024 08:22 Փաշինյանը զարմացել է, որ ժողովուրդն այսքան տարի իրենց հանդուրժում է․«Հրապարակ»
- 03/28/2024 08:17 Ցելոֆանե տոպրակները չհանվեցին, այլ թանկացան. Նիկոլ Փաշինյանը խաբել է. մաս 190. «Ժողովուրդ»
- 03/28/2024 08:14 Իշխանությունների՝ ամեն ինչ օպտիմալացնելու սևեռումը հասել է Դիլիջան․«Հրապարակ»
- 03/28/2024 08:11 Որքան է Հ1-ը վճարել Հրաչուհի Ութմազյանին ու Համլետ Առաքելյանին՝ «Օսկար» մրցանակաբաշխությունը մեկնաբանելու համար․ «Հրապարակ»
- 03/28/2024 08:06 Գեներալները չկան, Փաշինյանը որոշել է հանձնել Տավուշի բնակավայրերը․«Հրապարակ»
- 03/28/2024 07:41 Քաոս Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովում․ աշխատակիցները հերթով ազատվում են, իսկ իշխանությունը չի գտնում իր «սրտի» ԿԿՀ նախագահին. «Ժողովուրդ»
ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐ
- 03/31/2019 21:34 ԱԺ են ուղարկվել Պաշտպանի 2018 թվականի տարեկան հաղորդումը և զեկույցը
- 03/21/2019 15:23 Դավիթ Սանասարյանն իր գործունեությամբ չի նպաստել զբաղեցրած պաշտոնի նկատմամբ վստահության եւ հարգանքի ձեւավորմանը. Եզրակացություն
- 12/16/2018 12:49 Մարտի 1-ի 10 զոհերից յուրաքանչյուրն ինչ վնասվածքներից եւ ինչ հանգամանքներում է մահացել՝ ՀՔԾ-ի տարիներ առաջ հրապարակած զեկույցը
- 07/18/2018 12:48 Հրապարակվել է «Մարտի 1-ին» վերաբերող իրավական դիրքորոշում
Հարցազրույց
- 03/09/2024 11:02 ԱՄՆ հետ ունենք ռազմավարական երկխոսություն, որի շրջանակներում ուսումնասիրում ենք նոր ուղղություններ. Միրզոյան
- 03/04/2024 15:56 Ալիևը և իր վարչակազմը ընդմիշտ կմնան վախի մեջ, հայ զինվորականը չի համակերպվելու ունեցած կորուստների հետ․ Դավիթ Տոնոյան
- 02/17/2024 19:12 ԲԴԽ-ի մեսիջը հստակ էր. ցուցումները չկատարող դատավորները կքարկոծվեն հրապարակայնորեն. Նախշքարյան (տեսանյութ)
- 02/13/2024 21:42 Ադրբեջանը խուսափելու է իրական բանակցային գործընթացից. որոշակի հանձնառություններ է ստանձնել՝ Իրանի դեմ կատարելու, որոնք իրականացնելու ցանկություն այս պահին չունի. Ձյունիկ Աղաջանյան
Մեկնաբանություն
- 03/28/2024 18:41 Հայ ժողովրդին վախեցնում է ադրբեջանի պատերազմով, իսկ ինքը վախենում է Արցախի նախագահից․ և ոչ միայն․․․
- 03/26/2024 13:03 Ադրբեջանի հերթական պահանջը. Արթուր Խաչատրյան
- 03/25/2024 18:12 ԱԺԲ-ն ներկայացրել է, թե ինչ պահանջներ են ներկայացվել Նոր Նորքի ոստիկանության բաժնի մոտ
- 03/25/2024 16:19 Մեկնարկում է «Արցախի երիտասարդության որոշիչ ձայնը» ծրագիրը. Մետաքսե Հակոբյան
Արխիվ
Արտակարգ պատահարներ
- 03/28/2024 12:23 Երևանում «Toyota»-ի վարորդը, լինելով ամենաբարձր աստիճանի խմած, դարձել է շղթայական ավտոմեքենաների ջարդի հեղինակ. 12-ամյա երեխան ու նրա մայրը տեղափոխվել են հիվանդանոց
- 03/27/2024 21:59 Արգածոտնի մարզի գյուղերից մեկում․ 13-ամյա թոռը պապի մարմինը հայտնաբերել է պատշգամբի ճաղավանդակից կախված
- 03/27/2024 17:14 Քուչակ գյուղի մոտակայքում բախվել են ավտոմեքենաներ. կան տուժածներ և մեկ զոհ
- 03/27/2024 13:23 Ծաղկահովիտ-Ալագյազ ավտոճանապարհին «VAZ» մակնիշի ավտոմեքենան արգելափակվել է ձյան շերտում. կան տուժածներ
ԸՍՏ ՕՐԵՆՔԻ
- 03/08/2024 15:00 Զազրելի դեպք Հայաստանում. սեռական բռնության է ենթարկվել 2 տարեկան երեխա. մասնագետը մանրամասնում է՝ ինչպես պաշտպանել երեխաներին (տեսանյութ)
- 01/13/2024 20:29 Տեր Թոդիկի մեթոդները վաղուց չեն գործում. դաստիարակության ու բռնության նուրբ սահմանը (տեսանյութ)
- 01/13/2022 17:55 Ինչքա՞ն է կազմում երեխայի ծննդյան կապակցությամբ տրվող նպաստը
- 05/02/2021 17:57 Կարեւոր է իմանալ. Կարմիր գծերի համար տուգանելիս` տեղում արձանագրության կազմումն այլևս պարտադիր չէ
Անցուդարձ
- 03/28/2024 18:28 Կինը բռնել է ամուսնուն դավաճանելիս՝ առողջ ապրելակերպի հանդեպ ունեցած սիրո շնորհիվ
- 03/27/2024 23:52 Նույն քաղաքի երեք ուսուցչուհիների ձերբակալել են աշակերտների հետ սեռական հարաբերություններ ունենալու համար
- 03/27/2024 16:30 «Տիտանիկ»-ի հերոսուհու կյանքը փրկած դուռը աճուրդում վաճառվել է 718 հազար դոլարով
- 03/26/2024 23:42 Ուսուցչուհին երկու ամիս շարունակ դպրոցում սեռական հարաբերություն է ունեցել 15-ամյա դեռահասի հետ
Հետաքրքիր է իմանալ
- 03/25/2024 18:55 Գիշերը Լուսնի խավարում է եղել. ինչ ազդեցություն ունի այն մարդու վրա
- 03/25/2024 16:49 Խաբարովսկի երկնքում անհայտ օբյեկտ են նկատել. (տեսանյութ)
- 03/25/2024 13:21 Արեգակնային բռնկումից հետո Երկիրը ծածկվել է հզոր մագնիսական փոթորիկով. սրանից ավելի ուժեղը գրանցվել է շուրջ 20 տարի առաջ
- 03/22/2024 17:29 Իլոն Մասկը ազդարարել է նոր ուղեղային իմպլանտի մասին, որը կույրերին թույլ կտա տեսնել