Փաստ ինֆո

Այն երկրում, որտեղ  նվազագույն սպառողական զամբյուղը 56 հազար դրամ է, հարյուր հազար դրամ տուգանքը դառնում է արտառոց: Այս մասին հայտարարեց  փաստաբան Հայկ Ալումյանը՝ «Փաստինֆո»-ի խնդրանքով մեկնաբանելով ՀՀ դատական օրենսգրքի նախագծում դատարանի կողմից  փաստաբանների նկատմամբ մինչև հարյուր հազար դրամի տուգանքի ենթարկելու առաջարկը: 

«Տուգանքը հարյուր հազար դրամ սահմանելը  այնպիսի պատիժ է դառնում, որը Եվրոպական կոնվենցիայի իմաստով ամենայն հավանականությամբ   արդեն կհամարվի  քրեական պատիժ՝ ելնելով այս երկրի առանձնահատկություններից »,- հավելեց Հայկ Ալումյանը՝   կոչ անելով  հարյուր հազար առավելագույն շեմը իջեցնել երկու անգամ: Այդ դեպքում, փաստաբանի կարծիքով, ընդդիմախոսների թիվը կարող է պակասել մի տասն անգամ:  

Հայկ Ալումյանը ընդհանրապես համարում է, որ որևիցե նման միջոցի անհրաժեշտությունը ժամանակ առ ժամանակ կարող է ծագել: Նա պարզաբանեց, որ ՀՀ քրեական օրենսգրքում ժամանակին կար նորմ, որը սահմանում էր դատարանի նկատմամբ անհարգալից վերաբերմունքի համար քրեական պատասխանատվություն,  տարիներ առաջ Սահմանադրական դատարանը այդ նորմը ճանաչել է  Սահմանադրությանը հակասող և անվավեր, և այն դադարել է գործել:

Նման պայմաններում առաջացել է իրավական վակուում, և եթե այդ վակուումը օրենքով չլրացվի, իշխանությունները, ինչպես որ միշտ ու ցանկացած տեղ, փորձելու են ուրիշ ճանապարհներով այդ վակուումը լրացնել: Օրինակ՝ փորձելու են գտնել Փաստաբանների պալատի խորհրդի,  ՓՊ ղեկավարության վրա ազդեցության  ինչ-որ լծակներ, ինչը շատ ավելի վատ տարբերակ կլինի:

«Փորձում են դա կանոնակարգել օրենքով, ես դա համարում եմ նորմալ:  Միակ բանը,  որ ես միգուցե այդպես չանեի, դա տուգանքի չափն է, միգուցե տուգանքի վերին շեմ  չէի սահմանի հարյուր հազար, կսահմանեի,  օրինակ,  հիսուն հազար կամ ավելի քիչ»:

Հայկ Ալումյանի պարզաբանմամբ, Եվրոպական դատարանի տարբեր վճիռներում արտահայտված  դիրքորոշում կա առ այն, որ որոշակի խստության պատիժներ,  անգամ եթե դրանք տվյալ երկրում կարգապահական կամ վարչական պատիժներ են, բայց եթե որոշակի խստության շեմը գերազանցում են, Եվրոպական դատարանի տեսանկյունից դառնում են քրեական պատիժ:

«Այդ քրեական պատիժը նշանակելիս դատարաններն արդեն պետք է առաջնորդվեն Եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածով (Արդար դատաքննության իրավունք), տրամադրեն բոլոր անհրաժեշտ երաշխիքներն այն անձին, ում, հնարավոր է, այդպիսի պատժի ենթարկեն»:

Ըստ փաստաբանի,եթե  օրենսդիրը պատրաստվում է հարյուր հազարի չափով տուգանք նախատեսել, ուրեմն առանձին ընթացակարգ է ստիպված լինելու նախատեսել, որի միջոցով միայն կարող է փաստաբանին այդ հարյուր հազար դրամի տուգանքի ենթարկել: Դատարանը տվյալ պայմաններում չի կարողանա տուգանքի ենթարկել պարզեցված  ընթացակարգով՝ փաստաբան, Դուք խախտում եք օրենքը, կարգը խախտում եք, ես Ձեզ տուգանում եմ հարյուր հազար դրամ: Հակառակ դեպքում կդառնա Կոնվենցիայի վեցերորդ հոդվածի խախտում: Իսկ առանձին ընթացակարգ, ըստ Հայկ Ալումյանի, նախագիծն այսօրվա դրությամբ չի ապահովում:  

«Ուրեմն կամ տուգանքի վերին շեմը պետք է  իջեցնեն, դարձնեն, օրինակ,  հիսուն հազար կամ նույնիսկ  ավելի ցածր, կամ հատուկ ընթացակարգ նախատեսեն, թե այդ տեսակի սանկցիան ինչ ընթացակարգերի արդյունքում կարող է կիրառվել, որպեսզի Կոնվենցիայի խախտում թույլ չտրվի»,- ասաց Հայկ Ալումյանը:

Փաստաբանն արձանագրեց, որ  այսօր առկա է մի իրավիճակ, որի պայմաններում  դատարանում ոչ վայել պահվածքի համար  փաստաբանին կարող է պատասխանատվության ենթարկել բացառապես Փաստաբանների պալատը: Ճիշտ է, դատարանն էլ կարող է սանկցիաներ կիրառել՝ նկատողություն հայտարարել կամ պատասխանատվության ենթարկելու համար ՓՊ-ին դիմել, սակայն ստացվում է, որ փաստաբանների նկատմամբ քիչ թե շատ շոշափելի սանկցիա կարող է կիրառել միայն Փաստաբանների պալատը:

Ըստ Հայկ Ալումյանի, իշխանությունների մոտ կարող է ողջամիտ մտահոգություն առաջանալ, երբ  օրինակ,  Փաստաբանների պալատում ձևավորվի այնպիսի խորհրդի կազմ, որն, օրինակ, ամենակոպիտ,  ակնհայտ խախտումների դեպքում էլ որևիցե փաստաբանի կամ որոշ փաստաբանների  ընդհանրապես չենթարկի որևէ պատասխանատվության:  

«Տեսականորեն կարող է, չէ՞, ձևավորվել, ես այսօրվա Խորհուրդն ի նկատի չունեմ: Տեսականորեն կարող է այդպիսի իրավիճակ ձևավորվել և այդ դեպքում փաստաբանների կողմից ամենակոպիտ խախտումները կմնան առանց իրավական գնահատականների: Այսինքն՝ այսպիսի մտահոգություն իշխանությունները կարող են ունենալ: Այսպիսի մտավախությունը ողջամիտ մտավախություն է»,- ասաց Հայկ Ալումյանն՝  ընդգծելով, որ օրենքի նպատակն էլ օրենք ստեղծելիս բոլոր հնարավոր իրավիճակները հաշվարկելն է ու  ցանկացած իրավիճակ կանոնակարգելն է՝  չսպասելով, որ այդ իրավիճակն առաջանա, նոր կանոնակարգի, այսինքն՝ կանխատեսի հնարավոր իրավիճակները:

«Հիմա սա հնարավոր իրավիճակներից մեկն է,  և հավանաբար,  կառավարությունը փորձում է կանխատեսել այսպիսի իրավիճակ, երբ փաստաբանը ամենակոպիտ ձևով խանգարում է կարգը, օրինակ, դատական նիստերի դահլիճում վեր է կենում, կանգնում սեղանի վրա,  օրինակ, բոլորի համար անընդունելի ձևով է իրեն պահում և  ինչ-որ պատճառով Փաստաբանների պալատի խորհուրդն իրեն չի ուզում  պատասխանատվության ենթարկել:      

Մեր հարցին՝ արդյոք օրենքի առաջարկվող նորմն առ այն, որ մինչև հարյուր հազար դրամ տուգանքի չափը որոշում է դատավորը, չի՞ կարող կամայականությունների տեղիք տալ, փաստաբանը բացասական պատասխան տվեց:

Սովորաբար դա մեխանիկորեն չի համարվում կամայականություն, եթե դատարանը  հիսուն հազար դրամի տուգանելով՝ պատճառաբանի, թե ինչու է այդ դեպքում ճիշտ գտել տուգանքի այդ չափը:

Հետո դրա հիման վրա աստիճանաբար ձևավորվելու է դատական պրակտիկա և արդեն հնարավոր է լինելու համեմատելու տարբեր գործեր իրար հետ և ասել, որ այստեղ կա ինչ-որ կայուն մոտեցում.  այսպիսի խախտումները մոտավորապես այսքան են տուգանվել, իսկ այնպիսինները՝ այնքան, այսինքն՝ եթե դատական պրակտիկայից ակնառու շեղումներ չլինեն:

Արդյոք դատարանի կողմից տուգանք նշանակելն ու միաժամանակ պատասխանատվության  ենթարկելու համար  ՓՊ դիմելու դրույթից չի ստացվում, որ անձն երկու անգամ նույն խախտման համար ենթարկվում է պատասխանատվության՝  հնարավոր է այդ խնդիրը առաջանա, ասաց Հայկ Ալումյանը: Նա միաժամանակ կարծիք հայտնեց, որ արդեն ՓՊ-ն պետք է հաշվի առնի այդ հանգամանքը. «Մենք ունենք հակակշռող մեխանիզմ՝ ՓՊ-ն կարող է ասել, անձն արդեն տուգանվել է, երկրորդ անգամ չպետք է պատժվի»:

Լուսանկարը՝ Armenpress-ի

Աղբյուր` Փաստինֆո