ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ
Բազմաթիվ մասնագիտություններ շուկայում չունեն իրական պահանջարկ, իսկ շրջանավարտները բախվում են չիրականացված ակնկալիքների սինդրոմին. Արման Սաղաթելյան 08/09/2017 17:42 | ԼՐԱՀՈՍ
ԱԺ «Հայաստանի Հանրապետական կուսակցություն» խմբակցության պատգամավոր Արման Սաղաթելյանը Tert.am–ի հետ զրույցում անդրադարձել է կրթության ոլորտի և աշխատաշուկայում առկա խնդիրներին։ Պատգամավորն ասում է, որ այսօր բազմաթիվ մասնագիտություններ շուկայում չունեն իրական պահանջարկ, իսկ շրջանավարտները բախվում են չիրականացված ակնկալիքների սինդրոմին։ Նա նաև նշում է, որ ճգնաժամը ոչ միայն և ոչ այնքան կրթական համակարգում է, որքան ընդհանուր առմամբ հասարակությունում։
- Այս տարի երկրի բուհերում թափուր մնացած տեղերի աննախադեպ մեծ թիվը Հայաստանում բարձրագույն կրթության ճգնաժամի մասին մի շարք քննարկումների և մեկնաբանությունների առիթ դարձավ: Որո՞նք են, Ձեր կարծիքով, նման ճգնաժամի հիմնական պատճառները:
- Իմ կարծիքով՝ պատճառները բազմաթիվ են, և կան բազմաթիվ կարծիքներ ու մեկնաբանություններ: Սակայն, անկախ նրանից, թե ինչ անկյունից ենք դիտարկում այն, խնդիրն ակնհայտ է և անհապաղ իմաստավորում և կոնկրետ գործողություններ է պահանջում: Հնարավոր է՝ մենք գործ ունենք հենց բարձրագույն կրթության գաղափարի վերափոխման երկարատև գործընթացի հետևանքի հետ, որտեղ ձևը ժամանակի ընթացքում փոխարինել է բովանդակությանը:
Ժամանակին անհատի զարգացման չափազանց ցանկալի մակարդակ համարվող բարձրագույն կրթությունն ինչ-որ պահի կորցրել է իր հիմնական իմաստը և փոխակերպվել դիպլոմ ունենալու, ինչը հասարակության մեջ որոշակի կարգավիճակ ունենալու արտոնություն է տալիս: Նման ընկալումը մենք իներցիայով ժառանգել ենք դեռ խորհրդային ժամանակներից, որտեղ աշխատող արդյունաբերության, բազմաթիվ արտադրական, գիտական, ինժեներա-տեխնիկական և այլ ձեռնարկությունների առկայության դեպքում դիպլոմ ունեցողն ավելի մեծ հնարավորություններ ուներ ղեկավար պաշտոններ ստանալու և հետագա կարիերայի աճի համար: Պլանային տնտեսության և ուռճացված բյուրոկրատական ապարատի պայմաններում առանձին վերցրած քաղաքացու կրթության որակի թերացումն այդչափ առանցքային չէր, քանի որ ընդհանուր առմամբ ոչ միայն բարձրագույն, այլև միջին մասնագիտական և միջնակարգ կրթության որակը բավականին բարձր էր:
Որպես հետևանք՝ բարձրագույն կրթության դիպլոմ ունենալը դառնում էր հեղինակավոր, բայց շատ դեպքերում քիչ հասանելի՝ ուսուցման բարձր պահանջների և չափանիշների պատճառով: Ժամանակի ընթացքում դիպլոմի հասանելիության հարցը դարձավ միայն ֆինանսական, այլ ոչ մտավոր հնարավորությունների հարց: Առևտրայնացումը և պահանջարկը հանգեցրին, ըստ էության, բազմաթիվ անսահմանափակ առաջարկների հայտնվելուն, ինչն արդյունքում դարձավ կրթության որակի անկման պատճառներից մեկը: Բուհերը չէին կարողանում հաղթահարել դասախոսների կադրային խնդիրը (այժմ նույնպես չեն կարողանում), քանի որ պրակտիկներն ու մասնագետներն առանձնապես չեն ձգտում լսարաններ գնալ՝ մեծ մասամբ շարժառիթների բացակայության պատճառով: Գոյություն ունեցող աշխատավարձով պրակտիկայում զբաղված մասնագետին երկրորդ աշխատանքով գրավելը գրեթե անհնար է, իսկ «հեղինակությամբ» կամ «սոցիալական պարտքով» շարժառիթն արդեն չափազանց կասկածելի է և ոչ միշտ է արդյունավետ: Առավել հաճախ ես հանդիպում էի բուհերում դասավանդող պրակտիկ-գործընկերների, որոնք իրենց ձեռնարկություններում կադրերի համալրման անհրաժեշտություն ունեին:
Արդյունքում՝ հաճախ բուհերում դասավանդում են ոլորտի իրականությունից հեռու տեսաբաններ, կրթական ծրագրերի իրականացման պահանջները բարձր չեն (հո չես հեռացնի ցածր առաջադիմության համար, չէ՞ որ նրանք վճարում են), և կրթական ծրագրերն էլ վաղուց բարոյապես հնացել են: Ի թիվս այլնի, հանրապետության ներկայիս տնտեսության պայմաններում բազմաթիվ մասնագիտություններ արդեն չունեն աշխատանքի շուկայում նման ծավալով և որակով իրական պահանջարկ, իսկ շրջանավարտները բախվում են չիրականացված ակնկալիքների սինդրոմին: Դիպլոմը կա, իսկ արդի գիտելիքներ և հմտություններ՝ ոչ միշտ, և բազմաթիվ մասնագիտությունների պահանջարկն ավելի ու ավելի է նվազում: Եթե վերը նշվածին հավելենք ժողովրդագրական գործոնը՝ ճգնաժամն անխուսափելի է:
- Դա արդյոք նշանակո՞ւմ է, որ բարձրագույն կրթությունը հիմնականում կորցրել է իր գրավչությունը:
- Մասամբ՝ այո: Բայց այդ ժամանակ ողջամիտ հարց է առաջանում՝ գրավի՞չ է դարձել միջին մասնագիտական կրթությունը: Ձգտո՞ւմ են երիտասարդները վերամբարձ կռունկի մեքենավարի, ֆրեզերային հաստոցի մասնագետի, ատաղձագործի, փականագործի և մի շարք այդքան անհրաժեշտ մասնագիտությունների որակավորում ստանալ: Դուք, օրինակ, փորձե՞լ եք քաղաքում լավ ֆրեզերային հաստոցի մասնագետի գտնել: Ո՞չ: Ես, օրինակ, մի անգամ փորձել եմ: Ինձ հարկավոր էր իմ ավտոմեքենայի համար սեփական գծագրով մի ավտոմաս հատել: Ես մի քանի օր մասնագետ էի որոնում, իսկ այնուհետև երկար համոզում էի նրան սկսել աշխատել իմ գծագրով, քանի որ նա ծանրաբեռնված էր աշխատանքով: Մարդը 60-ն անց տղամարդ էր, և նրա խոսքով՝ երիտասարդությունը չի ձգտում զբաղվել այդ մասնագիտությամբ, իսկ նա արդեն չի հասցնում՝ տարիքի և ծավալների պատճառով: Փորձեք նույն հաջողությամբ գտնել, օրինակ, որակյալ ջրմուղագործի, ատաղձագործի, էլեկտրազոդողի, բուլդոզերավարի:
Չեմ կարծում, որ արագ կգտնեք և միշտ գոհ կլինեք որակից: Իսկ պատվաբե՞ր է աշխատել մատուցող կամ վարորդ: Եվ արդյոք մեր հասարակությունում «պրեստիժ» հասկացությունը համապատասխանո՞ւմ է օբյեկտիվ իրականությանը: Կարծում եմ, որ այդ հարցում մեր շրջանում մշակույթի մակարդակը դեռ հեռու է կատարյալից: Շատ հասարակություններում այնքան էլ կարևոր չէ, թե ինչով ես կոնկրետ զբաղվում, եթե կյանքիդ համար վաստակում ես ազնիվ և սոցիալապես օգտակար աշխատանքով: Ինձ շատ հայտնի հասարակություններում ընդունված չէ կոպտել սպասարկող անձնակազմին, իսկ անձնակազմն, իր հերթին, չունի բարդույթներ նրանից, որ գումար է վաստակում և չի պատմում այն մասին, որ նա երեք դիպլոմ ունի, բայց նա ստիպված է այդ աշխատանքն անել: Մենք, որպես հասարակություն, այսօր ինքնատիպ պատկերացում ունենք հաջողակ լինելու մասին, որտեղ առաջին պլան են դուրս եկել ոչ թե սոցիալական օգուտը և աշխատանքի որակը, այլ «հեղինակության» և ցանկացած գնով նյութական շահի հարցերը:
«Ապրել լավ», ամեն ինչ միանգամից և արագ. սա է այսօրվա հիմնական դրվածքը: Բայց նման դրվածքով հասարակությունը ժամանակակից աշխարհում գրեթե չունի զարգացման հնարավորություններ և գլորվում է դեպի ինքնիրացված չլինելու բարդույթը և դրված նպատակին հասնելու մեխանիզմների անվերջ ու ոչ միշտ արդյունավետ փնտրտուքները: Բոլոր վերը նշվածները նշանակում են, որ ճգնաժամը ոչ միայն և ոչ այնքան կրթական համակարգում է, որքան ընդհանուր առմամբ հասարակությունում:
- Ո՞րն է պետության դերը ստեղծված հանգամանքներում, և ինչպե՞ս պետք է այն արձագանքի տվյալ իրավիճակին:
- Ճգնաժամային իրավիճակը միշտ չէ, որ վատ է, քանի որ նշանակում է քրոնիկ գործընթացի ավարտ և անցում սուր ձևին: Ինչպես հայտնի է բժշկությունից՝ քրոնիկ հիվանդությունները հեշտ բուժման ենթակա չեն, սակայն ճգնաժամային իրավիճակը զարգացման որակապես նոր մակարդակի հնարավորություն է ընձեռում: Սակայն դա պահանջում է մի շարք կոնկրետ և ոչ միշտ ժողովրդականություն վայելող քայլեր: Մասնավորապես, ակնհայտ է, որ հանրապետության բազմաթիվ բուհեր (եթե ոչ մեծ մասը) պարզապես կենսունակ չեն: Շուկայական տնտեսության պայմաններում իրատեսական չէ պարզապես վերցնել և հրամայական կերպով փակել մի շարք կրթական հաստատություններ, սակայն անհրաժեշտ է արմատապես վերանայել պետական բյուջեի հաշվին բարձրագույն կրթության առաջին աստիճանի (բակալավրիատի) մասնագետների պատրաստման սկզբունքը: Ինչ վերաբերում է երկրորդ մակարդակին (մագիստրատուրային), ապա, իմ խորը համոզմամբ, մագիստրոսական կրթությունը պետք է անբաժան լինի գիտությունից:
Կա բազմաթիվ երկրների հաջող փորձ, որտեղ մագիստրոսների պատրաստումն իրականացվում է բացառապես գիտական կազմակերպությունների, այսպես կոչված, «հետազոտական համալսարանների» հիմքի վրա: Մեր երկրում կան բազմաթիվ հաջող գիտական, գիտաարտադրական և առևտրային ձեռնարկություններ, որոնք ունեն բավականաչափ պոտենցիալ որակյալ կրթական մագիստրոսական ծրագրերի իրականացման համար: Սակայն պետությունը պետք է մոտիվացնի նման կառույցներին, ֆինանսական և այլ աջակցություն տրամադրի:
Ակնհայտ է, վերանայման է ենթակա նաև միջին մասնագիտական կրթության, այսօր այդքան անհրաժեշտ շատ մասնագիտությունների հեղինակության բարձրացման հարցը: Անհրաժեշտ է կրթության ոլորտում փորձագիտական ողջ պոտենցիալի մոբիլիզացում և որակապես նոր մակարդակի անցման հնարավոր ուղիների շուրջ լայն քննարկում: Ցանկացած ճգնաժամի հաղթահարումը սկսվում է իրականության գիտակցումից և քննադատական ընկալումից. ելնելով ստեղծված իրավիճակի ռեզոնանսից՝ այդ գիտակցումը կա:
Հարակից հրապարակումներ`
Տեսանյութեր
02/29/2024 15:35 Ադրբեջանցի զինված դիվերսանտը ներխուժել է ՀՀ տարածք ու ձերբակալվելՏեսադարան
05/17/2022 10:49 Ոստիկանությունը բերման է ենթարկել «Դիմադրության» շարժման աղջիկ ցուցարարներին, ովքեր փակել են Երևանի փողոցներըՄամուլ
- 03/28/2024 08:25 ՔՊ-ականներն այլևս առաջվանը չեն․ «Հրապարակ»
- 03/28/2024 08:22 Փաշինյանը զարմացել է, որ ժողովուրդն այսքան տարի իրենց հանդուրժում է․«Հրապարակ»
- 03/28/2024 08:17 Ցելոֆանե տոպրակները չհանվեցին, այլ թանկացան. Նիկոլ Փաշինյանը խաբել է. մաս 190. «Ժողովուրդ»
- 03/28/2024 08:14 Իշխանությունների՝ ամեն ինչ օպտիմալացնելու սևեռումը հասել է Դիլիջան․«Հրապարակ»
- 03/28/2024 08:11 Որքան է Հ1-ը վճարել Հրաչուհի Ութմազյանին ու Համլետ Առաքելյանին՝ «Օսկար» մրցանակաբաշխությունը մեկնաբանելու համար․ «Հրապարակ»
- 03/28/2024 08:06 Գեներալները չկան, Փաշինյանը որոշել է հանձնել Տավուշի բնակավայրերը․«Հրապարակ»
- 03/28/2024 07:41 Քաոս Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովում․ աշխատակիցները հերթով ազատվում են, իսկ իշխանությունը չի գտնում իր «սրտի» ԿԿՀ նախագահին. «Ժողովուրդ»
ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐ
- 03/31/2019 21:34 ԱԺ են ուղարկվել Պաշտպանի 2018 թվականի տարեկան հաղորդումը և զեկույցը
- 03/21/2019 15:23 Դավիթ Սանասարյանն իր գործունեությամբ չի նպաստել զբաղեցրած պաշտոնի նկատմամբ վստահության եւ հարգանքի ձեւավորմանը. Եզրակացություն
- 12/16/2018 12:49 Մարտի 1-ի 10 զոհերից յուրաքանչյուրն ինչ վնասվածքներից եւ ինչ հանգամանքներում է մահացել՝ ՀՔԾ-ի տարիներ առաջ հրապարակած զեկույցը
- 07/18/2018 12:48 Հրապարակվել է «Մարտի 1-ին» վերաբերող իրավական դիրքորոշում
Հարցազրույց
- 03/09/2024 11:02 ԱՄՆ հետ ունենք ռազմավարական երկխոսություն, որի շրջանակներում ուսումնասիրում ենք նոր ուղղություններ. Միրզոյան
- 03/04/2024 15:56 Ալիևը և իր վարչակազմը ընդմիշտ կմնան վախի մեջ, հայ զինվորականը չի համակերպվելու ունեցած կորուստների հետ․ Դավիթ Տոնոյան
- 02/17/2024 19:12 ԲԴԽ-ի մեսիջը հստակ էր. ցուցումները չկատարող դատավորները կքարկոծվեն հրապարակայնորեն. Նախշքարյան (տեսանյութ)
- 02/13/2024 21:42 Ադրբեջանը խուսափելու է իրական բանակցային գործընթացից. որոշակի հանձնառություններ է ստանձնել՝ Իրանի դեմ կատարելու, որոնք իրականացնելու ցանկություն այս պահին չունի. Ձյունիկ Աղաջանյան
Մեկնաբանություն
- 03/28/2024 18:41 Հայ ժողովրդին վախեցնում է ադրբեջանի պատերազմով, իսկ ինքը վախենում է Արցախի նախագահից․ և ոչ միայն․․․
- 03/26/2024 13:03 Ադրբեջանի հերթական պահանջը. Արթուր Խաչատրյան
- 03/25/2024 18:12 ԱԺԲ-ն ներկայացրել է, թե ինչ պահանջներ են ներկայացվել Նոր Նորքի ոստիկանության բաժնի մոտ
- 03/25/2024 16:19 Մեկնարկում է «Արցախի երիտասարդության որոշիչ ձայնը» ծրագիրը. Մետաքսե Հակոբյան
Արխիվ
Արտակարգ պատահարներ
- 03/28/2024 12:23 Երևանում «Toyota»-ի վարորդը, լինելով ամենաբարձր աստիճանի խմած, դարձել է շղթայական ավտոմեքենաների ջարդի հեղինակ. 12-ամյա երեխան ու նրա մայրը տեղափոխվել են հիվանդանոց
- 03/27/2024 21:59 Արգածոտնի մարզի գյուղերից մեկում․ 13-ամյա թոռը պապի մարմինը հայտնաբերել է պատշգամբի ճաղավանդակից կախված
- 03/27/2024 17:14 Քուչակ գյուղի մոտակայքում բախվել են ավտոմեքենաներ. կան տուժածներ և մեկ զոհ
- 03/27/2024 13:23 Ծաղկահովիտ-Ալագյազ ավտոճանապարհին «VAZ» մակնիշի ավտոմեքենան արգելափակվել է ձյան շերտում. կան տուժածներ
ԸՍՏ ՕՐԵՆՔԻ
- 03/08/2024 15:00 Զազրելի դեպք Հայաստանում. սեռական բռնության է ենթարկվել 2 տարեկան երեխա. մասնագետը մանրամասնում է՝ ինչպես պաշտպանել երեխաներին (տեսանյութ)
- 01/13/2024 20:29 Տեր Թոդիկի մեթոդները վաղուց չեն գործում. դաստիարակության ու բռնության նուրբ սահմանը (տեսանյութ)
- 01/13/2022 17:55 Ինչքա՞ն է կազմում երեխայի ծննդյան կապակցությամբ տրվող նպաստը
- 05/02/2021 17:57 Կարեւոր է իմանալ. Կարմիր գծերի համար տուգանելիս` տեղում արձանագրության կազմումն այլևս պարտադիր չէ
Անցուդարձ
- 03/28/2024 18:28 Կինը բռնել է ամուսնուն դավաճանելիս՝ առողջ ապրելակերպի հանդեպ ունեցած սիրո շնորհիվ
- 03/27/2024 23:52 Նույն քաղաքի երեք ուսուցչուհիների ձերբակալել են աշակերտների հետ սեռական հարաբերություններ ունենալու համար
- 03/27/2024 16:30 «Տիտանիկ»-ի հերոսուհու կյանքը փրկած դուռը աճուրդում վաճառվել է 718 հազար դոլարով
- 03/26/2024 23:42 Ուսուցչուհին երկու ամիս շարունակ դպրոցում սեռական հարաբերություն է ունեցել 15-ամյա դեռահասի հետ
Հետաքրքիր է իմանալ
- 03/25/2024 18:55 Գիշերը Լուսնի խավարում է եղել. ինչ ազդեցություն ունի այն մարդու վրա
- 03/25/2024 16:49 Խաբարովսկի երկնքում անհայտ օբյեկտ են նկատել. (տեսանյութ)
- 03/25/2024 13:21 Արեգակնային բռնկումից հետո Երկիրը ծածկվել է հզոր մագնիսական փոթորիկով. սրանից ավելի ուժեղը գրանցվել է շուրջ 20 տարի առաջ
- 03/22/2024 17:29 Իլոն Մասկը ազդարարել է նոր ուղեղային իմպլանտի մասին, որը կույրերին թույլ կտա տեսնել