Փաստ ինֆո

Տարօրինակ է, բայց փաստ. չունենալով մարզումային պայմաններ Հայաստանը տասնամյակներ շարունակ մնում է նավամոդելային սպորտում աշխարհի առաջատար երկրներից մեկը: Գերազանցապես Շահազիզյանների ընտանիքի շնորհիվ, որի գրեթե բոլոր անդամները հասցրել են նվաճել մարզական բարձրագույն տիտղոսները: Բառացիորեն վերջերս մեր երկրի պատվիրակները 2 ոսկե, 3 արծաթե եւ 1 բրոնզե մեդալ նվաճեցին ու աշխարհի 3 ռեկորդ սահմանեցին Բուլղարիայի Պազարջիկ քաղաքում անցկացված մեծահասակների եւ երիտասարդների Եվրոպայի առաջնությունում:

Այդ առիթով էլ զրուցեցինք մարզաձեւի հանրապետական ֆեդերացիայի նախագահ ու հավաքականի գլխավոր մարզիչ,աշխարհի 8-ակի եւ Եվրոպայի չեմպիոն Հրաչյա Շահազիզյանի հետ:

-Ի՞նչ չափանիշներով են որոշվում արդյունքները ձեր մարզաձեւում:

-Բուլղարիայում անցկացվեց նավանոդելային սպորտի արագընթաց կորդային մոդելների Եվրոպայի առաջնությունը:Չափանիշը արագությունն է, որը մոդելը զարգացնում է 500 մետր տարածությունում: Բուն մոդելները տարբերվում են պտուտակների տեսակով (օդային եւ ջրային), շարժչի ծավալով: Մասնակիցներն ունենում են հինգ փորձ, որոնցից հաշվի է առնվում միայն լավագույնի ցուցանիշը: Մեծ տղաս՝ Արմանը, իր պատրաստած օդային պտուտակով արագընթաց մոդելով զարգացնելով ժամում 279,7 կմ արագություն՝ համաշխարհային ռեկորդ սահմանեց եւ դարձավ Եվրոպայի չեմպիոն: Մինչ այդ, երրորդ փորձի ժամանակ, նույն դասում ռեկորդ էր գրանցել փոքր տղաս՝ Բաբկենը, որի նավակը սլացավ 269,688 կմ/ժ արագությամբ: Նրա արդյունքը հաջորդ փորձի ժամանակ շուրջ 1 կմ/ժամով թարմացրեց ֆրանսիացին: Այդ հանգամանքը խթանեց Արմանի պատվախնդրությունը եւ նա միանգամից մոտ 10 կմ/ժամով գերազանցեց Ֆրանսիայի պատվիրակի ռեկորդը: Այդպիսով, Արմանը գրավեց առաջին, ֆրանսիացին՝ երկրորդ, իսկ Բաբկենը՝ երրորդ տեղը: Սովորաբար, ռեկորդային արդյունքների տարբերությունը կազմում է 1-1,5 կմ/ժ, ուստի Արմանի նվաճումը իրոք տպավորիչ է: Անգամ բոլոր մրցակիցները շնորհավորեցին նրան՝ ընդգծելով, որ այդ պահին մեր մարզիկի դեմ պայքարելու հնարավորություն չունեն:

Արմանը լավագույնն էր նաեւ A3 դասի մոդելներ (10 խորանարդ սանտիմետր շարժչի ծավալով եւ ջրային պտուտակով) ներկայացրած մասնակիցների պայքարում: Իսկ Ռուբեն Աշիկյանը երեք արծաթե մեդալ նվաճեց երիտասարդների մրցումների տարբեր դասերում՝ նաեւ իր տարիքային խմբի աշխարհի ռեկորդ (236 կմ/ժ) սահմանեց B1 դասում: Բուլղարացիները միայն վերջին փորձի ժամանակ առաջ անցան նրանից:

-Միայն շարժչի հզորությա՞մբ են պայմանավորված ռեկորդները:

-Շարժիչներն ունեն ծավալի սահմանափակում: Օրինակ, B1 դասում չպետք է անցնի 2,5 խորանարդ սանտիմետրից: Սակայն, ամեն մասնակից ունի իր մշակած շարժիչը, որը յուրովի ձեւափոխում է: Եվ հետո, միայն շարժչից չի կախված՝ շատ կարեւոր են նաեւ մոդելի, պտուտակի տեսակը ու մյուս հանգույցների առանձնահատկությունները: Մինչեւ անգամ վառելիքի բաքը նշանակություն ունի: Շատ չափանիշներ կան, որոնց թվարկումը երկար կտեւի: Կա հատուկ խլացուցիչ, որը մեծացնում է շարժչի հզորությունը: Նշանակություն ունեն նաեւ բնակլիմայական պայմանները, օդի խոնավության աստիճանը…

-Դա նույնպե՞ս ազդում է շարժչի աշխատանքի վրա:

-Իհարկե, ֆիզիկայի օրենքն է՝ մեկ չափանիշի փոփոխության դեպքում ամեն ինչ փոխվում է: Արմանի մոդելը մարզման ժամանակ ավելի քան 284 կմ/ժ արագություն էր գրանցել, բայց մրցումների պահին եղանակն անբարենպաստ էր ու չեմպիոն դարձավ 279 կմ/ժ ցուցանիշով: Ի դեպ, A3 եւ B1 դասերում նրան շնորհվեցին լավագույն արդյունքների համար անվանական գավաթներ: Որեւէ մեկը միաժամանակ երկու դասում Եվրոպայի չեմպիոն չեղավ՝ այն էլ ռեկորդ գրանցելով: Հայաստանի թիմն էլ առաջինը ճանաչվեց ոչ պաշտոնական հաշվարկում:

-Նշեցիք, որ Արմանը վերջին փորձի ժամանակ աներեւակայելի ռեկորդ գրանցեց: Մինչ այդ չէ՞ր ցանկանում մրցակիցներին բացել բոլոր գաղտնիքները:

-Ցավոք, Հայաստանը միակ երկիրն է, որտեղ չկան մարզվելու պայմաններ: Աշխարհի եւ Եվրոպայի առաջնությունների մեկնելիս նախապես գիտենք, որ մարզական առումով բոլորին զիջում ենք: Ստիպված ենք լինում մրցումների առաջին երեք փորձերը մասամբ օգտագործել մարզման նպատակով: Նկատի ունեմ՝ մոդելների փորձարկումը: Հետո, գիշերը համապատասխան փոփոխություններ ենք կատարում եւ հաջորդ օրերին նորից փորձարկում կատարածը: Այդպիսով, որպես կանոն, հաղթում ենք վերջին փորձերի ժամանակ, որովհետեւ տանը մշակած մտահղացումները կատարելագործելով վերածում ենք մարզական արդյունքի:

-Մարզվելու համար հատուկ ջրավազաններ ե՞ն անհրաժեշտ:

-Այդպիսի արագությունների համար պետք է իդեալական հարթ ջրային մակերես, որն ունենա թեք ափեր, որպեսզի նավամոդելի ընթացքի ժամանակ առաջացած ուժեղ ալիքը չանդրադառնա: Բուլղարիայում, օրինակ, նավամոդելային սպորտի համար կառուցված է հատուկ ջրավազան, որտեղ իդեալական պայմաններ կան մրցումները բարձր մակարդակով անցկացնելու համար: Իսկ մեզ մոտ անգամ փոքրիկ լճակ չկա...

-Դրա ստեղծումը մե՞ծ ծախսեր է պահանջում:

-Բուլղարիայինը բավականին թանկ հաճույք է, բայց, համենայն դեպս, ոչ այնքան հարուստ երկիրը կարողացել է 4 այդպիսի ավազան ունենալ: Չեմ կարող ասել, թե հիմա որքան գումար կպահանջվի, բայց ԽՍՀՄ տարիներին բուլղարացիներն ասում էին, որ 100 հազար ռուբլուց ավել են ծախսել:

-Ստացվում է, որ մերոնց հաջողությունը բացառապես մտքի՞ արգասիք է:

-Այո, անընդհատ փորձում ենք նոր մշակումներ կատարել: Անգամ ունենք պատենտավորված գյուտեր, որոնք կարելի է մեծ նավաշինության եւ ավիացիայի մեջ օգտագործել: Օրինակ, հանգեցնում է վառելիքի ծախսի նվազման եւ արագության աճին: Արդեն նույնիսկ արձագանքներ ունենք արտասահմանից:

-Այս տարի միջազգային այլ մեկնարկներ ունենալու ե՞ք:

-Մեզ ֆինանսավորում են միայն աշխարհի եւ Եվրոպայի առաջնություններին մասնակցելու համար: Այդ մրցումներն իրար հաջորդում են երկու տարվա պարբերականությամբ: Իսկ միջազգային մրցաշարերից ստիպված հրաժարվում ենք, քանզի հակառակ պարագայում պաշտոնական առաջնությունների մասնակցելու հնարավորություն չենք ունենա:

Հարցազրույցը վարեց Հրայր Նազարյանը

Հեղինակ` «Փաստինֆո»