Ռուբեն Մելիքյանը՝ քրեական դատավարության օրենսգրքի նախագծի նորամուծությունների եւ փաստաբանների մտահոգությունների մասին

ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ

Բոլորը

12/12/2019 14:52 Արա Բաբլոյանի գործով նախաքննությունն ավարտվել է 12/12/2019 14:47 Գործադիրը ևս մեկ տարի երկարացրեց ատոմակայանի վարկային համաձայնագրի ժամկետը 12/12/2019 14:35 Իրավապաշտպանն առաջարկում է 18 տարեկաններին չդատապարտել ցմահ ազատազրկման 12/12/2019 14:29 Կառավարության հաջողությունը կատարվում է ի հեճուկս պետական կառավարման համակարգի.նիկոլ Փաշինյան 12/12/2019 14:25 Տեղումներ չեն սպասվում ջերմաստճան էլ կբարձրանա 12/12/2019 13:44 Բակո Սահակյանն օրենքներ է ստորագրել 12/12/2019 13:38 ՀՔԾ-ն նույնիսկ այսքանից հետո չի հրաժարվում ինձ բանտ ուղարկելուց. Արսեն Բաբայան 12/12/2019 13:27 Հուսով եմ՝ ոչ հեռավոր ապագայում կին փոխվարչապետ կունենանք, ով կզբաղվի դրանով. Տիգրան Ավինյան 12/12/2019 13:23 Սուրեն Պապիկյանը նշանակվել է ՀՀ կառավարության և մի շարք երկրների կառավարությունների համատեղ հանձնաժողովների հայկական կողմի նախագահ 12/12/2019 13:18 Բռնության որոշ տեսակներ մեր գիտակցության ենթաշերտերում լեգիտիմության էլեմենտներ են պարունակում.Փաշինյան 12/12/2019 13:07 Եթե հիմա կա քաղաքական կամք, ինչու՞ մարտի 1-ի գործը չի բացահայտվում. «Հրապարակ» 12/12/2019 12:55 Կառավարությունը հավանություն տվեց բռնություն գործադրելու հրապարակային կոչերը քրեականացնելու նախագծին 12/12/2019 12:52 ԱԳ նախարարի տեղակալը մասնակցեց Կարմիր խաչի և Կարմիր մահիկի համաժողովին 12/12/2019 12:40 48-ամյա տղամարդուն մեղադրանք է առաջադրվել՝ համաքաղաքացուն դանակահարելու համար. գործը դատարանում է 12/12/2019 12:37 Ինչպե՞ս հաշվարկել բացառապես էլեկտրական շարժիչով փոխադրամիջոցների մաքսազերծման գինը 12/12/2019 12:25 Դեկտեմբերի 14-ից հատկապես խիստ բարձր ջերմային ֆոն է սպասվում Տավուշում և Սյունիքում. Սուրենյան 12/12/2019 12:15 Լիդիան Արմենիա». 930 000 ԱՄՆ դոլար՝ Ամուլսարի հարակից համայնքներին, արտագաղթի տեմպերը աճել են 12/12/2019 12:01 Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը շնորհավորեց Կ.Պոլսի Հայոց նորընտիր Պատրիարքին 12/12/2019 11:52 Օրենքը փաստացի դարձել է պարտադիր զինվորական ծառայությունից խուսափելու միջոց. Դավիթ Տոնոյան 12/12/2019 11:49 ԱԺ-ի քվեարկությունը. Գավառապետությո՞ւն, թե՞ Լուլուապետություն 12/12/2019 11:37 Ռոբերտ Քոչարյանը տեղափոխվել է բժշկական կենտրոն. Առաջիկա օրերին կմնա այնտեղ 12/12/2019 11:29 «Ինձ թվում է՝ վարչապետը շատ լավ գիտի, որ այն դատավորը, ով տեր է ունեցել նախորդ իշխանության ժամանակ, իր տիրոջն արդեն 1.5 տարի առաջ գտել է». Ալեքսանդր Ազարյան.168.am 12/12/2019 11:17 Դանիել Իոաննիսյանն ու Ալբերտ Ստեփանյանը նշանակվեցին Հանրային խորհրդի անդամներ 12/12/2019 11:10 Ոստիկանները բացահայտել են Դիլիջանում հրազենի գործադրմամբ տեղի ունեցած դեպքը 12/12/2019 11:04 ԱՄՆ ՄԶԳ մասնագետների հետ քննարկվել են ֆինանսական միջոցների հասանելիության խնդիրները 12/12/2019 10:57 Բացահայտվել են կեղծ պաշտոնական փաստաթուղթ պատրաստելու և օգտագործելու դեպքեր 12/12/2019 10:46 ՀՀ տարածքում ավտոճանապարհները հիմնականում անցանելի են 12/12/2019 10:35 «Հայկական տառարվեստը և դրա մշակութային դրսևորումները» հայտը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի` Մարդկության ոչ նյութական մշակութային ժառանգության ներկայացուցչական ցանկում 12/12/2019 10:32 Նախագահ Սարգսյանը հեռախոսազրույց է ունեցել Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոս Արամ Առաջինի հետ 12/12/2019 10:18 ՃՏՊ Նոր Գեղի-Լուսակերտ ավտոճանապարհին. կան տուժածներ 12/12/2019 10:09 «Իմ քայլ»-ում խմբային տարանջատումները խորանում են. «Հրապարակ» 12/12/2019 10:02 ՔՊ գրասենյակում տեղի է ունեցել «Իմ քայլի» 3 ժամ տևողությամբ նիստը. «Ժողովուրդ» 12/12/2019 09:54 Փաշինյանն ուզում է վերադարձնել ԼՂ բանակցությունների այն ֆորմատը, որը կար Տեր-Պետրոսյանի ժամանակ. Զուրաբյան «168 ժամ» 12/12/2019 09:49 Պատասխանատվությունից խուսափելու տարվա չեմպիոն. «Փաստ» 12/12/2019 09:44 Գայանե Աբրահամյանը կաշկանդվո՞ւմ է Արմեն Աշոտյանի ներկայությունից. «Հրապարակ» 12/12/2019 09:42 Ծաղկաձորի «Գոլդեն Փելիս» հյուրանոցը ցանկանում է ձեռք բերել այլազգի գործարար. «Ժողովուրդ» 12/12/2019 09:35 Կառավարությունը խուսափում է աշխատատեղերի մասին ցուցանիշ ներկայացնել. բայց օպտիմալացնում է պետհամակարգը. «Փաստ» 12/12/2019 09:30 Չաշխատող իշխանություն. Դժվար է պատկերացնել, թե այս անձինք որտեղից են ժամանակ գտնում «չաշխատելու» համար. «Հրապարակ» 12/12/2019 09:26 Ընդդիմադիր Փաշինյանը քննադատում էր համայնքների խոշորացումը, հիմա պատրաստվում են խոշորացման նոր փուլին. «Փաստ» 12/12/2019 01:54 Կուբանում անհետացել է MI-28 ուղղաթիռը 12/12/2019 00:43 Դանիայում ձերբակալել են ահաբեկչական հարձակում նախապատրաստող 20 զինյալի 12/12/2019 00:22 Ամանորի և Սուրբ Ծննդյան ուրախ ֆոտոշարք Նաիրա Զոհրաբյանի կողմից 12/12/2019 00:13 Արևելյան գործընկերության տեղական և տարածաշրջանային իշխանությունների կոնֆերանսի (CORLEAP) համանախագահ ընտրվեց Էմին Երիցյանը 12/11/2019 23:59 Կանադայում փորձարկվել է աշխարհի առաջին մասնավոր էլեկտրական ինքնաթիռը 12/11/2019 23:51 Օվկիանոսի հատակին գտել են հազարավոր խորհրդավոր առարկաներ 12/11/2019 22:54 ՀՀ տարածքում ավտոճանապարհները հիմնականում անցանելի են 12/11/2019 22:47 Բացահայտվել է WhatsApp- ի մանկապիղծ կազմակերպությունը 12/11/2019 22:17 Ֆրանսիան գնաց զիջման կենսաթոշակային բարեփոխումների դեմ բողոքողներին 12/11/2019 21:39 ԱՄՆ-ը անհանգստացած է Թուրքիայի և Ռուսաստանի մերձեցմամբ 12/11/2019 20:57 Շատ վտանգավոր տեսակետ շրջանառության մեջ դրվեց վերջին 2 օրվա ընթացքում. Դավիթ Իշխանյան

12/10/2019 19:38 Ինչից է վախեցել «ՍԱՍ»-ի Արտակը. Նա հրաժարվել է ցուցմունք տալ, իսկ գործարար Արամ Քոչարյանն էլ հրաժարվել է ներկայանալ դատաբժշկի 12/11/2019 14:56 Դատախազությունը մերժել է Սերժ Սարգսյանին որպես մեղադրյալ ներգրավելու մասին որոշումը վերացնելու վերաբերյալ պաշտպանի բողոքը 12/11/2019 11:46 Հրանուշ Խառատյան. Ես հրաժարվում եմ այս ԱԺ-ն իմ երկրի օրենսդիր մարմին համարել 12/11/2019 18:47 Որոշ դիտարկումներ՝ Սահմանադրական դատարանի դատավորների վաղ կենսաթոշակի անցնելու նախագծի վերաբերյալ 12/10/2019 16:14 ԲԴԽ-ն այսօր կհրապարակի դատավոր Ռուբեն Ներսիսյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու մասին որոշումը 12/10/2019 23:29 Արփինե Հովհաննիսյանը խնդրանքով դիմել է ՍԴ դատավորներին 12/11/2019 16:32 Չեմ բացառում, որ գործող իշխանություններին մեկ մարմինը չի բավականացնում իրենց «հետաքրքրող» բոլոր անձանց գաղտնալսումներն իրականացնել. Մելիքյան 12/10/2019 17:39 ԲԴԽ-ն բավարարեց նախարարի միջնորդությունը. Դատավորին հայտարարվեց նկատողություն (տեսանյութ) 12/10/2019 16:53 Նոր Տարվա զանգերը խփելուց հետո ՀՀ-ում չի լինելու ՀԴՄ չխփելու որեւէ պարագա. Փաշինյանը զգուշացրեց 12/11/2019 20:57 Շատ վտանգավոր տեսակետ շրջանառության մեջ դրվեց վերջին 2 օրվա ընթացքում. Դավիթ Իշխանյան 12/11/2019 17:11 Ռուբեն Հայրապետյանին պատկանող բիզնեսների վերաբերյալ նյութեր են նախապատրաստվում 12/11/2019 18:06 Անհապաղ կազմակերպել Դատավորների և իրավաբանների անկախության հարցերով Հատուկ Զեկուցողի այցը Հայաստան. Սիրանուշ Սահակյանի ելույթը՝ Ժնեւում 12/11/2019 18:59 Աննա Հակոբյանը կանանց կոչ է արել ազատվել խոզի բդի գերությունից 12/10/2019 20:33 Դատավոր Աննա Դանիբեկյանին ինքնաբացարկի միջնորդությունը մերժելու որոշման դեմ բողոքը վերաքննիչ դատարանը թողել է առանց քննության 12/11/2019 15:07 Վարդենիսի հիվանդանոցը հրաժարվել է վիրահատել անհապաղ կեսարյան հատում անելու ցուցումով ծննդկանին, փոքրիկի կյանքը փրկել չի հաջողվել. ինչով է զբաղված ԱՆ-ն 12/11/2019 14:00 Ռոբերտ Քոչարյանի նկատմամբ գրավ կիրառելու բողոքը մակագրվել է դատավոր Լուսինե Աբգարյանին 12/11/2019 17:16 ՍԴ դատավորներին շանս է տրված սահմանել՝ ժողովրդավա՞ր, թե՞ բռնատիրական երկիր է Հայաստանը 12/12/2019 11:37 Ռոբերտ Քոչարյանը տեղափոխվել է բժշկական կենտրոն. Առաջիկա օրերին կմնա այնտեղ 12/11/2019 13:20 Գևորգ Կոստանյանի կալանավորման որոշումը բողոքարկվել է 12/11/2019 15:01 Բացահայտվել է կոռուպցիոն բնույթի առերևույթ հանցագործության կատարման դեպք

Ռուբեն Մելիքյանը՝ քրեական դատավարության օրենսգրքի նախագծի նորամուծությունների եւ փաստաբանների մտահոգությունների մասին 04/26/2014 17:44 | ՔՐԴԱՏՆԱԽԱԳԻԾ

«Փաստինֆո»-ն շարունակում է Քրեական դատավարության օրենսգրքի փոփոխությունների վերաբերյալ իրազեկումների շարքը, և այս խորագրի՝ մեր այսօրվա հյուրը օրենսգրքի նախագծի մշակման աշխատանքային խմբի անդամ, Արդարադատության ակադեմիայի ռեկտոր Ռուբեն Մելիքյանն է:

-Պրն. Մելիքյան, մեր այսօրվա զրույցի ընթացքում, թերևս, կանդրադառնանք նախագծում առկա մի շարք խնդրահարույց դրույթների, որոնց վերաբերյալ մասնագետների կարծիքներն արդեն իսկ երկփեղկվել են: Քրեական դատավարության նոր օրենսգրքի նախագծով նախատեսվում են քրեական հետապնդման համար հիմք հանդիսացող հանրային և մասնավոր մեղադրանքի տեսակներ: Սա թեև նորամուծություն է, բայց շատ է հիշեցնում խորհրդային շրջանում գործող հանրային մեղադրող և պետական մեղադրող հասկացությունները: Ի՞ նչ է սա` նոր իրողությո՞ւն, թե՞ լավ մոռացված հինը:

- Մասնավոր մեղադրանքի ինատիտուտը, որպես քրեական դատավարության նոր օրենսգրքում նոր իրավակարգավորում, որևէ առնչություն չունի նախկինում նույն անվամբ կամ մոտ անվամբ, հատկապես խորհրդային տարիներին առկա ինստիտուտի հետ, որովհետև այստեղ խոսքը վերաբերում է նրան, որ առհասարակ քրեական հետապնդումը դուրս է գալիս պետական մարմինների իրավասության ոլորտից և դառնում է մասնավոր սուբյեկտների խնդիր:

Երկու տարբեր տաբերակներ կան, որ պետությունը այստեղ միջամտի. առաջինը` ենթադրենք, մասնավոր մեղադրանքով, մասնավոր քրեական հետապնդման ենթակա քրեական հանցագործություն է կատարվել, ըստ տուժողի, բայց նա չգիտի, թե ով է հանցանք կատարած անձը: Նա կարող է միջնորդել, որպեսզի պետական մարմինները հայտնաբերեն այդ անձին: Խոսքը հատկապես վերաբերում է ոչ մեծ ծանրության մարմնական վնասված հասցնելու դեպքերին, և այստեղ պետության դերը ավարտվում է այդ անձին հայտնաբերելով: Այսինքն` անձը չգիտի, թե ում դեմ մասնավոր քրեական հայց հարուցի:

Եվ երկրորդ` այն դեպքն է, երբ ծառայողական, անձնական, կամ այլ կախվածության պատճառով հնարավոր չէ, որ տվալ անձը դիմի դատարան: Եվ այստեղ ևս պետությունը ներգրավվում է: Օրինակ` ընտանեկան բռնության հետ կապված դեպքերում, երբ մարմնական վնասվածք հասցնում է ընտանիքի անդամը, որից կա կախվածություն:

Այս երկու դեպքերից բացի, մյուս բոլոր դեպքերում պետության կողմից որևէ մասնակցություն լինել չի կարող: Սա որևէ առնչություն չունի խորհրդային տարիներին եղած ինստիտուտի հետ:

Այս ինստիտուտի նպատակը ողջամիտ չափերի մեջ մասնավոր էլեմենտ ներդնելն է քրեական դատավարությունում և պետությանը ձերբազատել մանր գործերով մասնակցություն ունենալուց, որպեսզի կենտրոնանա ավելի կարևոր գործերի վրա: Այսինքն` այս գործերով առհասարակ մինչդատական վարույթ չի իրականացվում, և շատ նման է, ըստ էության, քաղաքացիական դատավարությանը, երբ քրեական հայց է հարուցվում ենթադրյալ հանցանք կատարած անձի դեմ, և դատարանը 2 կողմերի մասնակցությամբ քննում և լուծում է քրեական հայցը: Սա է մասնավոր մեղադրանքը:

- Այսինքն` կարո՞ղ ենք ասել, որ խոսքը մասնավոր գանգատի ինստիտուտի ներդրման մասին է:

- Ես չեմ ուզում շատ կենտրոնանալ տերմիների վրա, տերմիններն այստեղ կարևոր չեն, շատ հաճախ տերմինները շփոթեցնող կարող են լինել: Այդ պատճառով ես փորձեցի, խուսափելով տերմինաբանությունից, ներկայացնել այն, թե ինչ է սպասվում նոր ՔԴՕ-ի ընդունումից հետո: Իսկ սպասվում է այն, որ մի ստվար ծավալի գործեր այլևս չեն քննվի պետության կողմից, և պետությունն այստեղ ռեսուրս չի ծախսի: Դա նշանակում է, որ պետք է շատ ճիշտ ընտրել այն գործերի շրջանակը, որոնք մասնավոր մեղադրանքի ներքո պետք է լինեն:

Այսօրվա իրավակարգավորումն այն է, որ նման գործերը չեն կարող հարուցվել առանց տուժողի բողոքի, իսկ հարուցվելու դեպքում պետությունը պարտավոր է կարճել: Սա է համարվում մասնավոր մեղադրանքի էությունը, ինչը շատ կիսատ մոտեցում է, որովհետև էլի պետությունը մասնակցում է, ուղղակի տուժողի կամարտահայտությունը էական է, իսկ նոր մոդելի պայմաններում առհասարակ պետությունը չի մասնակցում, բացառությամբ իմ նշած 2 դեպքերի, որոնք, կարծում եմ, ողջամիտ դեպքեր են: Նորից կրկնեմ` առաջինը, երբ որ առկա է հանրային շահ` կածվախության պատճառով և երկրորդը`անձը չգիտի, թե ում դեմ քրեական հայց հարուցի, ով է իրեն վնաս հասցնողը: Պետությունն այդ դեպքում ուղղակի հայտնաբերում է ենթադրյալ հանցանքը կատարած անձին և նրա գործառույթը դրանով սպառվում է:

- Նոր օրենսգիրքը նաև չի նախատեսում քրեական գործ հարուցելու ինստիտուտը: Ի՞նչ նոր ընթացակարգով է այն փոխարինվել, և ընդհանրապես կա ինչ-որ նոր կարգ, որ պիտի փոխարինի գործող մեխանիզմին:

- Այս հարցերը երևի ամենակարևորներից են նոր ՔԴՕ նախագծում, որովհետև մեր պատկերացմամբ այստեղ մենք լուրջ պարզեցում ենք մտցրել, որպեսզի մենք չունենանք առանձին, ըստ էության, նույն բանի մասին խոսող վարույթներ: Օրինակ` մենք միշտ ունենք քրեական գործի հարուցման վարույթ, և պետությունը մինչև 10 օր ժամանակ ունի պարզելու` հանցանք եղե՞լ է, թե՞ չի եղել: Հետո որոշում է կայացնում, ասում է` հանցանք եղել է, հետո սկսում է քննել այդ հանցանքը: Այստեղ հոգեբանական հարցեր են առաջանում, օրինակ` կարճելու հետ կապված:

Եթե դու որոշել ես, որ հանցանք է եղել, ապա շատ դժվար է պատկերացնել, որ հեշտությամբ կարելի է կարճել: Նոր մոդելով, որ հատկապես արևմտյան շատ երկրներում փորձարկված մոդել է, ոչ թե պետաիշխանական կամք դրսևորելու միջոցով է սկսվում վարույթը, այսինքն` որոշում չի կայացվում, այլ ընդամենը փաստ է արձանագրվում: Եթե անձը գնում է ոստիկանություն, անձը հաստատող փաստաթղթով, և հայտարարություն է տալիս, օրինակ, ասում է` իմ հարևանի տանը հայտնաբերվել է դիակ, կամ իմ հարևանի տանը երեկ կրակոցներ են հնչել, ես էլ առավոտյան արյուն եմ հայտնաբերել, կամ իմ տնից գողություն են արել և այլն, այդ դեպքում պետությունը պետք է ընդամենը փաստ արձանագրի, որ այս մարդն այսպիսի բան ասաց, և սկսի վարույթը: Այդ դեպքում պետությունն արդեն կախված չի լինի ինչ-որ որոշում կայացնելուց, որովհետև նա ընդամենը փաստ է արձանագրել, ընդ որում` կոնկրետ անձի բերած փաստը:

- Այս դեպքում ապացույցների հարցն ինչպե՞ս է լինելու: Չէ՞ որ այսօր դատարանն ապացույց է համարում այն, ինչ ձեռք է բերվել քրեական գործ հարուցելու որոշման պահից սկսած: Եթե չկա նման որոշում, ի՞նչ կարգով են ապացույցները դիտարկվելու:

- Վարույթն սկսելու պահից: Այսինքն` հայտարարությունը տրվեց, այդ պահին քննիչը պետք է կազմի վարույթ նախաձեռնելու մասին արձանագրություն, որովհետև վարույթն այստեղ սկսվում է փաստի արձանագրմամբ: Ընդամենը մենք փաստն ենք արձանագրում, որ ունենք հաղորդում` նոր կարգի պայմաններում, իսկ գործող կարգի պայմաններում որոշում էր կայացվում, որ առկա է հանցագործություն:

Այստեղ միջանկյալ վարույթի խնդիրն է առաջանում: Այ, տեսեք, օրինակ, միջանկյալ վարույթի ընթացքում նույն անձից բացատրությոն էր վերցվում, հետո քրեական գործ էր հարուցվում և արդեն ցուցմունք էր վերցվում: Կրկնաբանություն էր տեղի ունենում: Իսկ նոր պայմաններում հենց առաջին պահից կարող է ցուցմունք վերցվել: Եվ այստեղ մենք չենք ունենում իրավիճակ, երբ իրար շատ մոտ երևույթների միջև սկզբունքային տարբերություն ենք դնում: Պետության համար շատ ավելի հեշտ է լինում ապացույցներ հավաքելը, արհեստական ինչ-որ խոչընդոտներ չեն առաջանում` բացատրության ձևով և այլն, որոնք ապացույց չեն, այլ միանգամից ցուցմունք է վերցվում: Պետությունը կարողանում է օգտագործել այստեղ իր արսենալը: Սա այն միջոցն է, որով մենք ավելորդ ձևականություններից ուզում ենք խուսափել:

- Այլ կերպ ասած` հենց առաջին պահից ձեռք բերված բոլոր նյութերը դատարանի կողմից ընդունվելու են որպես ապացույցներ:

- Ձեռք բերված բոլոր նյութերն ապացույց են, եթե հակառակը չի հիմնավորվում:

- Նոր օրենսգրքով մեղադրյալին արգելվում է նաև սուտ ցուցմունք տալ: Փաստաբաններն արդեն այս դրույթի դեմ իրենց կարծիքն արտահայտել են: Մտավախությո՞ւն չկա, որ դատարանում նախաքննական մարմնի ներկայացրած տեսակետից տարբերվող ցուցմունքը կարող է իբրև սուտ ցուցմունք դիտարկվել:

- Այն, որ այս ինստիտուտը միանշանակ չի ընդունվել մեր պրակտիկայի կողմից, մենք տեղյակ ենք: Այն, որ այն ինքնին վիճահարուց է, մենք տեղյակ ենք: Այստեղ խնդիրն այլ է` ինչպե՞ս ենք մենք դնում մեր առաջնահերթությունները, որովհետև 2 տարբերակն էլ ունեն դրական և բացասական կողմեր: Մենք պետք է հասկանանք, թե որ նժարն է մեզ համար ավելի կարևոր: Այն մոտեցումը, որ մենք առաջ ենք քաշում 2 մեծ խնդիր է լուծում:

Առաջինը երկարաժամկետ խնդիր է լուծում, որ ամենակարևորն է, կամաց-կամաց իրավապահ ոլորտին, իրավաբանական հանրությանը, լայն հանրությանը սովորեցնել կամ հակել այն ընկալմանը, որ դատարանի առջև սուտ խոսել չի կարելի ոչ մեկին և ոչ մի պարագայում: Սա երկարաժամկետ խնդիր է, դատական իշխանության նկատմամբ վստահության հետ կապված խնդիր է: Այսօր մեղադրյալը երբ ուզի կարող է սուտ խոսել, ինչպես ուզի, կարող է ուղղորդել վարույթն իրականացնող մարմնին: Սա ինքնին լավ չէ: Նույն խնդիրն առկա է նաև վկաների դեպքում: Վկան կարող է սուտ ցումունք տալ, հաջորդ օրը գալ, ասել` կներեք, սուտ ցուցմունք եմ տվել, հիմա ճիշտը կտամ:

Բայց դրա հետ մեկտեղ կան նաև ավելի կոնկրետ խնդիրներ: Այդ կոնկրետ խնդիրները վերաբերում են հենց մեղադյալի շահերին: Որպեսզի մեղադրյալն իմանա, որ որևէ անկողմնակալ դիտորդ միայն այն պատճառով, որ ինքը կարող է սուտ ասել, իր ցուցմունքը սուտ չհամարի: Ցանկացածս, եթե դատում ենք 2 տարբեր իրարամերժ պնդումներ, և գիտենք, որ այդ պնդումները կատարողներից մեկը կարող է և սուտ ասել և իր համար դա որևէ պատասխանատվություն չի առաջացնի, զուտ հոգեբանորեն մեզ մոտ հակվածություն է առաջանում նրան չհավատալ, այլ հավատալ մյուսին:

Ինչ վերաբերում է վտանգներին, դրանք իսկապես կան, բայց դրանք կարող են չեզոքացվել պրոֆեսիոնալ փաստաբանական աշխատանքի շնորհիվ, դրանք կարող են չեզոքացվել դատական պրակտիկայի ճիշտ ձևավորման շնորհիվ:

Մի բան, որ շատ կարևոր է և պետք է հասկանանք` ճիշտ չէ այն մոտեցումը, որ եթե մեղադրյալը մի բան է ասում, իսկ դատարանը մեկ այլ բան է պարզում, ուրեմն մեղադրյալը կատարել է սուտ ցուցմունք տալը հանցանք, որովհետև քրեական դատավարությունում ապացուցման շեմը դա հիմնավոր կասկածից վերն է: Այսինքն պետք է հիմնավոր կասկածից վեր չափանիշով ապացուցվի, որ տվյալ անձը սուտ ցուցմունք է տվել: Այլ ոչ թե մենք ասում ենք` կա’մ մեկն է դատվում, կա’մ մյուսն է դատվում:

Այ, այսպիսի մոտեցումներ են շատ հաճախ լինում, որն ընդունելի չէ քրեական դատավարության տրամաբանության տեսակետից: Որովհետև երկուսի պարագայում էլ մենք կարող ենք շեմ չհաղթահարել, երկուսի դեպքում էլ կարող է հիմնավոր կասկած մնալ: Այս տեսանկյունից ես կարծում եմ, որ վտանգներ իսկապես կան, բայց դրանք հաղթահարելի են` մեկ, և երկրորդ` եթե նժարներն ենք դիտարկում, շատ ավելի քիչ ռիսկային են այս վտանգները, քան մյուսները, որ այսօր են առկա, որոնք հանգեցրել են և շարունակաբար են հանգեցնում իրավական ոլորտի նկատմամբ չդադարող անվստահության գործոնի: Նորից ասեմ` ցանկացած մարդ կարող է սուտ խոսել դատարանի առջև և դրա համար որևէ պատասխանատվության չենթարկվել:

- Իսկ դատարանին վերապահելով ցուցմունքի հավաստիությունը գնահատելու իրավունք, արդյո՞ք կարող ենք վտահ լինել, որ այսօրվա մեր դատական համակարգը նման պատասխանատվություն կարող է ստանձնել և չչարաշահել իր իրավունքը:

- Ես չեմ ընդունում այս հարցադրումը, անկեղծ եթե լինեմ, որովհետև այդ դեպքում կարող ենք ասել այսօրվա դատարանի տալով մարդուն քրեական պատասխանատվության ենթարկելու իրավունք, արդյոք այսօրվա դատարանը կարո՞ղ է դա անել: Սա շատ ավելի լայն հարց է: Մենք պետք է սովորենք վստահության կրեդիտ տալ այն կառույցներին, որոնք գուցե և հանրային ընկալման մեջ այդքան բարձր հեղինակություն չունեն:

Հակառակ դեպքում մենք չենք կարող ունենալ այդպիսի կառույցների հանրային հեղինակության աճ: Մյուս կողմից իրականացվում են շատ մեծ ծավալի բարեփոխումներ և հանրապետության նախագահի հրամանագրի հիման վրա ձևավորված գործողություների ծրագրով` դատաիրավական բարեփոխումների ռազմավարության: Այսինքն այն մոտեցումը, որ մենք կարո՞ղ ենք արդյոք այսօրվա դատավորներին վստահել որոշում կայացնելու հնարավորություն, պատասխանն այն է, որ մենք այլ տարբերակ չունենք, քան նրանց վստահելը: Այլ տարբերակ ուղղակի չկա: Եթե մենք ձեր բերած փաստարկը հիմք ընդունենք, ուրեմն ոչինչ չպետք է անենք:

- ՔԴՕ նոր իրողություններից մեկն էլ կալանքի որոշումը դռնբաց դատական նիստում քննելն է: Մի կողմից սա ներկայացվում է որպես այս գործընթացը առավել բաց ու թափանցիկ դարձնելու ձգտում, բայց մյուս կողմից էլ մտավախություն կա, որ այս դեպքում մինչդատակա վարույթը կարող է ավելի փակ ու գաղտնի դառնալ:

-Ես լսել եմ այս փաստարկը, բայց իմ կարծիքով, եթե փաստաբաններն են գտնում, որ մինչդատական վարույթում կալանքը լինի դռնփակ նիստում, ինձ համար շատ զարմանալի է, որովհետև թող միջնորդեն դատարանին, ասեն` հարգելի’ դատարան, դռնփակ դատական նիստ անցկացրեք: Այն կարգավորումը, որ նախատեսված է նախագծով, չի նշանակում, որ պարտադիր բոլոր նիստերը պետք է դռնբաց լինեն: Դա նշանակում է, որ դռնբացությունը կանոնն է, բայց կարող է լինել և բացառություն, ինչպես ցանկացած այլ նիստի դեպքում: Ինձ համար ընկալելի չէ այս մոտեցումը:

Եթե մտավախությունն այն է, որ վարույթ իրականացնող մարմինը ինչ-որ ապացույցներ չի ներկայացնի, ապա դա հենց վարույթն իրականացնող մարմնի ռիսկն է: Այսինքն` հիմնավոր կասկած ապացուցելու համար պետք է որոշակի հանգամանքներ ներկայացվեն: Եվ եթե այդպիսի հանգաանքներ չներկայացվեն հատկապես դռնբաց, դատական նիստում և դատարանն էլ կալանքի որոշում կայացնի, հանրոթյունը միանգամից կդիտարկի այս գործընթացը ոչ արդարացի: Եվ հենց հանրային մասնակցությունն է այն կարևոր գործոնը, որ այսպիսի բաներ տեղի չունենան: Այն, ինչի մասին խոսում են փաստաբանները, դա իրականում հենց գործիք է, որպեսզի ապահովվի կալանավորման գործընթացի արդարացիությունը, որովհետև այդ ռիսկը կրում է ոչ թե փաստաբանը, այլ վարույթն իրականացնող մարմինը, քննիչը` տվյալ դեպքում:

Եթե քննիչը չի ներկայացնում ապացույցներ, որ անձը իրեն վերագրվող հանցանքը, ճիշտ է, ցածր ապացուցողական չափանիշով, բայց ոնց որ թե կատարել է, և դատարանն էլ որոշում է կայացնում կալանքը որպես խափնման միջոց կիրառելու մասին` հանրության ներկայությամբ, դա շատ ավելի քիչ հավանական է, քան դռնփակ դատական նիստում: Եվ ասել, թե այս դեպքում ավելի քիչ ապացույցներ կներկայացնեն, չեմ պատկերացնում այս փաստարկի ամբողջ տրամաբանությունը: Ավելի լավ, քիչ ներկայացնեն, դատարանն էլ ավելի մեծ հնարավորություն կունենա կալանքի որոշում չկայացնելու:

Ես այս փաստարկը մեր լրատվամիջոցներում կարդալուց հետո հասկացա, որ սա նաև մտածողության խնդիր է, դռնբացությունը` որպես երաշխիք, կարծում եմ, ոչ ամբողջապես է մեզ մոտ ընկալվում: Բայց շատ կարևոր երաշխիք է: Եվ արդեն մեր դատական համակարգը, կարծում եմ, ապացուցել է, որ հանրային ճնշումը կարող է որոշակի ազդեցություն ունենալ ոչ թե այս կամ այն առումով կողմնակալ լինելու համար, այլ իսկապես անկողմնակալ դատական վարույթ իրականացնելու համար: Եվ սա նոր ներմուծվող ինստիտուտ չէ, մենք գիտենք, որ կալանքից դուրս շատ ուրիշ դեպքերում դռնբաց են դատական նիստերը: Այդ պատճառով ինձ համար, ամփոփելով ասեմ, որ մի փոքր զարմանալի է այս մոտեցումը: