Փաստ ինֆո

«Զինվոր»  հասարակական կազմակերպությունների համագործակցության իրավապաշտպան համակարգող խորհուրդի նախագահ   Մարգարիտա  Խաչատրյանը հայց էր  ներկայացրել Երևանի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարան՝ ընդդեմ «Հրապարակ»  օրաթերթի` խնդրելով հարկադրել «Հրապարակ»  օրաթերթ սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերությանը տպագրել թերթի՝ 2011թ. ապրիլի 21-ին  համարի 1-ին էջում հրապարակված հոդվածի հերքումը: Հայցվորը պահանջում էր նաև «Հրապարակ»  օրաթերթ սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերությանը փոխհատուցել իրեն պատճառված բարոյական վնասը` 2.000.000 ՀՀ դրամի չափով:

 

Հայցվորը, 16.12.2011թ. լրացնելով հայցապահանջը, ներկայացրել էր հերքման տեքստը: Ըստ այդմ, 2011 թ. ապրիլի 21-ի  համարի առաջին էջում տեղ է գտել մի հոդված, որում զետեղված էին իրականությանը չհամապատասխանող տեղեկություններ։ «Այդ հոդվածում «Զինվոր»  հասարակական կազմակերպությունների համագործակցության իրավապաշտպան համակարգող խորհուրդի նախագահ, հարգարժան տիկին    Մարգարիտա Խաչատրյանի վերաբերյալ հրապարակվել են զրպարտող տեղեկություններ այն մասին, որ իբրև վերջին այցերից մեկի ժամանակ ԼՂՀ զորամասերից մեկում վիճաբանություն է սկսվել Մարգարիտա Խաչատրյանի և հրամանատարական կազմի միջև, և բանը հասել է նույնիսկ քաշքշոցի և ծեծի։ Իրականում պարզվեց, որ նմանատիպ միջադեպ տեղի չի ունեցել, ինչի համար մեր խմբագրության ողջ անձնակազմը ներողություն է խնդրում Մարգարիտա Խաչատրյանից` հավաստիացնելով, որ «Հրապարակ»   օրաթերթի կողմից չճշտված տեղեկություններ տիկին Մարգարիտա Խաչատրյանի վերաբերյալ այլևս չեն տպագրվի։ Ցավալի է, որ մենք ի սկզբանե չենք հավատացել նրան` նման միջադեպի բացակայության վերաբերյալ և հրապարակել էինք այդ «անթույլատրելի»   հոդվածը»,- նշվում էր առաջարկվող հերքման տեքստում։

 

«Հրապարակ»  օրաթերթի՝ 21.04.2011թ.   համարում հրապարակված հոդվածում նշվել է. «Զինվոր»  հասարակական կազմակերպությունների համագործակցության իրավապաշտպան համակարգող խորհրդի նախագահ Մարգարիտա Խաչատրյանը` հայտնի Մարոզը, պարբերաբար ստուգայցեր է կատարում ՀՀ զորամասերում։ Նա աչքի է ընկնում իր կոպիտ վարքագծով` զորամասերում թերություններ, խախտումներ հայտնաբերելիս զերծ չի մնում հայհոյանքներից։ Մեր տեղեկություններով, վերջին այցերից մեկի ժամանակ ԼՂՀ զորամասերից մեկում վիճաբանություն է սկսվել Մարգարիտա Խաչատրյանի և հրամանատարական կազմի միջև, և բանը հասել է նույնիսկ քաշքշոցի ու ծեծի։ Սակայն տիկին Մարգարիտան հերքեց դա. «Տենց բան չկա, բալես, ինձ գլխի վրա են ընդունել։ Ես բալա եմ տվել, ես Տանջոյի մաման եմ, ու հլը չկա տենց մարդ, որ Տանջոյի մամային ասի` քամին գա քեզի։ Ես 20 հատ մեդալ եմ ստացել, եթե ինձ քաշքշեին, ես մեդալակիր չէի ըլնի»։

 

Երևանի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանը՝  դատավոր Սամվել Թադևոսյանի  նախագահությամբ, 30.07.2012թ. վճռով  մերժել էր Մարգարիտա  Խաչատրյանի հայցն  ընդդեմ «Հրապարակ» օրաթերթի` 2011թ. ապրիլի 21-ին «Հրապարակ»  օրաթերթի  համարի 1-ին էջում հրապարակված հոդվածի հերքումը տպագրելու պահանջի մասին։

 

 Դատարանը գտել էր, որ հստակ է, որ խոսքը վերաբերում է փաստի, որոշակի կոնկրետ տվյալների, որոնք չեն կարող լինել վերացական, ենթադրական, այլ ունեն կոնկրետ առարկայական դրսևորում։ Նման փաստացի տվյալների բացակայության դեպքում քննության առարկա հոդվածի իմաստով «զրպարտությունը»` որպես այդպիսին, գոյություն չունի։ Մասնավորապես, փաստացի տվյալները հրապարակային ներկայացնելը չի համարվում զրպարտություն, եթե փաստացի տվյալները հրապարակայնորեն ներկայացրած անձն ապացուցի, որ ողջամտության սահմաններում ձեռնարկել է միջոցներ` պարզելու դրանց ճշմարտությունը և հիմնավորվածությունը, ինչպես նաև հավասարակշռված ու բարեխղճորեն է ներկայացրել այդ տվյալները։ Այլ կերպ` առկա չէ դիտավորության կանխավարկածը։ ....խնդրո առարկա հոդվածի նշված դրույթն արտացոլում է միջազգային պրակտիկայում ձևավորված` «ողջամիտ հրապարակումների» պաշտպանության սկզբունքը, որի համաձայն` անձն ազատվում է զրպարտություն համարվող տեղեկատվություն տարածելու համար պատասխանատվությունից, եթե գործել է բարեխղճորեն` առանց տուժողի հեղինակությանն ու պատվին վնաս պատճառելու դիտավորության։

 

Հրապարակված հոդվածի տեքստի ուսումնասիրության արդյունքում դատարանը գտել է, որ լրագրողը գործել է բարեխղճորեն, մասնավորապես լսելով և նույն հոդվածում հրապարակելով շահագրգիռ անձի դիրքորոշումը հրապարակվող տեղեկությունների վերաբերյալ ըստ էության հերքել է հոդվածի առաջին մասում ներկայացված տեղեկությունները։

 

«Դրանից հետևում է, որ լրագրողը վիճարկվող նյութն այնպես է հրապարակել, որ ընթերցողի /կողմնակի դիտորդի/ մոտ այն միանաշանակորեն չի ստեղծում այնպիսի համոզմունք կամ տպավորություն, որ հոդվածում նշված միջադեպն իրականում տեղի է ունեցել կամ Մարգարտա Խաչատրյանն հանդես է եկել կոպիտ վարքագծով` վիճաբանել է և հայհոյել»,- նշվում է վճռում։

 

Նշվածի վերլուծության արդյունքում դատարանը գտել է, որ հոդվածը հրապարակելիս լրագրողն ըստ էության ողջամտության սահմաններում ձեռնարկել է միջոցներ պարզելու հրապարակված փաստացի տվյալների ճշմարտացիությունը և հիմնավորվածությունը, այսինքն, նա ի սկզբանե Մարգարիտա Խաչատրյանի պատիվը, արժանապատվությունը և գործարար համբավն արատավորելու, դրանց վնաս պատճառելու ինչպես նպատակ, այնպես էլ դիտավորություն չի ունեցել, հետևաբար նա ենթակա չէ պատասխանատվության զրպարտություն համարվող տեղեկություններ տարածելու համար։

 

ՀՀ  Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանը՝ դատավոր Տ.Սահակյանի նախագահությամբ, 2012 թվականի նոյեմբերի 23-ի որոշմամբ,  բավարարել էր Մ.Խաչատրյանի վերաքննիչ բողոքը ու հայցը՝  բեկանելով  և փոփոխելով   Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի  կայացրած վճիռը: Վերադաս դատարանը որոշմամբ պարտավորեցրել էր «Հրապարակ»  օրաթերթ ՍՊ ընկերությանը  օրաթերթում «Զանգվածային լրատվության մասին»  ՀՀ օրենքի 8-րդ հոդվածով սահմանված ժամկետում հրապարակել նույն օրաթերթի 2011 թվականի ապրիլի 21-ի համարի առաջին էջում տեղ գտած Մարգարիտ Խաչատրյանին վերաբերող հոդվածի հերքումը և ներողություն խնդրել Մարգարիտա Խաչատրյանից:

 

Վերաքննիչ դատարանը գտել  է, որ այն հանգամանքը, որ նույն հոդվածի երկրորդ մասում շարադրված է նաև Մարգարիտ Խաչատրյանի դիրքորոշումը հրապարակված նյութի վերաբերյալ, որով վերջինս հայտնել է, որ հոդվածում նշվածն իրականությանը չի համապատասխանում, դեռևս բավարար չէ հայցի մերժման համար:  Ավելին, ստորադաս Դատարանի դիրքորոշումն առ այն, որ լրագրողը ի սկզբանե Մարգարիտ Խաչատրյանի պատիվը, արժանապատվությունը և գործարար համբավը արատավորելու կամ դրանց վնաս պատճառելու թե նպատակ և թե դիտավորություն չի ունեցել, դեռևս հիմք չէ վերջինիս քաղաքացիաիրավական պատասխանատվությունից ազատելու համար:

 

«Վերաքննիչ դատարանը փաստում է, որ «Հրապարակ»   օրաթերթի 21.04.2011 թվականի համարում հրապարակված հոդվածի առաջին մասը այն է ««Զինվոր»  հասարակական կազմակերպությունների համագործակցության իրավապաշտպան համակարգող խորհրդի նախագահ Մարգարիտ Խաչատրյանը` հայտնի Մարոզը, պարբերաբար ստուգայցեր է կատարում ՀՀ զորամասերում։ Նա աչքի է ընկնում իր կոպիտ վարքագծով` զորամասերում թերություններ, խախտումներ հայտնաբերելիս զերծ չի մնում հայհոյանքներից։ Մեր տեղեկություններով, վերջին այցերից մեկի ժամանակ ԼՂՀ զորամասերից մեկում վիճաբանություն է սկսվել Մարգարիտ Խաչատրյանի և հրամանատարական կազմի միջև, և բանը հասել է նույնիսկ քաշքշոցի ու ծեծի» պարունակում է իրականությանը չհամապատասխանող և հայցվորի պատիվը, արժանապատվությունն ու գործարար համբավը արատավորող տվյալներ, ինչն էլ հիմք է հայցի բավարարման և պատասխանողի քաղաքացիաիրավական պատասխանատվության ծագման համար, քանի որ զրպարտություն որակված տեղեկատվություն հրապարակած սուբյեկտի նպատակը, նրա ուղղակի կամ անուղղակի դիտավորություն ունենալ կամ չունենալու հանգամանքը, չի կարող պատասխանատվությունից, այն է` զրպարտություն որակված նյութի հերքումը տպագրել պարտավորեցնելուց ազատելու հիմք հանդիսանալ»,- նշվում է վերաքննիչ դատարանի որոշման մեջ:

 

Առաջին ատյանի և վերաքննիչ դատարանի կայացրած դատական ակտերին ու հայցադիմումին այսօր վերջակետ է դրել  Վճռաբեկ դատարանը՝  բավարարելով «Հրապարակ»  օրաթերթի վճռաբեկ բողոքը:  Վճռաբեկ դատարանը բեկանել էր  Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի որոշումը և ուժի մեջ թողել Կենտրոն և նորք Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի վճիռը, իսկ  Վճռաբեկ դատարանի որոշումը, ինչպես հայտնի է,  ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից և  ենթակա չէ բողոքարկման: