Փաստ ինֆո

Հայաստան ներմուծվող և այստեղ արտադրվող ամենատարբեր սննդամթերքներին առնչվող խախտումների բացահայտումը պարբերական բնույթ ունի: Սակայն, չնայած նշված բացահայտումներին, տվյալ ոլորտում իրավիճակի բարելավվում չի արձանագրվում, սննդամթերքը վտանգավոր դարձնող խախտումները շարունակում են զանգվածային դրսևորում ունենալ:

Մեր դիտարկումների և վերլուծությունների արդյունքում կարող ենք եզրակացնել, որ սննդամթերքի անվտանգության ասպարեզում տագնապալի իրավիճակը հետևանք է տարբեր պատճառների` կոռուպցիայի, հայտնաբերված խախտումների փաստերը պատշաճ կերպով չհրապարակայնացնելու, նշված խախտումների դեպքում նախատեսված վարչական տուգանքների չափերի անհեթեթորեն փոքր և անարդյունավետ լինելու, այդ պարագայում ու տվյալ իրողությունն անտեսելով, օրինախախտ տնտեսվարողների նկատմամբ հասարակական ազդեցության, սպառողների բացասական վերաբերմունքի լծակը և ազդեցության այլ միջոցներ չօգտագործելու, օրինախախտ տնտեսվարողներին շատ դեպքերում չտուգանելու:

Այս հոդվածով կանդրադառնանք վերոնշյալ պատճառներից վերջին երկուսին, մյուսները հանգամանորեն ներկայացնելը թողնելով այլ հրապարակման:

Սպառողների բացասական վերաբերմունքի լծակը չի օգտագործվում

Օրինակ, Գերմանիայում, եթե որևէ խանութում հայտնաբերվում է ժամկետանց կամ անորակ ապրանք, համապատասխան տուգանքից բացի, այդ խանութի վրա սև ժապավեն է փակցվում, որը տեսնելով սպառողներն այլևս չեն մտնում տվյալ խանութ: Հաջորդ ամիս փակցվում է կարմիր ժապավեն, ինչը նշանակում է, որ խանութում վաճառվող ապրանքների նկատմամբ կասկած կա, այսինքն` այդ ապրանքները գնել-չգնելը մնում է սպառողների հայեցողությանը:

Միայն տվյալ տնտեսվարող սուբյեկտի կողմից բոլոր խախտումները մինչև վերջ վերացնելուց և հատուկ հավաստագիր ներկայացնելուց հետո, որ խախտումները չեն կրկնվի, խանութի վրա կանաչ ժապավեն է փակցվում, ինչը նշանակում է, որ սպառողներն արդեն հանգիստ կարող են գնումներ կատարել այդ խանութից:

Չնայած նրան, որ ՀՀ ԳՆ սննդամթերքի անվտանգության պետական ծառայությունը նոր չի ստեղծվել ու գործում, իրավահաջորդն է ՀՀ ԳՆ սննդի անվտանգության և անասնաբուժական պետական տեսչության, նրանք Հայաստանում Գերմանիայի օրինակին հետևելու նպատակով օրենսդրական նախաձեռնությամբ հանդես գալու համար չեն դիմել Գյուղատնտեսության նախարարություն, որպեսզի վերջինս էլ նույն հարցով դիմի օրենսդրական նախաձեռնությամբ հանդես գալու իրավասություն ունեցող Կառավարություն: Պարզապես չեն ցանկացել այդպես վարվել, քանի որ համապատասխան օրենքում լրացում կատարելու համար մեծ խելք ու ջանք չէր պահանջվում, իսկ դրա համար ժամանակը լիովին բավարար էր:

Բնականաբար, հարց է առաջանում` այդ ինչո՞ւ, օրինակ, խանութի կողմից տարվա ընթացքում 2-րդ անգամ ՀԴՄ կտրոնի հետ կապված խախտում թույլ տալու դեպքում, տնտեսվարող սուբյեկտին տուգանելուց բացի, նրա գործունեությունը ժամանակավորապես կասեցվում է և այդ մասին համապատասխան տեղեկատվություն փակցվում խանութի վրա, իսկ խանութում անորակ, նույնիսկ ժամկետանց ու վտանգավոր սննդամթերք հայտնաբերելու դեպքում` ոչ, այսինքն` չի օգտագործվում ազդեցության այդ կարևոր լծակը: ՀԴՄ տալը կամ բյուջեի շահերն ավելի՞ կարևոր են, քան սպառողների առողջությունն ու անվտանգությունը…

Օրինախախտ տնտեսվարողներին շատ դեպքերում չեն էլ տուգանել

ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարության սննդամթերքի անվտանգության պետական ծառայությունը համեմատաբար վերջերս կատարած սննդամթերքի դիտարկումների և ուսումնասիրությունների արդյունքում հայտնաբերել է արտադրության և պահպանման ժամկետի բացակայությամբ «Բարի Սամարացի» ընկերության սուջուխ` 0,8 կգ քաշով, «Վեսմիր Մաիլյան» ՍՊԸ-ի «Արքայական պելմենի» (500 գրամանոց), առանց արտադրության ժամկետի նշման` «Բաբիկ» ընկերության բաստուրմա` վակուումային փաթեթավորմամբ, «Էրեբունի Աստղ» ընկերության վետչինա (0,5 կգ քաշով, փաթեթավորված), «Մագա» ընկերության դոլմայի ֆարշ` յուրաքանչյուրը 0,5 կգ քաշով, 0,7 կգ քաշով փաթեթավորված բաստուրմա («Ղարս» մսամթերք), «ՍՈՍ 97» ՍՊԸ-ի 400 գրամանոց սուջուխ, «Ֆուդ Հաուզ» ընկերության փաթեթավորված աղացած միս, արտադրության ժամկետի պատշաճ մակնշում չունեցող «Սանտա Աննա» ՍՊԸ-ի «Սանտա Աննա» յուղածո (սփրեդ):

Ծառայությունը հայտնաբերել է նաև պիտանիության ժամկետը լրացած «Հավիցա» լյարդ («Գժուկ» ՍՊԸ), առանց մակնշման` «Արարատ» ընկերության վակուումային փաթեթավորմամբ ֆիլե և բաստուրմա, անասնաբուժական ուղեկցող փաստաթղթերի բացակայությամբ մսային կիսապատրաստվածք, ինչպես նաև միս` առանց անասնաբուժասանիտարական փորձաքննության («Սամ Ռոզա» ՍՊԸ), պիտանելիությունը ժամկետը լրացած «Անկոր» սփրեդ, որն, ի դեպ, տարբեր սուպերմարկետներում և խանութներում շարունակում են իբրև կարագ իրացնել սպառողներին, մակնշման մեջ տվյալ սննդամթերքի բաղադրության մասին տեղեկատվություն չպարունակող «Ա. Բիլյան» ՍՊԸ-ի վետչինա, «Նատուր Պրոդ» ընկերության վետչինա և սուջուխ, «Բեկոն պրոդուկտ» ՍՊԸ-ի վետչինա, «Բարի Սամարացի» ՍՊԸ-ի ապխտած ֆիլե, մակնշման մեջ արտադրման օրվա, պիտանելիության ժամկետի և արտադրողի հասցեի մասին տեղեկատվություն չպարունակող, ինչպես նաև համապատասխանության սերտիֆիկատի բացակայությամբ Երևանի մսի կոմբինատի «Երեմկա» սուջուխ և «Էրեբունի Աստղ» ընկերության բաստուրմա, ինչպես նաև տարբեր ընկերությունների կողմից թույլ տրված տասնյակ ու տասնյակ այլ խախտումներ:

Սակայն Ծառայությունը վերոնշյալ ընկերություններից որևէ մեկին չի տուգանել, իսկ պատճառաբանությունն այն է, որ հիշյալ խախտումները ոչ թե ստուգման, այլ դիտարկման և ուսումնասիրության շրջանակներում են հայտնաբերել, հետևաբար չեն կարող տուգանել, դրա իրավասությունը չունեն: Իսկ սպառողները որևէ մեղք ունեն՞, որ ծառայության աշխատակիցները խանութներ են այցելել ոչ թե ստուգման, այլ դիտարկման և ուսումնասիրության շրջանակներում:

Հեղինակ` Արթուր Հովհաննիսյան